Đề thi học sinh giỏi lớp 9 - Môn: Sinh

Nội dung text: Đề thi học sinh giỏi lớp 9 - Môn: Sinh

1. UBND HUYỆN TAM DƯƠNG KÌ THI HỌC SINH GIỎI LỚP 9 PHÒNG GD&ĐT Năm học: 2010-2011 Môn : Sinh học ĐỀ DỰ BỊ Thời gian làm bài: 150 phút Đề thi này gồm 01 trang Câu 1:(1,5điểm) 1. Nêu bản chất mối quan hệ giữa gen và tính trạng ? 2. Nguyên tắc bổ sung giữa các Nuclêôtít tương ứng có thể nhận thấy trong cấu trúc và cơ chế di truyền nào ? Câu 2:(1,75 điểm) 1. So sánh NST thường với NST giới tính ? 2. Tế bào sinh dưỡng của ruồi giấm (2n = 8) thực hiện quá trình nguyên phân. Hãy điền vào bảng sau : Các kỳ Số lượng NST Số tâm động Số Crômatít Số NST kép nguyên phân Kỳ trung gian Kỳ giữa Kỳ sau Kỳ cuối Câu 3(1,5 điểm) CÆp gen dÞ hîp tö lµ g×? §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña cÆp gen dÞ hîp tö? §iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a alen tréi víi alen lÆn? Muèn t¹o ra c¬ thÓ dÞ hîp tö ng­êi ta ph¶i lµm thÕ nµo ? Vai trß cña cÆp gen dÞ hîp tö trong tiÕn ho¸, chän gièng vµ trong mét sè bÖnh di truyÒn ë ng­êi ? Câu 4:(1,75 điểm) 1. So sánh quá trình nguyên phân với quá trình giảm phân ? 2. Vì sao nói đa số đột biến gen biểu hiện ra kiểu hình là có hại cho cơ thể sinh vật ? Một đột biến vốn có hại trở thành có lợi cho sinh vật trong trường hợp nào ? Câu 5:(1,5 điểm) Một gen có chiều dài 5100A0, gen nhân đôi một số lần mỗi gen con tạo ra đều tổng hợp một phân tử ARN. Các phân tử ARN chứa tất cả 24000 ribôNuclêôtít . 1. Tính số lần nhân đôi của gen ? 2. Khi các phân tử ARN trên tham gia giải mã một lần tổng hợp prôtêin. Tính số axit amin trong các phân tử prôtêin hoàn chỉnh? 3. Khi phân tử ARN giải mã tính số ribôNuclêôtit có trong các bộ ba đối mã của phân tử ARN vận chuyển ? Câu 6:(2 điểm) Người ta cho lai hai thứ hoa mõm chó thuần chủng khác nhau về hai cặp tính trạng thu được thế hệ F1 . Sau đó cây F1 tự thụ phấn thì ở F2 thu được kết quả sau : 189 tràng hoa không đều, màu đỏ 62 tràng hoa đều , màu đỏ 370 tràng hoa không đều, màu hồng 126 tràng đều, màu hồng. 187 tràng hoa không đều màu trắng 63 tràng đều , màu trắng. Xác định quy luật di truyền chi phối phép lai trên ? Biết rằng mỗi cặp gen quy định một cặp tính trạng và nằm trên các cặp NST thường khác nhau . Hết Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm . Họ và tên thí sinh : SBD:
