SKKN Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit SO2, CO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2

Nội dung text: SKKN Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit SO2, CO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2

1. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 MỤC LỤC CHƯƠNG 1: PHẦN MỞ ĐẦU 1.1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI 2 1.1.1. Cơ sở lý luận 2 1.1.2. Cơ sở thực tiễn . 2 1.2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU . 3 1.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 3 1.4. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3 CHƯƠNG 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU 2.1. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI TOAÙN OXIT AXIT CO2, SO2 PHAÛN ÖÙNG VÔÙI DUNG DÒCH KIEÀM DAÏNG 4 R(OH)2 2.1.1. Baûn chaát cuûa phaûn öùng giöõa oxit axit CO (hoaëc SO ) vôùi 2 2 4 dung dòch kieàm daïng R(OH)2. 2.1.2. Phöông phaùp xaùc ñònh muoái taïo thaønh. 4 2.2. CAÙC DAÏNG BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG CUÏ THEÅ 5 2.2.1. Daïng 1: Xaùc ñònh muoái taïo thaønh khi bieát soá mol cuûa oxit 5 vaø bazô. 2.2.2. Daïng 2: Bieän luaän khoái löôïng muoái theo soá mol cuûa oxit 7 hoaëc bazô 2.2.2.1.Bieän luaän khoái löôïng cuûa muoái theo soá mol cuûa oxit 7 2.2.2.2. Bieän luaän khoái löôïng cuûa muoái theo soá mol cuûa bazô 8 2.2.2.3. Bieän luaän löôïng chaát tham gia döïa vaøo khoái löôïng cuûa 9 muoái. 2.2.2.4. Oxit axit CO2 (hoaëc SO2) taùc duïng vôùi hoãn hôïp kieàm 14 R(OH)2 vaø MOH 2.3. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM 17 2.3.1 Kết quả đạt được 17 2.3.2 Bài học kinh nghiệm 18 CHÖÔNG 3: KEÁT LUAÄN VAØ KHUYEÁN NGHÒ 19 3.1. KEÁT LUAÄN 19 3.2. KHUYEÁN NGHÒ 19 Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 1
2. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 CHÖÔNG 1. PHAÀN MÔÛ ÑAÀU 1.1. LYÙ DO CHOÏN ÑEÀ TAØI 1.1.1. Cô sôû lyù luaän: Muïc tieâu cuûa ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc laø nhaèm goùp phaàn thöïc hieän muïc tieâu ñoåi môùi neàn giaùo duïc nöôùc nhaø. Theo Luaät Giaùo duïc Vieät Nam, taïi Ñieàu 4 coù chæ roõ: “Phöông phaùp giaùo duïc phoå thoâng phaûi phaùt huy tính tính tích cöïc, töï giaùc, chuû ñoäng, tö duy saùng taïo cuûa ngöôøi hoïc, loøng say meâ hoïc taäp vaø yù chí vöôn leân”; Ñieàu 12 Luaät Giaùo duïc xaùc ñònh: “Ñaàu tö cho giaùo duïc laø ñaàu tö cho phaùt trieån” Muoán ñoåi môùi giaùo duïc thì phaûi ñoåi môùi caùch daïy vaø caùch hoïc, ngöôøi giaùo vieân caàn coi troïng vieäc hình thaønh vaø phaùt trieån tieàm löïc trí tueä cho hoïc sinh, ñaëc bieät laø naêng löïc tö duy, naêng löïc haønh ñoäng. Caàn taïo ñieàu kieän cho hoïc sinh coù yù thöùc vaø bieát vaän duïng toång hôïp kieán thöùc vaøo cuoäc soáng thöïc tieãn, ñoàng thôøi chuù yù reøn luyeän cho hoïc sinh naêng löïc tö duy saùng taïo; chuù yù caùc thao taùc tö duy cô baûn nhö phaân tích, toång hôïp, so saùnh, khaùi quaùt hoaù . Nhö vaäy, muoán ñoåi môùi phöông phaùp daïy hoïc phaûi choáng thoùi quen aùp ñaët, truyeàn thuï kieán thöùc theo moät chieàu maø phaûi taïo cô hoäi cho hoïc sinh phaùt hieän kieán thöùc vaø tieáp caän kieán thöùc ñeå giaûi quyeát vaán ñeà moät caùch linh hoaït vaø saùng taïo. 1.1.2. Cô sôû thöïc tieãn: Ngaøy nay, vieäc ñoåi môùi phöông phaùp giaûng daïy ñaõ ñöôïc thöïc hieän moät caùch roäng raõi vaø coù hieäu quaû, ñaëc bieät laø trong caùc baøi giaûng lyù thuyeát. Tuy nhieân, ñoåi môùi trong phöông phaùp boài döôõng kyõ naêng giaûi baøi taäp cho hoïc sinh vaãn coøn nhieàu haïn cheá, chöa phaùt huy heát tieàm löïc tö duy, saùng taïo vaø trí thoâng minh cuûa hoïc sinh. Qua kinh nghieäm giaûng daïy cuûa baûn thaân vaø yù kieán cuûa moät soá giaùo vieân cuøng chuyeân moân nhaän thaáy baûn chaát cuûa phaûn öùng giöõa oxit axit CO2 hoaëc SO2 vôùi dung dòch kieàm R(OH)2 raát phöùc taïp, khoù hieåu neân hoïc sinh thöôøng luùng tuùng khi gaëp caùc baøi toaùn coù lieân quan ñeán phaûn öùng giöõa oxit CO2 hoaëc SO2 vôùi dung dòch kieàm R(OH)2. Trong naêm naêm coâng taùc giaûng daïy vaø ba naêm boài döôõng hoïc sinh gioûi ôû tröôøng THCS Phoå Cöôøng, toâi nhaän thaáy hoïc sinh vaãn coøn nhieàu luùng tuùng Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 2
3. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 trong vieäc giaûi caùc daïng baøi taäp naâng cao, trong ñoù coù baøi toaùn oxit axit SO2, CO2 taùc duïng vôùi dung dòch kieàm daïng R(OH)2. Trong khi loaïi baøi taäp naøy khoâng theå thieáu trong chöông trình hoaù hoïc trung hoïc cô sôû. Xuaát phaùt töø nhöõng lyù do treân, toâi ñaõ tìm toøi, tham khaûo tö lieäu vaø aùp duïng ñeà taøi: “xaây döïng heä thoáng baøi taäp vaø phöông phaùp giaûi baøi toaùn oxit axit SO2, CO2 phaûn öùng vôùi dung dòch kieàm R(OH)2” nhaèm giuùp caùc em khaéc phuïc nhöõng sai laàm vaø bieát caùch giaûi daïng baøi taäp naøy moät caùch hieäu quaû. 1.2. MUÏC ÑÍCH NGHIEÂN CÖÙU: Laøm roõ baûn chaát cuûa phaûn öùng giöõa oxit axit CO2, SO2 vôùi dung dòch kieàm daïng R(OH)2, qua ñoù hình thaønh cho hoïc sinh kó naêng giaûi baøi toaùn hoaù hoïc coù lieân quan ñeán phaûn öùng hoaù hoïc naøy. 1.3. PHÖÔNG PHAÙP NGHIEÂN CÖÙU: Trong ñeà taøi, toâi vaän duïng caùc phöông phaùp nghieân cöùu khoa hoïc nhö: phaân tích lyù thuyeát, ñieàu tra cô baûn, toång keát kinh nghieäm sö phaïm vaø söû duïng moät soá phöông phaùp thoáng keâ toaùn hoïc trong vieäc phaân tích keát quaû thöïc nghieäm sö phaïm Tham khaûo taøi lieäu ñeå thiết kế nội dung baøi tập vaø tröïc tieáp giaûng daïy cho lôùp 9A1 trong caùc giôø hoïc töï choïn theo chuyeân ñeà naâng cao. Laáy baøi kieåm tra hoïc kì II cuûa naêm hoïc 2009-2010 laøm baøi kieåm tra ñaùnh giaù tröôùc khi aùp duïng ñeà taøi, laøm baøi kieåm tra 45 phuùt sau khi keát thuùc noäi dung nghieân cöùu ñeå ñaùnh giaù keát quaû ñaït ñöôïc (baøi kieåm tra100% töï luaän, xem phuï luïc). 1.4. PHAÏM VI VAØ KEÁ HOAÏCH NGHIEÂN CÖÙU. Keá hoaïch thöïc hieän ñeà taøi baét ñaàu töø ngaøy 15/ 10/ 2010 ñeán 30 / 11 / 2010 cuûa naêm hoïc 2010 – 2011 theo lòch daïy töï choïn cuûa tröôøng. Ñeà taøi ñöôïc loàng gheùp vaøo caùc tieát daïy töï choïn ôû tröôøng. Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 3
4. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 CHÖÔNG 2. NOÄI DUNG ÑEÀ TAØI 2.1. CÔ SÔÛ LYÙ LUAÄN CUÛA PHÖÔNG PHAÙP GIAÛI TOAÙN OXIT AXIT CO2, SO2 PHAÛN ÖÙNG VÔÙI DUNG DÒCH KIEÀM DAÏNG R(OH)2 2.1.1. Baûn chaát cuûa phaûn öùng giöõa oxit axit CO2 (hoaëc SO2) vôùi dung dòch kieàm daïng R(OH)2. Giaû söû daãn V lit CO2 (hoaëc SO2) ôû ñktc vaøo dung dòch chöùa b mol kieàm R(OH)2, phaûn öùng xaûy ra theo trình töï sau: Ñaàøu tieân, phaûn öùng taïo ra muoái trung hoøa, ñeán khi nRCO3 = nR(OH)2 = b thì keát tuûa ñaït cöïc ñaïi. CO2 + R(OH) RCO3 + H2O (1) b b b (mol) Neáu tieáp tuïc suïc khí CO2 (hoaëc SO2) vaøo thì keát tuûa RCO3 bò tan daàn vaø n chuyeån thaønh muoái axit R(HCO3)2. Khi CO2 (hoaëc SO2) = 2b thì keát tuûa tan hoaøn toaøn. CO2 + H2O + RCO3 R(HCO3)2 (2) b b b (mol) Toång hôïp (1) vaø (2) ta coù phöông trình chung: 2CO2 + R(OH)2 R(HCO3)2 (3) 2b b b (mol) Nhö vaäy, tuøy thuoäc vaøo soá mol cuûa kieàm vaø oxit axit maø muoái taïo thaønh coù theå laø muoái trung hoøa hoaëc muoái axit hoaëc caû 2 muoái. + Neáu chæ taïo ra muoái trung hoøa thì chæ coù phaûn öùng (1). + Neáu chæ taïo ra muoái axit thì chæ coù phaûn öùng (3). + Neáu taïo ra hoãn hôïp 2 muoái thì xaûy ra caû phaûn öùng (1) vaø (2). 2.1.2. Phöông phaùp xaùc ñònh muoái taïo thaønh. Caên cöù vaøo baûn chaát cuûa phaûn öùng, ta coù theå keát luaän nhanh loaïi muoái taïo thaønh döïa vaøo tæ leä soá mol cuûa kieàm vôùi oxit. n b Neáu ñaët k = R(OH)2 = thì ta coù: n Oxit a K Quan heä mol Muoái taïo thaønh Ghi chuù Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 4
5. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 K 0,5 b 2a Muoái axit R(HCO3)2 K 1 thì R(OH)2 dö RCO3 2.2. CAÙC DAÏNG BAØI TAÄP VAÄN DUÏNG CUÏ THEÅ: 2.2.1. Daïng 1: Xaùc ñònh muoái taïo thaønh khi bieát soá mol cuûa oxit vaø bazô. Caùc böôùc giaûi: n - Böôùc 1: Laäp tæ leä soá mol: k = R(OH)2 n Oxit - Böôùc 2: Laäp PTHH theo keát quaû tính toaùn ôû treân. - Böôùc 3: Thöïc hieän caùc pheùp tính döïa vaøo PTHH. Caùc ví duï minh hoïa: Ví duï 1: Daãn 6,72 lít CO2 ôû ñktc loäi qua 120 ml dung dòch Ba(OH)2 1M. Tính khoái löôïng muoái taïo thaønh sau phaûn öùng. Höôùng daãn :n ; n = 0,12 x 1 = 0,12 mol CO = 6,72 = 0,3mol Ba(OH) 2 22,4 2 n 0,12 => Ba(OH)2 = = 0,4 m = 0,12 x 259 = 31,08 gam. Ba(HCO3)2 Ví duï 2: Neáu cho 100 gam dung dòch muoái Na2SO3 12,6% phaûn öùng hoaøn toaøn vôùi dung dòch axit H2SO4 roài daãn toaøn boä löôïng khí SO2 sinh ra vaøo 100ml dung dòch Ca(OH)2 1,5M thì muoái naøo taïo thaønh ? Khoái löôïng bao nhieâu ? Höôùng daãn 100 x12,6 Ta coù: nNa SO = = 0,1 mol 2 3 100 x126 n Ca(OH) = 0,1 x 1,5 = 0,15 mol 2 Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 5
6. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 PTHH: Na2SO3 + H2SO4 Na2SO4 + SO2 + H2O 0,1 0,1 (mol) n =>Ca(OH)2 = 0,15 = 1,5 > 1 n SO2 0,1 Vaäy: muoái trung hoøa CaSO3 taïo thaønh vaø Ca(OH)2 dö PTHH: SO2 + Ca(OH)2 CaSO3 + H2O 0,1 0,1 (mol) => m = 0,1. 120 = 12 gam CaSO3 Löu yù: Neáu bieát phaûn öùng taïo ra hai muoái thì baøi toaùn coù nhieàu caùch giaûi khaùc nhau. Giaû söû daãn a mol oxit CO2 (hoaëc SO2) vaøo dung dòch chöùa b mol R(OH)2, phaûn öùng taïo ra hoãn hôïp 2 muoái RCO3 vaø R(HCO3)2 thì baøi toaùn coù caùc caùch giaûi sau: Caùch 1: Phöông phaùp noái tieáp CO2 + R(OH)2 RCO3 + H2O b b b (mol) CO2 + RCO3 + H2O R(HCO3)2 (a-b) (a-b) (a-b) (mol) Keát quaû phaûn öùng taïo ra: (2b - a) mol RCO3; (a - b) mol R(HCO3)2. Caùch 2: Phöông phaùp song song Goïi x, y laàn löôït laø soá mol cuûa 2 muoái RCO3 vaø R(HCO3)2. ta coù: CO2 + R(OH)2 RCO3 + H2O x x x (mol) 2CO2 + R(OH)2 R(HCO3)2 2y y y (mol) x 2y a Ta coù heä phöông trình: Giaûi heä ta ñöôïc x, y x y b Caùch 3: Phöông phaùp hôïp thöùc Coù theå goïp thaønh 1 phöông trình sao cho tyû leä soá mol bazô với mol oxit phuø hôïp vôùi tyû soá K. Ví duï minh hoïa: Daãn 0,3 mol khí CO2 vaøo dung dòch chöùa 0,2 mol Ca(OH)2. Tính khoái löôïng muoái taïo thaønh. Bieát H = 100%. Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 6
7. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 Höôùng daãn n 0,2 Ta coù 0,5 m = 10 gam CaCO3 CaCO3 n = 0,1 mol => m = 16,2 gam Ca(HCO3)2 Ca(HCO3)2 Caùch 2: Phöông phaùp song song Goïi x, y laàn löôït laø soá mol cuûa 2 muoái CaCO3 vaø Ca(HCO3)2. ta coù: CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O x x x (mol) 2CO2 + Ca(OH)2 Ca(HCO3)2 2y y y (mol) x 2y 0,3 x 0,1 Ta coù heä phöông trình: Giaûi heä ta ñöôïc: x y 0,2 y 0,1 => m = 10 gam;m = 16,2 gam CaCO3 Ca(HCO3)2 Caùch 3: Phöông phaùp hôïp thöùc n 2 Ta coù: Ca(OH)2 = => PTHH chung: n CO2 3 3CO2 + 2Ca(OH)2 CaCO3 + Ca(HCO3)2 + H2O 0,3 0,2 0,1 0,1 (mol) => m = 10 gam;m = 16,2 gam CaCO3 Ca(HCO3)2 2.2.2. Daïng 2: Bieän luaän khoái löôïng muoái theo soá mol cuûa oxit hoaëc bazô 2.2.2.1.Bieän luaän khoái löôïng cuûa muoái theo soá mol cuûa oxit. - Tröôøng hôïp 1: Giaû söû muoái taïo thaønh laø muoái trung hoøa => n muoái = noxit 1 - Tröôøng hôïp 2: Giaû söû muoái taïo thaønh laø muoái axit => nmuoái n oxit 2 Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 7
8. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 n - Tröôøng hôïp 3: Giaû söû taïo ra hoãn hôïp 2 muoái, ta coù: 0,5 m muoái axit m = 0,03 x 217 = 6,51 gam BaSO3 -Tröôøng hôïp 2: Phaûn öùng chæ taïo ra muoái axit Ba(HSO3)2 1 n n => Ba(HSO ) SO 3 2 2 2 PTHH: 2SO2 + Ba(OH)2 Ba(HSO3)2 1 0,03 n n Vì Ba(HSO ) SO = = 0,015 3 2 2 2 2 => ≤m 0,015 x 299 = 4,485 gam Ba(HSO3)2 - Tröôøng hôïp 3: Giaû söû phaûn öùng taïo ra hoãn hôïp 2 muoái PTHH: Ba(OH)2 + SO2 BaSO3 + H2O (1) 2SO2 + Ba(OH)2 Ba(HSO3)2 (2) n Ba(OH ) Vì taïo ra hoãn hôïp 2 muoái neân ta coù: 0,5 < 2 <1 n SO2 n Ba(OH ) 2 n  0,5 < < 1 0,015 < Ba <(O 0,03H ) 0,03 2 Theo (1) vaø (2) ta luoân coù n + n = n BaSO3 Ba(HSO3)2 Ba(OH)2  4,485 < m + m < 6,51 BaSO3 Ba(HSO3)2 2.2.2.2. Bieän luaän khoái löôïng cuûa muoái theo soá mol cuûa bazô - Tröôøng hôïp 1: Giaû söû muoái taïo thaønh laø muoái trung hoøa Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 8
9. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 => nmuoái nbazô - Tröôøng hôïp 2: Giaû söû muoái taïo thaønh laø muoái axit => nmuoái = nbazô n - Tröôøng hôïp 3: Giaû söû taïo ra hoãn hôïp 2 muoái, ta coù: 0,5 mmuoái trung hoøa n n CaSO Ca(OH) 3 2 PTHH: SO2 + Ca(OH)2 CaSO3 n n m => CaSO3 Ca(OH)2 => ≤ 0,05CaSO 3x 120 = 6 gam -Tröôøng hôïp 2: Giaû söû chæ taïo ra muoái axit Ca(HSO3)2 n nCa(OH) => Ca(HSO3)2 2 PTHH: 2SO2 + Ca(OH)2 Ca(HSO3)2 0,05 0,05 (mol) => m = 0,05 x 202 = 10,1 gam Ca(HSO3)2 - Tröôøng hôïp 3: Giaû söû phaûn öùng taïo ra hoãn hôïp 2 muoái. PTHH: SO2 + Ca(OH)2 CaSO3 (1) 2SO2 + Ca(OH)2 Ca(HSO3)2 (2) Vì taïo ra hoãn hôïp 2 muoái neân ta coù: n n Ca(OH) Ca(OH) 0,5 m 6 < m + m < 10,1 CaSO3 Ca(HSO3)2 2.2.2.3. Bieän luaän löôïng chaát tham gia döïa vaøo khoái löôïng cuûa muoái. Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 9
10. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 Cô sôû lyù thuyeát: - Neáu bieát khoái löôïng 1 muoái trung hoøa (hoaëc axit) thì bieän luaän 2 tröôøng hôïp: + Tröôøng hôïp 1: Chæ coù 1 muoái taïo thaønh theo ñeà cho. + Tröôøng hôïp 2: Taïo ra hoãn hôïp 2 muoái. n < n - Neáu bieát khoái löôïng keát tuûa chöa cöïc ñaïi (RCO3 R(OH)2 ) thì bieän luaän theo 2 tröôøng hôïp: + Tröôøng hôïp 1: mol oxit thieáu, phaûn öùng chæ taïo ra muoái trung hoøa. + Tröôøng hôïp 2: mol oxit dö so vôùi kieàm neân hoøa tan moät phaàn keát tuûa. - Neáu soá mol keát tuûa < mol CO2 thì cuõng bieän luaän theo 2 tröôøng hôïp: + Tröôøng hôïp 1: mol CO2 dö (tröôøng hôïp naøy thöôøng voâ lyù). + Tröôøng hôïp 2: mol oxit dö so vôùi kieàm neân hoøa tan moät phaàn keát tuûa. - Neáu bieát khoái löôïng muoái chung thì bieän luaän theo 3 tröôøng hôïp: + Tröôøng hôïp 1: Phaûn öùng chæ taïo ra muoái axit. + Tröôøng hôïp 2: Phaûn öùng chæ taïo ra muoái trung hoøa. + Tröôøng hôïp 3: Phaûn öùng taïo ra hoãn hôïp 2 muoái, roài giaûi theo phöông phaùp song song. * Lưu ý: Ñoái vôùi tröôøng hôïp neáu bieát soá mol keát tuûa chöa cöïc ñaïi thì cuõng coù theå aùp duïng phöông phaùp khaûo saùt ñoà thò ñeå giaûi. n Nếu: 0 < n < R(OH)2 thì baøi toaùn coù 2 nghieäm x1 vaø x2. 2n n Vôùi x1 = n; x2 = R(OH)2  . nR (OH)2 a noxit x1 a x2 2a Caùc ví duï minh hoïa: Ví duï 1: Suïc töø töø V lít khí SO2 ôû ñktc vaøo 100 ml dung dòch Ba(OH)2 1,5M, thu ñöôïc 23,3 gam keát tuûa. Tính giaù trò cuûa V. Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 10
11. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 Höôùng daãn: Caùch 1: Ta coù : nBa(OH) = 0,15 mol;n = 0,1 mol 2 BaSO3 n Vì n coù caùc tröôøng hôïp sau: - Tröôøng hôïp 1: Ba(OH)2 dö => muoái taïo thaønh chæ coù BaSO3 PTHH: SO2 + Ba(OH)2 BaSO3 + H2O 0,1 0,1 (mol) => V = 0,1 x 22,4 = 2,24 lít SO2 - Tröôøng hôïp 2: SO2 heát nhöng ñaõ hoøa tan moät phaàn keát tuûa. PTHH: SO2 + Ba(OH)2 BaSO3 + H2O (1) 0,15 0,15 0,15 (mol) Theo (1) thì n = 0,15mol, nhưng theo đề thì n = 0,1mol => BaSO3 BaSO3 n bò hoøa tan: 0,15 – 0,05 = 0,1 mol BaSO3 SO2 + H2O + BaSO3 Ba(HSO3)2 (2) 0,05 0,05 (mol) => V = (0,15 + 0,05) x 22,4 = 4,48 lít SO2 Caùch 2: AÙp duïng phöông phaùp khaûo saùt ñoà thò, ta coù: 0 V = 0,1 x 22,4 = 2,24 lít vaø V = 0,2 x 22,4 = 4,48 lít SO2 SO2 nBaSO 3 0,15 0,1 nSO 2 0,1 0,15 0,2 0,3 Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 11
12. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 Ví dụ 2: Daãn 10 lít hoãn hôïp khí A goàm O2 vaø CO2 (ño ôû ñktc) vaøo bình ñöïng 0,02 mol Ca(OH)2. Sau khi phaûn öùng keát thuùc, loïc rieâng keát tuûa, laøm khoâ, caân naëng 1gam. Haõy tính % theo theå tích moãi khí trong hoãn hôïp A. Höôùng daãn: Caùch 1: Ta coù: n = 0,01mol; nCa(OH) = 0,02 mol CaCO3 2 Ta thaáy:n keát tuûa chöa cöïc ñaïi neân coù 2 tröôøng CaCO3 Ca(OH)2 hôïp: n - Tröôøng hôïp 1: Ca(OH)2 dö PTHH: CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O 0,01 0,01 (mol) 0,01x 22,4 => %V CO2 = x100% 2,24% ; %VO2 = 97,76% 10 - Tröôøng hôïp 2: CO2 heát nhöng ñaõ hoøa tan ñöôïc moät phaàn CaCO3 PTHH: CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O (1) 0,02 0,02 (mol) Theo (1) thì n = 0,02mol, nhưng theo đề thì n = 0,01mol CaCO3 CaCO3 => n bò hoøa tan = 0,02 – 0,01 = 0,01 mol CaCO3 CO2 + H2O + CaCO3 Ca(HCO3)2 0,01 0,01 0,01 (mol) 0,03 x 22,4 => %V CO2 = x100% 6,72% ; %VO2 = 93,28% 10 Cách 2: AÙp duïng phöông phaùp khaûo saùt ñoà thò, ta coù: 0 Baøi toaùn coù 2 nghieäm x1, x2 Với x1 = n = 0,01mol; CaCO3 n x2 = 2 Ca(OH)2 – x1 = 2 x 0,02 – 0,01 = 0,03 mol 0,01x 22,4 %VCO2 x100% 2,24% => 10 %VO2 97,76% Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 12
13. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 0,03 x 22,4 %VCO2 x100% 6,72% Và 10 %VO2 93,28% nCaCO 3 0,02 0,01 nCO 2 0,01 0,02 0,03 0,04 Ví duï 3: Hoøa tan hoaøn toaøn 30 gam muoái CaCO3 baèng axit HCl. Haáp thuï hoaøn toaøn löôïng khí sinh ra vaøo 100 ml dung dòch Ba(OH)2 aM, thu ñöôïc 14,95 gam muoái axit Ba(HCO3)2. Tính giaù trò cuûa a. Höôùng daãn Ta coù: n = 0,3 mol CaCO3 PTHH: CaCO3 + 2HCl CaCl2 + CO2 + H2O 0,3 0,3 (mol) Theo PTHH =>n = 0,3 mol CO2 n Theo ñeà:Ba(HCO3)2 = 0,05 mol n baøi toaùn coù 2 tröôøng hôïp. - Tröôøng hôïp 1: CO2 dö PTHH: 2CO2 + Ba(OH)2 Ba(HCO3)2 0,05 0,05 (mol) => a = 0,5M - Tröôøng hôïp 2: CO2 heát nhöng ñaõ hoøa tan moät phaàn keát tuûa BaCO3 PTHH: CO2 + Ba(OH)2 BaCO3 + H2O (0,3–0,05) (0,3- 0,05) (mol) CO2 + BaCO3 + H2O Ba(HCO3)2 0,05 0,05 (mol) => a = 2,5M Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 13
14. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 Ví duï 4: Daãn 10 lít hoãn hôïp khí A goàm CO vaø CO2 (ñktc) vaøo 100 ml dung dòch Ba(OH)2 2M. Coâ caïn hoãn hôïp saûn phaåm thu ñöôïc 42,5 gam muoái. Tính % theå tích moãi khí trong hoãn hôïp A. Bieát H = 100%. Höôùng daãn: Vì ñeà cho 42,5 gam muoái laø khoái löôïng muoái chung neân coù caùc tröôøng hôïp sau: - Tröôøng hôïp 1: 42,5 gam chæ toaøn laø muoái BaCO3 42,5 n => n CO = 0,22mol ; Ba(OH) = 0,2 mol Ba 3 197 2 PTHH: CO2 + Ba(OH)2 BaCO3 + H2O 0,22 0,22 (mol) n Theo PTHH: Ba(OH)2 = 0,22 > 0,2 => Voâ lyù. - Tröôøng hôïp 2: 42,5 gam chæ toaøn laø muoái Ba(HCO3)2 42,5 => nBa(HCO ) = 0,16mol 3 2 259 PTHH: 2CO2 + Ba(OH)2 Ba(HCO3)2 0,16 0,16 (mol) n Theo PTHH: Ba(OH)2 = 0,16 Voâ lyù. - Tröôøng hôïp 3: Phaûn öùng taïo ra hoãn hôïp 2 muoái Ñaët x, y laàn löôït laø soá mol cuûa BaCO3 vaø Ba(HCO3)2 PTHH: CO2 + Ba(OH)2 BaCO3 + H2O x x x (mol) 2CO2 + Ba(OH)2 Ba(HCO3)2 2y y y (mol) x y 0,2 x 0,15 Ta coù heä pt: Giaûi heä ta ñöôïc 197x 259y 42,5 y 0,05 => n = x + 2y = 0,25 mol. Vaäy: %VCO2 = 56%; %VCO = 44% CO2 2.2.2.4. Oxit axit CO2 (hoaëc SO2) taùc duïng vôùi hoãn hôïp kieàm R(OH)2 vaø MOH Cô sôû lí thuyeát: Khi suïc khí CO2 hoaëc SO2 vaøo dung dòch chöùa hoãn hôïp kieàm daïng R(OH)2 vaø MOH thì caùc phaûn öùng xaûy ra theo trình töï sau: CO2 + R(OH)2 RCO3 + H2O (1) CO2 + MOH M2CO3 + H2O (2) Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 14
15. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 CO2 + H2O + M2CO3 2MHCO3 (3) CO2 + H2O + RCO3 R(HCO3)2 (4) Nhaän xeùt: - Neáu löôïng keát tuûa cöïc ñaïi (n n ) thì phaûn öùng (4) khoâng RCO3 R(OH)2 xaûy ra. Luùc naøy bieän luaän baøi toaùn theo 3 tröôøng hôïp: + TH1: Chæ xaûy ra phaûn öùng (1) + TH2: Xaûy ra (1) vaø (2) + TH3: Xaûy ra caû (1), (2) vaø (3) - Neáu keát tuûa khoâng cöïc ñaïi (n n ). Luùc naøy bieän luaän baøi RCO3 R(OH)2 toaùn theo 2 tröôøng hôïp: + TH1: Chæ xaûy ra (1) vaø R(OH)2 dö + TH2: Xaûy ra caû (1), (2), (3) vaø (4) nhöng löôïng keát tuûa RCO3 chæ tan moät phaàn. Caùc ví duï minh hoaï: Ví duï 1:Nhieät phaân hoaøn toaøn m gam muoái MgCO3, thu ñöôïc V lít khí CO2 (ñktc). Daãn toaøn boä löôïng CO2 naøy vaøo 2 lít dung dòch A chöùa KOH 0,1M vaø Ca(OH)2 0,05M thì thu ñöôïc 8 gam keát tuûa. Vieát caùc phöông trình phaûn öùng coù theå xaûy ra vaø tính giaù trò cuûa m. Giaû thieát caùc phaûn öùng ñeàu xaûy ra hoaøn toaøn. Höôùng daãn Ta coù: n KOH = 2 x 0,1 = 0,2 mol; n Ca(OH)2 = 2 x 0,05 = 0,1 mol 8 n CaCO3 = = 0,08 mol 100 Nhaän xeùt: n keát tuûa chöa cöïc ñaïi => baøi toaùn coù 2 CaCO3 Ca(OH)2 tröôøng hôïp: - TH1: n Ca(OH)2d­ - TH2: Keát tuûa CaCO3 bò tan moät phaàn => Caùc phöông trình xaûy ra nhö sau: t0 MgCO3  MgO + CO2 (1) CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O (2) CO2 + 2KOH K2CO3 + H2O (3) CO2 + K2CO3 + H2O 2KHCO3 (4) CO2 + CaCO3 + H2O Ca(HCO3)2 (5) Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 15
16. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 - Xeùt tröôøng hôïp 1: n => chæ xaûy ra phaûn öùng (2) Ca(OH)2d­ => n = n = 0,08 mol CO2 CaCO3 Theo (1) => m = 0,08 x 84 = 6,72 gam - Xeùt tröôøng hôïp 2: CaCO3 bò hoaø tan moät phaàn => xaûy ra caû (2), (3), (4), (5). Töø (2), (3), (4), (5) => n CO2 =n + n + n Ca(OH)2 KOH CaCO3tan = 0,1 + 0,2 + (0,1 – 0,08) = 0,32 mol => m = 0,32 x 84 = 26,88 gam. Ví duï 2:Daãn 30 lit hoãn hôïp khí goàm SO2 vaø O2 vaøo 2 lít dung dòch chöùa Ba(OH)2 0,2M vaø NaOH 0,3M, thu ñöôïc 86,8 gam keát tuûa. a) Vieát caùc phöông trình phaûn öùng coù theå xaûy ra. b) Tính % theå tích moãi khí trong A. Höôùng daãn Ta coù:n Ba(OH)2 = 2 x 0,2 = 0,4 mol; n NaOH = 0,3 x 2 = 0,6 mol 86,8 n BaSO3 = = 0,4 mol 217 Nhaän xeùt: n BaSO3 = n Ba(OH)2 => keát tuûa cöïc ñaïi => caùc phöông trình phaûn öùng xaûy ra nhö sau: SO2 + Ba(OH)2 BaSùO3 + H2O (1) SO2 + 2NaOH Na2SO3 + H2O (2) SO2 + Na2SO3 + H2O 2NaHSO3 (3) b) Tính % theå tích moãi khí trong hoãn hôïp A. Baøi toaùn coù 3 tröôøng hôïp xaûy ra nhö sau: - TH1: Chæ xaûy ra phaûn öùng (1) => n SO2 = n BaSO3 = 0,4 mol 0,4 x 22,4 => %V SO2 = x100 = 29,9% => %VO2 = 70,1 % 30 - TH2: Chæ xaûy ra (1) vaø (2) 1 => n SO2 max = n Ba(OH)2 + n NaOH = 0,4 + 0,3 = 0,7 mol 2 0,7 x 22,4 => %VSO2 =x100 = 52,3 % => %VO2 = 47,7 % 30 Vaäy 22,9% < % VSO2 < 52,3% - TH3: Ñaõ xaûy ra caû (1), (2) vaø (3) Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 16
17. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 => n SO2 max = n Ba(OH)2 + n NaOH = 0,4 + 0,6 = 1 mol 1x 22,4 => %VSO2 =x100 = 74,7 % => %VO2 = 25,3% 30 Vaäy 52,3% < %VSO2 < 74,7% 2.3. KEÁT QUAÛ ÑAÏT ÑÖÔÏC VAØ BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM. 2.3.1. Keát quaû ñaït ñöôïc: Baûng 1: Baûng ñieåm so saùnh tröôùc vaø sau khi aùp duïng ñeà taøi Ñieåm tröôùc khi aùp duïng ñeà Ñieåm sau khi aùp duïng ñeà taøi Lôùp Só soá taøi Gioûi Khaù Tbình Yeáu Gioûi Khaù Tbình Yeáu 9A1 39 14 19 5 1 21 15 3 0 Qua baûng 1 cho thaáy ñeà taøi ñaõ goùp phaàn naâng cao raát ñaùng keå chaát löôïng hoïc taäp cuûa hoïc sinh lớp 9A1 taïi tröôøng THCS Phoå Cöôøng. Ñeà taøi ñaõ giuùp caùc em tích cöïc vaø töï tin hôn trong vieäc tìm kieám höôùng giaûi cho caùc baøi taäp. Töø choã luùng tuùng khi gaëp caùc baøi toaùn daïng CO2 hoaëc SO2 taùc duïng vôùi dung dòch kieàm R(OH)2, nay caùc