Chuyên đề: Một số dạng toán về số chính phương - Nguyễn Thị Thanh Huyền

Nội dung text: Chuyên đề: Một số dạng toán về số chính phương - Nguyễn Thị Thanh Huyền

1. Phòng GD&ĐT Thị xã Phúc Yên Trường THCS&THPT Hai Bà Trưng Chuyên đề MỘT SỐ DẠNG TOÁN VỀ SỐ CHÍNH PHƯƠNG Môn: Toán Tổ: Toán -Lý - Tin Người thực hiện: Nguyễn Thị Thanh Huyền. Phúc Yên, tháng 11 năm 2015 - 1 -
2. Mục Lục Trang PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 3 I: Lý do chọn đề tài 3 II: Mục đích nghiên cứu 3 III: Đối tượng nghiên cứu 3 IV: Phương pháp nghiên cứu 4 PHẦN II: NỘI DUNG 5 Chương I: Cơ sở lý thuyết về số chính phương 5 I: Định nghĩa 5 II: Tính chất 5 III: Các dạng toán cơ bản và phương pháp giải bài tập về số chính 5 phương . 1. Các dạng toán cơ bản. 2. Một số phương pháp giải bài tập về số chính phương. 6 Chương II: Bài tập vận dụng 7 Dạng 1: Tìm số chính phương . 7 Dạng 2: Chứng minh một số là số chính phương hoặc không là 9 số chính phương. Dạng 3: Tìm giá trị của biến để giá trị biểu thức là số chính 12 phương. Bài tập luyện tập. 15 Chương III: Thực nghiệm sư phạm 17 PHẦN III: KẾT LUẬN 18 - 2 -
3. MỘT SỐ DẠNG TOÁN VỀ SỐ CHÍNH PHƯƠNG Nguyễn Thị Thanh Huyền – GV trường THCS&THPT Hai Bà Trưng PHẦN I. ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lý do chọn đề tài 1. Cơ sở lý luận Toán học là một bộ môn khoa học tự nhiên mang tính trừu tượng cao, tính logic đồng thời môn toán còn là công cụ hỗ trợ cho các môn học khác. Với phân môn số học là môn khoa học rèn luyện cho học sinh khả năng suy luận logic, phát triển tư duy sáng tạo cho học sinh. Đặc biệt là rèn luyện cho học sinh khá, giỏi. nâng cao được năng lực tư duy, tính độc lập, sáng tạo linh hoạt trong cách tìm lời giải bài tập của học sinh. Việc bồi dưỡng học sinh khá giỏi không đơn thuần chỉ cung cấp cho các em kiến thức cơ bản thông qua việc làm bài tập hoặc làm càng nhiều bài tập khó mà giáo viên phải biết rèn luyện khả năng sáng tạo, đối với phân môn số học càng phải biết rèn luyện năng lực tư duy và phán đoán logic. 2. Cơ sở thực tiễn Qua công tác giảng dạy ở trường tôi nhận thấy việc học toán nói chung và bồi dưỡng học sinh khá giỏi toán nói riêng, muốn học sinh rèn luyện được tư duy sáng tạo trong việc học tập và giải toán thì bản thân mỗi người thầy cần phải có nhiều phương pháp và nhiều cách giải nhất. Trước mỗi bài tập tôi đã cho học sinh tìm nhiều cách giải, đồng thời cũng phải gợi ý và cung cấp cho học sinh nhiều cách giải. Trên cơ sở đó học sinh tự tìm ra cách giải hợp lý nhất. Phát hiện ra được cách giải tương tự và khái quát phương pháp đường lối chung. Từ đó, với mỗi bài toán cụ thể các em có thể khái quát hóa thành bài toán tổng quát và xây dựng các bài toán tương tự. Bài tập về số chính phương thường gặp trong đề thi HSG các cấp, thi vào THPT chuyên Vì vậy tôi chọn chủ đề sáng kiến kinh nghiệm là "Một số dạng toán về số chính phương", với mục đính là rèn luyện khả năng sáng tạo Toán học cho học sinh giỏi, là tư liệu dạy học Toán học cho giáo viên. II. Mục đích nghiên cứu - Trang bị cho học sinh một số phương pháp giải bài tập về số chính phương. - 3 -
4. - Giúp giáo viên nâng cao trình độ, áp dụng vào công tác giảng dạy, bồi dưỡng HSG, học sinh thi vào THPT chuyên. III. Đối tượng nghiên cứu. - Các dạng toán về số chính phương. IV. Phương pháp nghiên cứu. - Tham khảo tài liệu, sách, báo, mạng Internet, - Thực tiễn quá trình giảng dạy. - 4 -
5. PHẦN II. NỘI DUNG CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ THUYẾT VỀ SỐ CHÍNH PHƯƠNG I. ĐỊNH NGHĨA Số chính phương là số bằng bình phương của một số nguyên. II. MỘT SỐ TÍNH CHẤT THƯỜNG VẬN DỤNG 1- Số chính phương chỉ có thể có chữ số tận cùng bằng 0, 1, 4, 5, 6, 9; không thể có chữ tận cùng bằng 2, 3, 7, 8. 2- Khi phân tích ra thừa số nguyên tố, số chính phương chỉ chứa các thừa số nguyên tố với số mũ chẵn. 3- Số chính phương chỉ có thể có một trong hai dạng 4n hoặc 4n+1. Không có số chính phương nào có dạng 4n + 2 hoặc 4n + 3 (n N). 4- Số chính phương chỉ có thể có một trong hai dạng 3n hoặc 3n +1. Không có số chính phương nào có dạng 3n + 2 ( n N ). 5- Số chính phương tận cùng bằng 1, 4 hoặc 9 thì chữ số hàng chục là chữ số chẵn. Số chính phương tận cùng bằng 5 thì chữ số hàng chục là 2. Số chính phương tận cùng bằng 6 thì chữ số hàng chục là chữ số lẻ. 6- Số chính phương chia hết cho 2 thì chia hết cho 4. Số chính phương chia hết cho 3 thì chia hết cho 9 Số chính phương chia hết cho 5 thì chia hết cho 25 Số chính phương chia hết cho 8 thì chia hết cho 16. 7. Mọi số chính phương khi chia cho 5, cho 8 chỉ dư 1, 0, 4. 8. Giữa hai số chính phương liên tiếp không có số chính phương nào. 9. Nếu hai số nguyên liên tiếp có tích là một số chính phương thì một trong hai số đó là số 0. 10. Số các ước của một số chính phương là số lẻ. Ngược lại, một số có số các ước là số lẻ thì số đó là số chính phương. 11. Nếu n2 < k < (n+1)2 ( n Z) thì k không là số chính phương. 12. Nếu hai số tự nhiên a và b nguyên tố cùng nhau có tích là một số chính phương thì mỗi số a, b cũng là các số chính phương. - 5 -