2. UBND HUYỆN TAM DƯƠNG H­íng dÉn chÊm PHÒNG GD&ĐT thi chän häc sinh giái NĂM HỌC 2010 - 2011 M«n thi : Sinh häc 9 (Hướng dẫn chấm gồm 03 trang) C©u Néi dung §iÓm C©u 1 1. 0,5đ 1,5đ Sơ đồ: Gen (một đoạn ADN) -> mARN ->Protein-> Tính trạng - Giải thích: + Trình tự các Nu trên ADN qui định trình tự các Nu trên mARN. + Trình tự các Nu trên mARN qui định trình tự các a.a trên phân tử protein.==> từ đó các phân tử Protein tham gia và cấu tạo nên các đặc điểm hình thái và sinh lý của sinh vật. 2. * Trong cấu trúc của ADN 1 đ (Mỗi + Các nuclêôtit tương ứng giữa hai mạch đơn của ADN liên kết với ý 0,2 nhau theo nguyên tắc bổ sung. đ) + A liên kết với T ; G liên kết với X. * Trong cấu trúc của ARN vận chuyển : + Các nuclêôtit tương ứng ở các đoạn ghép cặp trong cấu trúc của ARNvc liên kết với nhau theo nguyên tắc bổ sung. + A liên kết với U ; G liên kết với X. * Trong cơ chế tự sao (tự nhân đôi/tổng hợp ADN) : +Các nuclêôtit trong mạch (của ADN mẹ) dùng làm khuôn (để tổng hợp ADN con) liên kết với các nuclêôtit tự do theo nguyên tắc bổ sung. + Akhuôn liên kết với Ttự do ; Gkhuôn liên kết với Xtự do. * Trong cơ chế sao mã (tổng hợp ARN) : + Các nuclêôtit trên mạch khuôn của ADN liên kết với các nuclêôtit tự do theo nguyên tắc bổ sung (để hình thành phân tử ARN). + AADN liên kết với U tự do ; TADN liên kết với A tự do ; GADN liên kết với Xtự do ; XADN liên kết với Gtự do. * Trong cơ chế giải mã (tổng hợp chuỗi axit amin/prôtêin) : +Các nuclêôtit (côđon) trên ARN thông tin sẽ liên kết với các nuclêôtit của đối mã (anticôđon) trên ARN vận chuyển theo nguyên tắc bổ sung. + AARNm liên kết với UARNt ; GARNm liên kết với XARNt. Câu 2 1. 0,5đ 1,75 đ * Giống nhau : - VÒ cÊu t¹o: + §Òu ®­îc cÊu t¹o tõ 2 thµnh phÇn lµ ph©n tö ADN víi 1 lo¹i pr«tªin lµ Hist«n. + §Òu cã tÝnh ®Æc tr­¬ng theo loµi. + C¸c cÆp NST th­êng vµ cÆp NST giíi tÝnh XX ®Òu lµ t­¬ng ®ång gåm 2 chiÕu gièng nhau.
3. - VÒ chøc n¨ng: + §Òu cã chøa gen qui ®Þnh tÝnh tr¹ng cña c¬ thÓ. + §Òu cã nh÷ng ho¹t ®éng gièng nhau trong ph©n bµo nh­ nh©n ®«i, ®ãng xo¾n, th¸o xo¾n, xÕp trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo vÒ c¸c cùc cña tÕ bµo. 0,5đ * Khác nhau: Đặc điểm NST Thường NST giới tính Cấu trúc - Gồm nhiều cặp tương - Chỉ có một cặp, tương đồng hoặc không tương đồng đồng. - Chứa số lượng gen lớn. - Số lượng gen ít hơn. Chức năng - Mang gen quy định các - Mang gen quy định tính trạng giới tính và gen tính trạng thường. quy định tính trạng thường liên kết với giới tính. 2. 