em ñaõ bieát vaän duïng kó naêng ñöôïc boài döôõng ñeå giaûi thaønh thaïo nhieàu baøi toaùn phöùc taïp. Qua ñeà taøi naøy, kieán thöùc, kó naêng cuûa HS ñöôïc cuûng coá saâu saéc, vöõng chaéc hôn, keát quaû hoïc taäp ñöôïc naâng cao. 2.3.2. Haïn cheá cuûa ñeà taøi. Xaây döïng heä thoáng baøi taäp vaø phöông phaùp giaûi baøi toaùn oxit axit CO2 hoaëc SO2 vôùi dung dòch kieàm R(OH)2 laø moät giaûi phaùp toát, nhöng ñoøi hoûi giaùo vieân phaûi coù söï ñaàu tö veà thôøi gian ñeå bieân soaïn vaø phaân loaïi baøi taäp cho phuø hôïp vôùi töøng ñoái töôïng hoïc sinh thì môùi coù hieäu quaû. Daïng baøi taäp naøy khoù vaø phöùc taïp neân aùp duïng coù hieäu quaû chuû yeáu cho hoïc sinh coù naêng löïc trung bình trôû leân. Daïng baøi taäp naøy phöùc taïp, phong phuù neân khoâng theå loàng gheùp heát vaøo nhöõng giôø daïy chính khoaù treân lôùp maø ñoøi hoûi phaûi daïy vaøo nhöõng giôø taêng tieát nhö boài döôõng hoïc sinh gioûi, töï choïn . 2.3.3. Baøi hoïc kinh nghieäm. Trong quaù trình vaän duïng ñeà taøi, toâi ruùt ra moät soá kinh nghieäm sau: Giaùo vieân phaûi chuaån bò kó noäi dung cho töøng daïng baøi taäp, xaây döïng ñöôïc caùc phöông phaùp giaûi baøi taäp ñoù. Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 17
18. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 Vieäc hình thaønh kó naêng giaûi caùc daïng baøi toaùn neâu trong ñeà taøi phaûi ñöôïc thöïc hieän theo höôùng ñaûm baûo tính keá thöøa vaø phaùt trieån. Phaûi baét ñaàu töø baøi taäp maãu, höôùng daãn, phaân tích ñeà baøi ñeå hoïc sinh xaùc ñònh höôùng giaûi vaø töï giaûi. Sau moãi daïng baøi taäp phaûi chuù troïng ñeán vieäc kieåm tra, ñaùnh giaù keát quaû, söûa chöõa ruùt kinh nghieäm vaø nhaán maïnh nhöõng sai soùt maø hoïc sinh thöôøng maéc phaûi thì môùi ñem laïi keát qua nhö mong muoán. Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 18
19. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 CHÖÔNG 3. KEÁT LUAÄN VAØ KHUYEÁN NGHÒ. 3.1. KEÁT LUAÄN. Phaân loaïi baøi taäp hoaù hoïc vaø xaây döïng höôùng giaûi hôïp lyù laø moät trong caùc yeâu caàu quan troïng cuûa giaùo vieân ñeå kích thích hoïc sinh hoïc taäp moät caùch say meâ vaø höùng thuù, ñoàng thôøi vaän duïng nhöõng hieåu bieát cuûa mình vaøo cuoäc soáng. Muoán laøm ñöôïc ñieàu naøy, ñoøi hoûi giaùo vieân phaûi coù trình ñoä chuyeân moân vöõng vaøng, coù söï hieåu bieát saâu saéc. Trong khi vieát ñeà taøi naøy, chaéc chaén toâi chöa thaáy heát ñöôïc öu ñieåm vaø toàn taïi trong tieán trình aùp duïng, raát mong ñöôïc söï aùp duïng cuûa ñoàng nghieäp ñeå ñeà taøi hoaøn thieän hôn. 3.2. KHUYEÁN NGHÒ. Ban giaùm hieäu nhaø tröôøng caàn phaûi taïo ñieàu kieän veà thôøi gian ñeå caùc giaùo vieân cuøng nhoùm boä moân hoaù hoïc trao ñoåi, tieáp caän nhöõng daïng baøi taäp hoaù hoïc naâng cao noùi chung, daïng baøi taäp phaûn öùng giöõa oxit axit CO2 hoaëc SO2 vôùi dung dòch kieàm R(OH)2 noùi rieâng vaø phöông phaùp giaûi caùc daïng baøi taäp naøy. Giaùo vieân caàn tích cöïc töï hoïc, töï boài döôõng veà kieán thöùc vaø phöông phaùp sö phaïm, phaûi töï boài döôõng trình ñoä öùng duïng coâng ngheä thoâng tin, bieát khai thaùc thoâng tin treân maïng internet. Ñeà nghò trieån khai aùp duïng ñeà taøi cho hoïc sinh khoái 9 trong caùc giôø töï choïn cuõng nhö trong caùc buoåi boài döôõng hoïc sinh gioûi haøng naêm. Trong khi nghieân cöùu vaø aùp duïng ñeà taøi naøy ôû tröôøng THCS Phoå Cöôøng, chaéc chaén toâi chöa theå thaáy heát ñöôïc nhöõng öu ñieåm vaø haïn cheá cuûa noù trong tieán trình aùp duïng. Raát mong söï ñoùng goùp chaân thaønh cuûa quí ñoàng nghieäp, cuûa ban giaùm khaûo ñeå ñeà taøi ñöôïc hoaøn thieän hôn. Toâi xin chaân thaønh caûm ôn./. Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 19
20. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 Giaùo vieân vieát ñeà taøi Nguyeãn Ñöùc Hoanh TAØI LIEÄU THAM KHAÛO Baûng 2: Danh muïc caùc taøi lieäu tham khaûo TT Teân taøi lieäu Taùc giaû 1 Reøn kó naêng giaûi baøi taäp hoaù hoïc 9 Huyønh Beù 2 Hoaù hoïc cô baûn vaø naâng cao Ngoâ Ngoïc An 3 Baøi taäp traéc nghieäm hoaù hoïc 9 PGS Nguyeãn Xuaân Tröôøng 4 OÂn taäp kieán thöùc vaø luyeän giaûi nhanh caùc PGS Nguyeãn Xuaân Tröôøng baøi taäp traéc nghieäm THPT 5 Saùch giaùo khoa Hoaù hoïc 9 Leâ Xuaân Troïng (chuû bieân) 6 Phöông phaùp giaûi toaùn hoaù voâ cô Quan Haùn Thaønh 7 Hoaù hoïc cô baûn vaø naâng cao Quan Haùn Thaønh 8 Boài döôõng hoaù hoïc THCS Vuõ Anh Tuaán 9 Mạng Internet: http//baigiangbachkim.com.vn. Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 20
21. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 PHUÏ LUÏC ÑEÀ KIEÅM TRA ÑAÙNH GIAÙ KEÁT QUAÛ SAU KHI AÙP DUÏNG ÑEÀ TAØI. I. ÑEÀ KIEÅM TRA Caâu 1 (2 ñieåm): Neáu cho 100 gam dung dòch muoái Na2CO3 10,6% phaûn öùng hoaøn toaøn vôùi dung dòch axit H2SO4 roài daãn toaøn boä löôïng khí CO2 sinh ra vaøo 100ml dung dòch Ca(OH)2 1,5M thì muoái naøo taïo thaønh ? Khoái löôïng bao nhieâu ? Caâu 2 (3 ñieåm): Daãn 10 lít hoãn hôïp khí A goàm N2 vaø CO2 (ño ôû ñktc) vaøo bình ñöïng 0,05 mol Ca(OH)2. Sau khi phaûn öùng keát thuùc, loïc rieâng keát tuûa, laøm khoâ, caân naëng 2gam. Haõy tính % theo theå tích moãi khí trong hoãn hôïp A. Caâu 3 (2 ñieåm): Coù 3 loï maát nhaõn, moãi loï ñöïng moät chaát raén sau: NaOH, Ba(OH)2, NaCl. Baèng phöông phaùp hoaù hoïc, haõy phaân bieát caùc chaát ñöïng trong moãi loï treân. Caâu 4 (3 ñieåm): Haõy hoaøn thaønh sô ñoà phaûn öùng sau. (1) (2) (3) (4) (5) S  SO2  SO3  H2SO4  Na2SO4  BaSO4 (6) Na2SO3 II. ÑAÙP AÙN VAØ BIEÅU ÑIEÅM. Caâu hoûi Ñaùp aùn Ñieåm 100 x10,6 0,25ñ Ta coù: nNa CO = = 0,1 mol 2 3 100 x106 n Ca(OH) = 0,1 x 1,5 = 0,15 mol 2 0,25ñ Caâu 1 PTHH: Na CO + H SO Na SO + CO + H O 2 3 2 4 2 4 2 2 0,5ñ (2 ñieåm) 0,1mol 0,1mol n =>Ca(OH)2 = 0,15 = 1,5 > 1 n CO2 0,1 0,25ñ Vaäy: muoái trung hoøa CaCO3 taïo thaønh vaø Ca(OH)2 dö PTHH: CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O 0,5ñ Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 21
22. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 Caâu hoûi Ñaùp aùn Ñieåm 0,1mol 0,1mol => m = 0,1. 100 = 10 gam CaC O3 0,25ñ Ta coù: n = 0,02mol; nCa(OH) = 0,05 mol CaCO3 2 Ta thaáy: n keát tuûa chöa cöïc ñaïi neân coù 2 tröôøng hôïp: n - Tröôøng hôïp 1: Ca(OH)2 dö PTHH: CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O 1,0ñ 0,02mol 0,02mol 0,02 x 22,4 =>%V CO2 = x100% 4,48% ; %VN2 = 95,52% Caâu 2 10 (3ñieåm) Tröôøng hôïp 2: CO2 heát nhöng ñaõ hoøa tan ñöôïc moät phaàn CaCO3 PTHH: CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O 0,05 mol 0,05mol 0,05mol n bò hoøa tan = 0,05 – 0,02 = 0,03 mol 1,25ñ CaCO3 CO2 + H2O + CaCO3 Ca(HCO3)2 0,03mol 0,03mol 0,08 x 22,4 =>%VCO2 = x100% 17,92% ; %VN2 = 82,08% 10 Trích moãi loï moät ít laøm maãu thöû, sau ñoù hoaø tan 3 maãu 0,5ñ thöû vaøo nöôùc. Nhuùng quì tím vaøo 3 dung dòch taïo thaønh, dung dòch laøm quì tím khoâng ñoåi maøu laø NaCl, hai dung dòch coøn 0,5 Caâu 3 laïi laøm quì tím hoaù xanh. (2 ñieåm) Cho dung dòch Na2SO4 vaøo hai dung dòch treân, dung dòch coù keát tuûa traéng laø Ba(OH)2, dung dòch khoâng 0,5ñ phaûn öùng laø NaOH PTHH: Na2SO4 + Ba(OH)2 BaSO4traéng + 2NaOH 0,5ñ t0 Caâu 4 (1) S + O2  SO2 0,5ñ (3 ñieåm) xt,t0 (2) 2SO2 + O2  2SO3 0,5ñ Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 22
23. Sáng kiến kinh nghiệm : Xây dựng hệ thống bài tập và phương pháp giải bài toán oxit axit CO2, SO2 phản ứng với dung dịch kiềm R(OH)2 Caâu hoûi Ñaùp aùn Ñieåm (3) SO3 + H2O H2SO4 0,5ñ (4) H2SO4 + 2NaOH Na2SO4 + 2H2O 0,5ñ (5) Na2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2NaCl 0,5ñ (6) SO2 + 2NaOH Na2SO3 + H2O 0,5ñ Giáo viên: Nguyễn Đức Hoanh Trang 23