6. III. CÁC DẠNG TOÁN CƠ BẢN VÀ PHƯƠNG PHÁP GIẢI 1. MỘT SỐ DẠNG TOÁN CƠ BẢN Dạng 1: Tìm số chính phương. Dạng 2: Chứng minh một số là số chính phương hoặc không là số chính phương. Dạng 3: Tìm giá trị của biến để biểu thức có giá trị là số chính phương. 2. MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP GIẢI BÀI TẬP VỀ SỐ CHÍNH PHƯƠNG. - Phương pháp 1: Sử dụng định nghĩa. - Phương pháp 2: Sử dụng tính chẵn, lẻ. - Phương pháp 3: Sử dụng tính chất chia hết và chia có dư. - Phương pháp 4: Sử dụng tính chất - 6 -
7. CHƯƠNG 2: BÀI TẬP VẬN DỤNG Dạng 1: Tìm số chính phương. Bài 1: Tìm số chính phương abcd biết ab cd 1 . Lời giải Giả sử n2 abcd 100ab cd 100 1 cd cd 101cd 100 , n Z . 101.cd n2 100 n 10 n 10 . Vì n 100 và 101 là số nguyên tố nên n 10 101 . n 91. Thử lại: abcd 912 8281 có 82 81 1 . Vậy abcd 8281 . Bài 2 : Cho A là số chính phương gồm 4 chữ số. Nếu ta thêm vào mỗi chữ số của A một đơn vị thì ta được số chính phương B. Hãy tìm các số A và B. (Đề thi TS vào lớp 10 chuyên trường THPT Lê Hồng Phong - TP Hồ Chí Minh. Năm học 2005- 2006) Lời giải Gọi A abcd k 2 . Theo đề bài ta có: 2 Ta có: A abcd k . 2 B abcd 1111 m (với k, m N * và 31 k m 100 , a,b, c, d 1,9 ). m 2 k 2 1111 (m - k)(m + k) = 1111 (*) Nhận xét thấy tích (m – k)(m + k) > 0 nên m – k và m + k là 2 số nguyên dương. Và m – k < m + k < 200 nên (*) có thể viết (m – k) (m + k) = 11.101 Do đó: m – k = 11 m = 56 A = 2025 m + k = 101 n = 45 B = 3136 Vậy A=2025, B = 3136. Bài 3: Tìm một số chính phương gồm 4 chữ số sao cho chữ số cuối là số nguyên tố, căn bậc hai của số đó có tổng các chữ số là một số chính phương. Lời giải - 7 -
8. Gọi số phải tìm là abcd với a; b; c; d là các số tự nhiên và 1 a 9; 0 b, c, d 9. Ta có abcd chính phương d 0,1,4,5,6,9 . Vì d là số nguyên tố d = 5. Đặt abcd = k2 < 10000 32 k < 100, k N . Do k là một số có hai chữ số mà k2 có tận cùng bằng 5 k tận cùng bằng 5 Tổng các chữ số của k là một số chính phương k = 45 (vì k tận cùng bằng 5 và có 2 chữ số) abcd = 2025 Vậy số phải tìm là: 2025. Bài 4: Tìm số tự nhiên có hai chữ số biết rằng hiệu các bình phương của số đó và số viết bởi hai chữ số của số đó nhưng theo thứ tự ngược lại là một số chính phương. Lời giải Gọi số tự nhiên có hai chữ số phải tìm là ab (a, b N, 1 a, b 9) Số viết theo thứ tự ngược lại là ba . Ta có ab 2 - ba 2 = (10a + b)2 – (10b + a)2 = 99 (a2 – b2)  11 a2 – b2  11 Hay (a - b) (a + b)  11 Vì 0 < a – b 8; 2 a + b 18 nên a + b  11 a + b = 11 Khi đó: ab 2 - ba 2= 32 . 112 . (a – b) Để ab 2 - ba 2 là số chính phương thì a – b phải là số chính phương do đó a – b = 1 hoặc a – b = 4. Nếu a – b = 1 kết hợp với a + b = 11 a = 6, b = 5 , ab = 65 Khi đó 652 – 562 = 1089 = 332 Nếu a – b = 4 kết hợp với a + b = 11 a = 7,5 loại Vậy số phải tìm là 65 Bài 5: Tìm số có 2 chữ số mà bình phương của số ấy bằng lập phương của tổng các chữ số của nó. Gọi số phải tìm là ab với a, b N, 1 a 9; 0 b 9 - 8 -