0,75đ Các kỳ NP Số lượng NST Số tâm động Số Crômatit Số NST Kép Kỳ TG 8 8 16 8 Kỳ Giữa 8 8 16 8 Kỳ Sau 16 16 0 0 Kỳ Cuối 8 8 0 0 Câu 3 1. CÆp gen dÞ hîp tö: 1,5đ Hai alen cña mét cÆp gen t­¬ng øng tån t¹i ë mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh 0,25đ cña mét cÆp NST t­¬ng ®ång, chóng kh¸c nhau bëi sè l­îng, thµnh phÇn vµ tr×nh tù ph©n bè c¸c nuclª«tit. 2. §Æc ®iÓm c¬ b¶n cña cÆp gen dÞ hîp tö: - Gåm hai alen cã cÊu tróc kh¸c nhau. 0,25đ - Khi ph¸t sinh giao tö t¹o nªn hai lo¹i giao tö. - Cã tÝnh di truyÒn kh«ng æn ®Þnh. 3. §iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a alen tréi vµ alen lÆn: 0,25đ - Kh¸c nhau vÒ sè l­îng, thµnh phÇn vµ tr×nh tù s¾p xÕp c¸c nuclª«tit. - Quy ®Þnh c¸c kiÓu h×nh kh¸c nhau. - Alen tréi cã thÓ lÊn ¸t hoµn toµn hay kh«ng hoµn toµn alen lÆn. 4. Ph­¬ng ph¸p t¹o c¬ thÓ dÞ hîp tö: 0,25đ - ë thùc vËt: Lai kh¸c dßng; g©y ®ét biÕn thuËn nghÞch tõ c¸c d¹ng ®ång hîp tö. - ë ®éng vËt: Giao phèi gi÷a c¸c c¸ thÓ thuéc hai gièng thuÇn kh¸c nhau, dïng con lai F1 lµm s¶n phÈm. 5. Vai trß cña cÆp gen dÞ hîp tö: 0,5đ - Trong tiÕn ho¸: T¹o ­u thÕ lai gióp sinh vËt thÝch nghi tèt h¬n víi ®iÒu kiÖn sèng. ThÓ dÞ hîp trung hoµ c¸c ®ét biÕn gen lÆn g©y h¹i. DÞ hîp tÝch luü c¸c ®ét biÕn vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ®ét biÕn tiÒm Èn, tr¸nh t¸c dông cña chän läc tù nhiªn - Trong chän gièng: T¹o ­u thÕ lai ë thùc vËt vµ lai kinh tÕ ë ®éng vËt, n©ng cao n¨ng suÊt, phÈm chÊt vµ søc chèng chÞu víi ®iÒu kiÖn bÊt lîi cña m«i tr­êng - Trong mét sè bÖnh di truyÒn ë ng­êi: DÞ hîp h¹n chÕ ®­îc sù xuÊt hiÖn mét sè ®ét biÕn lÆn cã h¹i ë ng­êi, ®ång thêi còng t¹o ®iÒu kiÖn cho ®ét biÕn cã lîi cã ®iÒu kiÖn tÝch luü vµ nh©n lªn qua c¸c thÕ hÖ
4. Câu 4 a) Gièng nhau: 0,5đ 1,75đ -§Òu tr¶i qua c¸c kú ph©n bµo t­¬ng tù nhau. -§Òu cã sù nh©n ®«i NST(thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh nh©n ®«i ADN ë kú trung gian). -§Òu cã sù biÕn ®æi h×nh th¸i NST theo chu kú ®ãng vµ th¸o xo¾n -LÇn ph©n bµo II cña gi¶m ph©n cã thÓ coi nh­ ph©n bµo nguyªn ph©n. -§Òu lµ c¬ chÕ sinh häc nh»m ®¶m b¶o sù æn ®Þnh vËt chÊt di truyÒn qua c¸c thÕ hÖ. b) Kh¸c nhau: Nguyªn ph©n Gi¶m ph©n. - X¶y ra mét lÇn ph©n bµo . - Xảy ra hai lần phân bào 0,75đ - ë k× tr­íc kh«ng x¶y ra hiÖn t­îng - Kì trước có thê xảy ra hiện tượng tiếp hợp tiÕp hîp vµ trao ®æi chÐo . dẫn trao đổi chéo NST. -T¹i kú gi÷a c¸c NST kÐp xÕp thµnh 1 - T¹i kú gi÷a I c¸c NST kÐp xÕp thµnh 2 hµng hµng trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi trªn mÆt ph¼ng xÝch ®¹o cña thoi ph©n bµo. ph©n bµo. - ë kú sau cña nguyªn ph©n cã sù - Kỳ sau I không có sự phân chia tâm động, phân chia tâm động c¸c cromatit trong từng NST kép trong cặp đồng dạng phân li tõng NST kÐp phân li vÒ hai cùc cña tÕ về một cực của TB. bµo. - KÕt qu¶ cña nguyªn ph©n tõ 1 tÐ bµo - Kết quả :Từ một TB mẹ qua 2 lần phân bào mÑ ban đầu cho ra 2 TB con có bộ cho ra 4 TB con (gt) có bộ NST giảm đi một NST giống hệt TB mẹ nửa 2. 