›
›
›

Ôn học sinh giỏi Hóa học THCS

doc 50 trang hoaithuong97 6870
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Ôn học sinh giỏi Hóa học THCS", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docon_hoc_sinh_gioi_hoa_hoc_thcs.doc

Nội dung text: Ôn học sinh giỏi Hóa học THCS

  1. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS ÔN HỌC SINH GIỎI HÓA HỌC THCS GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  2. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS I. Ôn lai một số công thức tính toán .Mét sè c«ng thøc tÝnh cÇn nhí: C«ng thøc tÝnh ®é tan: mct SchÊt = . 100 mdm C«ng thøc tÝnh nång ®é %: m C% = ct . 100% mdd mdd = mdm + mct HoÆc mdd = Vdd (ml) . D(g/ml) * Mèi liªn hÖ gi÷a S vµ C%: Cø 100g dm hoµ tan ®­îc S g chÊt tan ®Ó t¹o thµnh (100+S)g dung dÞch b·o hoµ. VËy: x(g) // y(g) // 100g // 100S C«ng thøc liªn hÖ: C% = 100 S 100.C% HoÆc S = 100 C% C«ng thøc tÝnh nång ®é mol/lit: n(mol) 1000.n(mol) CM = = V (lit) V (ml) * Mèi liªn hÖ gi÷a nång ®é % vµ nång ®é mol/lit. C .M C«ng thøc liªn hÖ: C% = M 10D 10D.C% HoÆc CM = M GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  3. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS II. Bµi to¸n vÒ oxit vµ hçn hîp oxit oxit baz¬ TÝnh chÊt: - Oxit baz¬ t¸c dông víi dung dÞch axit. - Oxit axit t¸c dông víi dung dÞch baz¬. - Oxit l­ìng tÝnh võa t¸c dông víi dung dÞch axit, võa t¸c dông dung dÞch baz¬. - Oxit trung tÝnh: Kh«ng t¸c dông ®­îc víi dung dÞch axit vµ dung dÞch baz¬. C¸ch lµm: - B­íc 1: §Æt CTTQ - B­íc 2: ViÕt PTHH. - B­íc 3: LËp ph­¬ng tr×nh to¸n häc dùa vµo c¸c Èn sè theo c¸ch ®Æt. - B­íc 4: Gi¶i ph­¬ng tr×nh to¸n häc. - B­íc 5: TÝnh to¸n theo yªu cÇu cña ®Ò bµi. Bµi tËp 1: Cho tõ tõ khÝ CO2 (SO2) vµo dung dÞch NaOH(hoÆc KOH) th× cã c¸c PTHH x¶y ra: ( 1 ) CO2 + 2NaOH  Na2CO3 + H2O Sau ®ã khi sè mol CO2 = sè mol NaOH th× cã ph¶n øng. ( 2 ) CO2 + NaOH  NaHCO3 H­íng gi¶i: xÐt tû lÖ sè mol ®Ó viÕt PTHH x¶y ra. n NaOH §Æt T = n CO2 - NÕu T 1 th× chØ cã ph¶n øng ( 2 ) vµ cã thÓ d­ CO2. - NÕu T 2 th× chØ cã ph¶n øng ( 1 ) vµ cã thÓ d­ NaOH. - NÕu 1 < T < 2 th× cã c¶ 2 ph¶n øng ( 1 ) vµ ( 2 ) ë trªn hoÆc cã thÓ viÕt nh­ sau: ( 1 ) / CO2 + NaOH  NaHCO3 tÝnh theo sè mol cña CO2. ( 2 ) / Vµ sau ®ã: NaOH d­ + NaHCO3  Na2CO3 + H2O HoÆc dùa vµo sè mol CO2 vµ sè mol NaOH hoÆc sè mol Na2CO3 vµ NaHCO3 t¹o thµnh sau ph¶n øng ®Ó lËp c¸c ph­¬ng tr×nh to¸n häc vµ gi¶i. §Æt Èn x,y lÇn l­ît lµ sè mol cña Na2CO3 vµ NaHCO3 t¹o thµnh sau ph¶n øng. VII/ Toaùn hoãn hôïp muoái axit – muoái trung hoøa :  Gôi yù phöông phaùp giaûi : CO 2 + NaOH  NaHCO3 CO 2 + NaOH  