9. 2 2 Theo giả thiết ta có: ab = (a + b)3 ab a b 2 a b . Suy ra a+b là số chính phương. Khi đó ab là một lập phương và a + b là một số chính phương. Vì 10 ab 99 ab = 27 hoặc ab = 64 Nếu ab = 27 a + b = 9 là số chính phương Nếu ab = 64 a + b = 10 không là số chính phương loại Vậy số cần tìm là 27. Dạng 2: Chứng minh một số là số chính phương hoặc không là số chính phương. Bài 1: Cho A 1 1 1 8 8 8 1. Chứng minh A là một số chính phương. 2n n Lời giải A 1 1 10 0 0 1 1 1 8 8 8 1. n n n n n Đặt a 1 1 1 thì 9a 9 9 9 . Do đó 9 9 9 1 10 9a 1 . n n n Ta có A a.10n a 8a 1 a 9a 1 a 8a 1 A 9a2 6a 1 3a 1 2 . 2 A 3 3 32 . n 1 Vậy A là một số chính phương. Nhận xét: Khi biến đổi một số trong đó có nhiều chữ số giống nhau thành một số chính n phương ta nên đặt 1 1 1 a và như vậy 9 9 9 1 10 9a 1 . n n Bài 2: Cho a 1 1 1, b 10 05 . Chứng minh ab 1 là số tự nhiên. 2016 2015 Lời giải: Cách 1: Ta có: .b 10 05 10 0 1 6 9 9 6 9a 6 2015 2016 2016 ab + 1 = a(9a + 6) + 1 = 9a2 + 6a + 1 = (3a + 1)2 ab 1 (3a 1) 2 3a 1 N . - 9 -
10. Vậy ab 1 là số tự nhiên. Cách 2: 2016 10 1 2016 Ta có: .a 1 1 1 , b 10 5 2016 9 2 2016 102016 4.102016 5 9 2016 2 10 1 2016 10 2 ab 1 . 10 5 1 . 9 9 3 102016 2 ab 1 . 3 Mà 102016 2 3 . Do đó, ab 1 là số tự nhiên. Vậy ab 1 là số tự nhiên. Bài 3: Chứng minh rằng số có dạng n6 - n4 + 2n3 + 2n2 trong đó n N và n >1 không phải là số chính phương. Lời giải Ta có : n6 - n 4 + 2n3 + 2n2 = n2. (n4 - n2 + 2n +2) = n2. [n2(n-1)(n+1) +2(n+1)] = n2[(n+1)(n3 - n2 + 2)] = n2(n + 1) . [(n3 + 1) - (n2 - 1)] = n2(n + 1)2 . (n2 - 2n + 2) Mà n N, n > 1 nên n2 - 2n + 2 = ( n -1)2 + 1 > ( n - 1)2 và n2 - 2n + 2 = n2 - 2(n - 1) (n - 1)2 n2 - 2n + 2 không phải là một số chính phương. Vậy số có dạng n 6 - n4 + 2n3 + 2n2 trong đó n N và n >1không phải là số chính phương. Bài 4: Cho số tự nhiên a gồm 60 chữ số 1, số tự nhiên b gồm 30 chữ số 2. CHứng minh a - b là một số chính phương. Lời giải Cách 1: 1060 1 1030 1 Ta có: a 1 1 1 , b 2 2 2 2. . 60 9 30 9 2 2 1060 1 2(1030 1) 1060 2.1030 1 1030 1 a b 3 3 3 . 9 9 9 3 30 Cách 2: 30 b 2 2 2 2.1 1 1 , a 1 1 1 1 1 1.0 0 0 1 1 1 1 1 1.10 1 1 1 . 30 30 60 30 30 30 30 30 - 10 -