0,5đ * Vì đột biến gen gây rối loạn quá trình sinh tổng hợp prôtêin đặc biệt là các gen quy định cấu trúc của enzim phá vỡ sự thống nhất hài hoà trong thành phần KG của cơ thể đã được hình thành qua chọn lọc tự nhiên lâu đời. * Một đột biến vốn có hại trở thành có lợi khi môi trường sống thay đổi: Trong môi trường sống bình thường khi phát sinh đột biến gen sẽ phá vỡ mối quan hệ hài hoà trong thành phần KG và mối quan hệ giữa KG với môi trường. nên sức sống của sinh vật bị giảm khi môi trường sống thay đổi đột biến đó có thể làm cho sinh vật thích nghi được với môi trường sống mới nên có lợi cho SV. Ví dụ : Đột biến tạo ra gen kháng thuốc trừ sâu (HS có thể lấy các ví dụ khác đúng vẫn cho điểm.) 1. 0,5đ L 5100 Ngen = .2 = .2 = 3000. (nu) 3,4 3,4 Số rN = N/2 = 1500. Câu 5 => Số phân tử ARN được tổng hợp là : 24.000 : 1500 = 16 1,5 đ (mARN) Vì mỗi gen con tạo ra đều sao mã 1 lần => Số gen con được tạo ra bằng số phân tử mARN : 16. Gọi x là số lần tự sao của gen ta có : 2x = 16 = 24 => x = 4. Vậy số lần tự sao của gen là : 4 lần.
5. 2. 0,5đ - Số phân tử prôtêin được tạo ra bằng số phân tử mARN : 16 - Số aa trong các phân tử prôtêin hoàn chỉnh là : N ( 2 ) . 16 = 7968 aa. 6 3. 0,5đ Số ribônuclêôtit trong các bộ ba đối mã (tARN) là : Vì bộ ba kết thúc không mã hoá aa nên số bộ ba đối mã ít hơn số bộ ba mã sao 1 bộ ba. N 3 = 1497 (rNu) 2 C©u 6 * Biện luận: 1,25đ 2.0đ * Xét sự phân ly của từng cặp tính trạng ở F2: - Xét sự di truyền kiểu tràng hoa: Tràng không đều 189 + 370 + 187 3 = = Tràng đều 62 + 126 + 63 1 Nghiệm đúng quy luật phân ly của Menden, => tính trạng tràng không đều là trội hoàn toàn so với tính trạng tràng đều, và F1 dị hợp về cặp gen này. - Sự di truyền màu sắc hoa: Màu đỏ : màu hồng : màu trắng = 1 đỏ : 2 hồng : 1 trắng, => tính trạng màu hoa hồng là tính trạng trung gian giữa mà đỏ và màu trắng, F1 dị hợp về cặp tính trạng màu hoa. Quy ước gen: A- : tràng hoa không đều BB: Hoa đỏ aa: tràng đều Bb : hoa hồng bb: hoa trắng 0,75đ KG F1 : AaBb (Tràng hoa không đều, màu hồng) KG P : AABB x aabb hoặc P : AAbb x aaBB * Sơ đồ lai: P : Tràng không đều, đỏ x Tràng đều, trắng KG P: AABB x aabb GtP: AB ab F1: AaBb (100% tràng hoa không đều, hồng) hoặc P: AAbb x aaBBB AaBb (100% tràng hoa kh đều, hồng) F1 x F1: AaBb x AaBb GtF1: AB, Ab, aB, ab AB, Ab, aB, ab F2: TL KG :1 AABB : 2 AABb : 1 AAbb : 1 aaBB : 2 aaBb : 1 aabb : 2 AaBB : 4 AaBb : 2 Aabb TLKH F2: 3 tràng không đều, đỏ : 6 tràng không đều, hồng : 3 tràng không đều, trắng : 1 tràng đều, đỏ : 2 tràng đều, hồng : 1 tràng đều, trắng (HS tự lập bảng) = = = = = = = Hết = = = = = =