Na2CO3 + H2O nNaOH Vôùi a = CO2 dö khoâng coù chaát dö NaOH dö n CO2 a Muoái axit 1 2 loaïi muoái 2 muoái trung hoøa CO 2 + Ca(OH)2  Ca(HCO3)2 CO 2 + Ca(OH)2  CaCO3 + H2O nCa(OH ) 2 Vôùi b = CO2 dö khoâng coù chaát dö Ca(OH)2 dö n CO2 b Muoái axit 0,5 2 loaïi muoái 1 muoái trung hoøa  Löu yù : Coù theå thay CO2 baèng SO2 , SO3 ; thay NaOH baèng KOH ; thay Ca(OH)2 baèng Ba(OH)2 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  4. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 1. Duøng 30 gam NaOH ñeå haáp thuï 22 gam CO2 a. Coù nhöõng muoái naøo taïo thaønh b. Tính khoái löôïng caùc muoái taïo thaønh . 2. Cho 9,4 gam K2O vaøo nöôùc . Tính löôïng SO2 caàn thieát ñeå phaûn öùng vôùi dung dòch treân ñeå taïo thaønh : a. Muoái trung hoøa . b. Muoái axit c. Hoãn hôïp muoái axit vaø muoái trung hoøa theo tæ leä mol laø 2 : 1 3. Dung dòch A chöùa 8 gam NaOH a. Tính theå tích dung dòch H2SO4 0,5M caàn duøng ñeå hoøa tan hoaøn toaøn dung dòch A b. Tính theå tích SO2 caàn thieát ñeå khi taùc duïng vôùi dung dòch A taïo ra hoãn hôïp muoái axit vaø muoái trung hoøa theo tæ leä mol töông öùng laø 2 : 1 ? 4. Tính theå tích CO2 caàn thieát ñeå khi taùc duïng vôùi 16 gam dung dòch NaOH 10% taïo thaønh: a. Muoái trung hoøa ? b. Muoái axit ? c. Hoãn hôïp muoái axit vaø muoái trung hoøa theo tæ leä mol laø 2 : 3 ? 5. Duøng 1 lít dung dòch KOH 1,1M ñeå haáp thuï 80 gam SO3 a. Coù nhöõng muoái naøo taïo thaønh ? b. Tính khoái löôïng caùc muoái taïo thaønh ? 1.Cho moät luoàng CO dö ñi qua oáng söù chöùa 15,3 gam hoãn hôïp goàm FeO vaø ZnO nung noùng , thu ñöôïc moät hoãn hôïp chaát raén coù khoái löôïng 12, 74 gam . Bieát trong ñieàu kieän thí nghieäm hieäu suaát caùc phaûn öùng ñeàu ñaït 80% a.Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi oxit coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? b.Ñeå hoøa tan hoaøn toaøn löôïng chaát raén thu ñöôïc sau phaûn öùng treân phaûi duøng bao nhieâu lít dung dòch HCl 2M ? HD : a/ Goïi a, b laàn löôït laø soá mol FeO vaø ZnO ñaõ duøng. Theo ñeà baøi chæ coù 0,8a mol FeO vaø 0,8b mol ZnO phaûn öùng theo PTHH : t 0 FeO + CO  Fe + CO2 (1) 0,8a mol 0,8a mol t 0 ZnO + CO  Zn + CO2 (2) 0,8b mol 0,8b mol Nhö vaäy chaát raén sau p/ öùng goàm 0,8a molFe , 0,8b molZn , 0,2 molFeO dö vaø o,2 moZnO dö Theo ñeà baøi ta coù : 72a + 81b = 15,3 0,8a . 56 + 0,8b . 65 + 0,2a . 72 + 0,2b . 81 = 12,74 Giaûi ra : a = b = 0,1 . GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  5. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 72.0,1.100 Thaønh phaàn phaàn traêm cuûa caùc chaát :%FeO = = 47% : %ZnO = 100 – 47 = 53 15,3 % b/ Hoãn hôïp sau phaûn öùng goàm : 0,8 a = 0,8 . 