11. 30 Đặt c 1 1 1 . 9c 1 9 9 9 1 10 . 30 30 Khi đó: a c. 9c 1 c 9c2 2c . b 2c . 2 2 2 a b 9c 2c 2c 3c 3 3 3 . 30 Bài toán tổng quát: Cho k số tự nhiên khác 0, số tự nhiên a gồm 2k chữ số 1 và số tự nhiên b gồm k chữ số 2. Chứng minh rằng a b là một số chính phương. Bài 5: Chứng minh rằng A 20124n 20134n 20144n 20154n không phải là số chính phương với mọi số nguyên dương n. (Đề thi vào lớp 10 chuyên trường ĐHSP TP Hồ Chí Minh 2015 - 2016) Lời giải Ta có: 20124n 4; 20144n 4 , n N * . 20134n 20134n 1 1 20134n 1 1 chia cho 4 dư 1. 20154n 20154n 1 4n 1 chia cho 4 dư 1. Do đó, A 20124n 20134n 20144n 20154n chia cho 4 dư 2. Ta có: A2 , nhưng A không chia hết cho 22 , mà 2 là số nguyên tố. Suy ra A không là số chính phương. Vậy A không là số chính phương. Bài 6: Cho A 1 2 22 23 233 . Hỏi A có là số chính phương không? Vì sao? Lời giải Ta có A 1 2 22 23 24 25 230 231 232 233 3 22. 1 2 22 23 230. 1 2 22 23 3 2.30 229.30 3 2 229 .3.10 . Ta thấy A có chữ số tận cùng bằng 3. Mà số chính phương không có chữ số tận cùng là 3. Do đó, A không là số chính phương. Vậy A không là số chính phương. Dạng 3: Tìm giá trị của biến để biểu thức có giá trị là số chính phương. - 11 -
12. Bài 1: Tìm số tự nhiên x để biểu thức x2 2x 20 có giá trị là một số chính phương. Lời giải Giả sử x2 2x 20 a2 a N,a 4 . a2 x 1 2 19 a x 1 a x 1 19 . a x 1 1 Vì a x 1 a x 1 và 19 = 1.19 nên . Do đó x 8 . a x 1 19 Thử lại với x = 8, ta có x2 2x 20 82 2.8 20 102 thỏa mãn. Vậy số tự nhiên cần tìm là x =8. Bài 2: Tìm các số nguyên x sao cho A= x(x-1)(x-7)(x-8) là một số chính phương. Lời giải: A= (x2 – 8x)(x2 - 8x+7). Đặt x2 -8x = y thì A= y(y+7) = y2 +7y Giả sử y2 +7y =m2 (m thuộc N) => 4y2 +28y+49-4m2 =49 => (2y+7+2m)(2y+7-2m)= 49= 49.1=(-1).(-49)=7.7=(-7).(-7). Ta thấy 2y+7+2m 2y+7-2m nên ta có 4 trường hợp: 2y 7 2m 49 Trường hợp 1: , do đó y 9 . 2y 7 2m 1 Suy ra x 1;9 . 2y 7 2m 1 Trường hợp 2: , do đó y 16 . 2y 7 2m 49 Suy ra x 4 . 2y 7 2m 7 Trường hợp 3: , do đó y 0 . 2y 7 2m 7 Suy ra x 0;8 . 2y 7 2m 7 Trường hợp 4: , do đó y 7 . 2y 7 2m 7 Suy ra x 1;7 . Vậy x 1;0;1;4;7;8;9 . - 12 -
13. Bài 3: Tìm số tự nhiên n 1 sao cho tổng 1! + 2! + 3! + + n! là một số chính phương. (Đề thi HSG lớp 6 - Phòng giáo dục đào tạo Phúc Yên - Vĩnh Phúc) Lời giải Với n = 1 thì 1! = 1 = 12 là số chính phương Với n = 2 thì 1! + 2! = 3 không là số chính phương Với n = 3 thì 1! + 2! + 3! = 1 + 1.2 + 1.2.3 = 9 = 32 là số chính phương Với n 4 ta có 1! + 2! + 3! + 4! = 1 + 1.2 + 1.2.3 + 1.2.3.4 = 33 còn 5!; 6!; ; n! đều tận cùng bởi 0 do đó 1! + 2! + 3! + n! có tận cùng bởi chữ số 3 nên nó không phải là số chính phương. Vậy có 2 số tự nhiên n thoả mãn đề bài là n = 1; n = 3. Bài 4: Tìm số nguyên dương n sao cho A n 3 4n2 14n 7 là số một chính phương. (Đề thi chọn HSG Toán 9 tỉnh Thái Bình) Lời giải Ta có: 4n2 14n 7 n 3 4n 2 1 và n là số nguyên dương nên n 3 và 4n2 14n 7 là nguyên tố cùng nhau. Vì vậy, để A là số chính phương thì 4n2 14n 7 và n+3 phải là số chính phương. Do n Z nên ta có 2n 3 2 4n2 14n 7 2n 4 2 . 4n2 14n 7 2n 3 2 n 1. Khi đó n+3 = 4 là số chính phương. Thử lại, với n 1 , ta có A 102 . Vậy số nguyên dương cần tìm là n 1 . Bài 5: Tìm n N để 28 +211 +2n là số chính phương . Lời giải -Với n 0;1;2; ;8 , bằng cách thử không có giá trị n thỏa mãn đề bài. - Với n 9 , đặt 28 +211 +2n =t 2 , ta có t 2 28 1 23 2n 8 28 (9 2n 8 ) 9 2n 8 là số chính phương - Đặt 9 2n 8 k 2 k N *,k 3 k 3 2a Do đó: 2n 8 k 3 k 3 (với a>b). b k 3 2 Khi đó: k 3 k 3 2b. 2a b 1 - 13 -
14. 2.3 2b. 2a b 1 2b 2 a 3 . a b 2 1 3 b 1 Do đó n 8 3 1 n 12 . Thử lại 28 211 212 802 . Vậy số tự nhiên cần tìm là n = 12. Bài 6: Tìm tất cả số tự nhiên x,y để 2x + 5y là số chính phương. Lời giải: Giả sử 2x +5y =k2 (k thuộc N) Nếu x = 0 thì 1 + 5y = k2 do đó k chẵn => k2 chia hết cho 4 nhưng 1+5y chia 4 dư 2. Vậy x khác 0, từ 2x +5y = k2 => k lẻ và k không chia hết cho 5. Xét hai trường hợp. +) Với thì 2x +1=k2=(2n+1)2 (vì k lẻ nên k 2n 1,n N ). 2x 4n(n 1) n 1. Khi đó x=3; y=0 (thỏa mãn) Thử lại: 2x 5y 23 50 9 là số chính phương. +) Với y 0 và k không chia hết cho 5 k 2  1(mod5) Từ 2x 5y k 2 2x  1(mod5) x chẵn Đặt x 2x1 x1 N , ta có 5y (k 2x1 )(k 2x1 ) k 2x1 5y1 với y y y với y y , y , y là các số tự nhiên. x y 1 2 1 2 1 2 k 2 1 5 2 x1 1 y2 y1 y2 y2 2 5 (5 1) 5 1 y2 0 . x1 1 y y1 y. Khi đó 2 5 1 . Nếu y=2t t N thì 2x1 1 52t 1 25t 13 , vô lý Vậy y lẻ, khi đó 2x1 1 5y 1 4(5y 1 5y 2 5 1) . Nếu y 1 thì 5y 1 5y 2 1,lẻ (vô lý). Nếu y 1 x1 1 khi đó x 2; y 1 . Thử lại 2x 5y 22 51 9 là số chính phương Vậy x 2; y 1 hoặc x = 3, y = 0. * Bài tập luyện tập - 14 -
15. Bài 1: Chứng minh nếu a;b là các số nguyên thỏa mãn hệ thức 2a2 a 3b2 b thì a b và 2a+2b+1 là những số chính phương. Bài 2: Cho a;b;c là 3 số nguyên thỏa mãn điều kiện ab bc ca 1 . Chứng minh rằng (a2 1)(b2 1)(c2 1) là 1 số chính phương. Bài 3: Tìm a N để (23 a)(a 3) là 1 số chính phương. Bài 4: Tìm các số nguyên tố p sao cho 2 số 2( p 1) và 2( p2 1) là 2 số chính phương. (Đề thi chọn HSG Toán 9 trường Quốc học Huế, Thừa Thiên - Huế). (x 1)(2x 1) Bài 5: Chứng minh nếu tồn tại số nguyên dương xthỏa mãn là 1 số 2012 chính phương thì x là hợp số. Bài 6: Chứng minh số A 19n6 5n5 1890n3 19n2 5n 1993 n N không thể là số chính phương n 2n 1 Bài 7: Tìm số nguyên dương n sao cho là số chính phương . 26 (Đề thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT Chuyên Lam Sơn- Thanh Hóa. Năm học 2012- 2013 ) Bài 8: Tồn tại hay không số nguyên x thỏa mãn 202x 122x 20122x là một số chính phương . Bài 9: Tìm tất cả các số nguyên n sao cho A n4 n3 n2 có giá trị là số chính phương. (Đề thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT Chuyên Phan Bội Châu-Nghệ An. Năm học 2010-2011 ) Bài 10: Tìm các số tự nhiên n sao cho A n2 18n 2020 có giá trị là số chính phương. (Đề thi chọn HSG Toán 9, tỉnh Quảng Ngãi). Bài 11: Chứng minh rằng mọi số nguyên x, y thì biểu thức A= (x + y)(x + 2y)(x + 3y)(x + 4y) + y4 có giá trị là số chính phương. Bài 12: Chứng minh tích của 4 số tự nhiên liên tiếp cộng với 1 là số chính phương. Bài 13: Cho S = 1.2.3 + 2.3.4 + 3.4.5 + + k(k + 1)(k + 2) ( *). Chứng minh rằng 4S + 1 là số chính phương. Bài 14: Cho dãy số 49; 4489; 444889; 44448889; . . . - 15 -
16. Dãy số trên được xây dựng bằng cách thêm số 48 vào giữa các chữ số đứng trước và đứng sau nó. Chứng minh rằng tất cả các số của dãy trên đều là số chính phương. Bài 15: Chứng minh rằng tổng các bình phương của 5 số tự nhiên liên tiếp không thể là một số chính phương. Bài 16: Có hay không số tự nhiên n để 2010 + n2 là số chính phương. Bài 17: Biết x N và x > 2. Tìm x sao cho x(x 1).x(x 1) (x 2)xx(x 1) Bài 18: Chứng minh rằng nếu n là số tự nhiên sao cho n + 1 và 2n + 1 đều là các số chính phương thì n là bội số của 24. Bài 19: Tìm số chính phương có 4 chữ số biết rằng 2 chữ số đầu giống nhau, 2 chữ số cuối giống nhau. Bài 20 : Tìm 3 số lẻ liên tiếp mà tổng bình phương là một số có 4 chữ số giống nhau. Bài 21 : Người ta viết liên tiếp các số 1 ; 2 ; 3 ; 4 ; ;1994 thành một hàng ngang theo một thứ tự tùy ý. Hỏi số tạo thành theo cách viết trên có thể là số chính phương không ? Bài 22 : Tìm tất cả các số nguyên dương n sao cho số T 2n 1 là số chính phương. Bài 23 : Tìm tất cả các số nguyên n sao cho n4 2n3 2n2 n 7 là số chính phương. (Đề thi tuyển sinh vào lớp 10 THPT Chuyên KHTN Hà Nội ) Bài 24: Tìm tất cả các số nguyên dương n sao cho số T 2n 3n 4n là số chính phương. (Đề thi chọn HSG Toán 9, huyện Vĩnh Tường. Năm học 2014 - 2015) Bài 25: Cho a, b, c là các chữ số khác 0. Gọi S là tổng của tất cả các số có ba chữ số tạo thành bởi các chữ số a ; b ; c. Chứng minh rằng S không phải là số chính phương. Bài 26: Tìm số tự nhiên n để n + 18 và n - 41 là hai số chính phương. (Đề thi giao lưu HSG lớp 8- năm học 2013-2014- Phòng GD Vĩnh Tường) Bài 27: Cho A = 200.(92013 + 92012 + + 92 + 9 + 1) Chứng minh rằng A + 25 là số chính phương. (Đề thi giao lưu HSG lớp 7- năm học 2012-2013- Phòng GD Vĩnh Tường) - 16 -
17. Bài 28: Chứng minh rằng số 2013 4! 5! 6! 7! 2020! không là số chính phương. (Đề thi giao lưu HSG lớp 8- năm học 2012-2013- Phòng GD Yên Lạc) Bài 29: Cho n là tổng của hai số chính phương. CMR n2 cũng là tổng của hai số chính phương. (Đề thi giao lưu HSG lớp 8- năm học 2012-2013- Phòng GD Yên Lạc) CHƯƠNG 3: THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM *Thực nghiệm sư phạm được tiến hành tại trường THCS & THPT Hai Bà Trưng, Vĩnh Phúc. Trước khi thực nghiệm sư phạm , tác giả báo cáo trong tổ Toán – Lý – Tin của nhà trường về chuyên đề “ Một số dạng toán về số chính phương” . Kết quả 100% giáo viên nhất trí đưa nọi dung chuyên đề vào vận dụng thực tiễn * Hình thức thực nghiệm : Giáo viên dạy thực nghiệm chuyên đề “ Một số dạng toán về số chính phương” trên hai lớp 9A1 với 45 học sinh, lớp đối chứng 9A2 với 44 học sinh, sau giảng dạy tiến hành hội thảo các tiêu chí về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ sư phạm của giáo vên và kết quả học tập của học sinh lớp thực nghiệm lớp đối chứng là tương đương. Lớp 9A1 giáo viên đưa ra các dạng toán về số chính phương và phương pháp giải, lớp 9A2 giáo viên chỉ đưa ra bài tập, không chia theo dạng bài tập và cũng không nêu phương pháp giải. Sau khi dạy thực nghiệm kết hợp hội thảo đối với giáo viên đồng thời tiến hành kiểm tra về các dạng toán về số chính phương. Kết quả thu được : Điểm 9A1 9A2 Số lượng % Số lượng % 0 0 0 1 0 0 2 0 4 3 0 5 4 0 8 5 1 10 6 2 15 7 20 2 8 15 0 9 5 0 10 2 0 - 17 -
18. PHẦN III: KẾT LUẬN Giảng dạy áp dụng chuyên đề trên đây đã mang lại hiệu quả của việc bồi dưỡng học sinh giỏi môn toán. Nhiều học sinh đã chủ động tìm tòi, định hướng cách giải tốt. Xây dựng cho học sinh một niềm tin trong học tập, hứng thú tìm tòi cái mới, cái hay trong quá trình học toán, góp phần quan trọng trong các kỳ thi hoc sinh giỏi và thi vào lớp 10 các trường chuyên. Mỗi giáo viên cần hiểu rõ khả năng tiếp thu bài của đối tượng học sinh để đưa ra các bài tập và phương pháp giải phù hợp giúp các em làm được và sáng tạo các cách giải gây hứng thú cho các em, từ đó sẽ dần dần nâng cao kiến thức từ dễ đến khó. Để làm được như vậy mỗi giáo viên cần tìm tòi tham khảo nhiều tài liệu để tìm ra các bài toán hay, với nhiều cách giải khác nhau cho học sinh. Thông qua phương pháp giáo dục các em năng lực tư duy độc lập, rèn tư duy sáng tạo tính tự giác học tập , phương pháp giải toán nhanh, tạo cho các em niềm yêu thích môn học. Mặc dù rất cố gắng khi làm chuyên đề, song không thể tránh khỏi thiếu sót về cấu trúc và ngôn ngữ, chưa đủ dạng bài. Vì vậy, tôi mong sự quan tâm của đồng nghiệp góp ý kiến để chuyên đề này hoàn thiện hơn. Xin chân thành cảm ơn! Người viết Nguyễn Thị Thanh Huyền - 18 -