0,1 = 0,08 mol saét ; 0,8 b = 0,8 . 0,1 = 0,08 mol keõm 0,2 a = 0,2 . 0,1 = 0,0 mol saétoxit ; 0,2 b = 0,2 . 0,1 = 0,02 mol keõm oxit PTHH : Fe + 2HCl  FeCl2 + H2 (3) Zn + 2HCl  ZnCl2 + H2 (4) FeO + 2HCl  FeCl2 + H2O (5) ZnO + 2HCl  ZnCl2 + H2O (6) Theo (3) , (4) , (5) , (6) nHCl = 2nFe + 2nZn + 2nFeO + 2nZnO = 2 .0,08 + 2 .0,08 + 2 .0,02 + 2 .0,02 = 0,4 ( mol) Theå tích dung dòch HCl caàn : 0,4 : 2 = 0,2 (lít) 2. Chia hoãn hôïp goàm Fe vaø Fe2O3 laøm 2 phaàn baèng nhau – Phaàn 1 : cho moät luoàng CO ñi qua vaø nung noùng thu ñöôïc 11,2 gam Fe – Phaàn 2 : ngaâm trong dung dòch HCl . Sau phaûn öùng thu ñöôïc 2,24 lít khí H2 ôû ñktc Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi chaát coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? HD :Goïi a , b laàn löôït laø soá mol Fe , Fe2O3 coù trong moãi phaàn tO - Phaûn öùng ôû phaàn 1 : Fe2O3 + 3CO  2Fe + 3CO2 b mol 2b mol Soá mol saét thu ñöôïc sau phaûn öùng laø a + 2b mol - Phaûn öùng ôû phaàn 2: Fe + 2HCl  FeCl2 + H2  a mol 2a mol a mol Fe2O3 + 6HCl  2FeCl3 + 3H2O b mol 6b mol 11,2 Theo ñeà baøi ta coù : 2b + a = = 0,2 56 2,24 a = = 0,1 22,4 b = 0,05 Khoái löôïng cuûa saét vaø saét (III) oxit : mFe= 56 . 0,1 = 5,6 (g) ; mFe2 O 3 = 160 . 0,05 = 8 (g) 5,6 %Fe = 100 = 41,1% ; % Fe O = 100 – 41,1 = 58,9 % 5,6 8 2 3 3. Hoøa tan hoaøn toaøn 24 gam hoãn hôïp cuûa Al vaø Mg baèng dung dòch HCl vöøa ñuû . Theâm moät löôïng NaOH dö vaøo dung dòch . Sau phaûn öùng xuaát hieän moät löôïng keát tuûa Loïc laáy keát tuûa röûa saïch roài nung ôû nhieät ñoä cao cho ñeán khi khoái löôïng khoâng ñoåi thu ñöôïc 4 g chaát raén GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  6. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS a. Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi kim loaïi coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? b. Tính theå tích dung dòch HCl 2M ñaõ duøng ? 4. Chia moät löôïng hoãn hôïp goàm MgCO3 vaø CaCO3 laøm 2 phaàn baèng nhau . – Phaàn 1 : nhieät phaân hoaøn toaøn thu ñöôïc 3,36 lít khí CO2 (ñktc) – Phaàn 2 : hoøa tan heát trong dung dòch HCl roài coâ caïn dung dòch thu ñöôïc 15,85 gam hoãn hôïp muoái khan Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi muoái cacbonat coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? 5.Khöû 15,2 gam hoãn hôïp goàm Fe2O3 vaø FeO baèng H2 ôû nhieät ñoä cao thu ñöôïc saét kim loaïi . Ñeå hoøa tan heát löôïng saét naøy caàn 0,4 mol HCl a.Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi oxit coù trong hoãn hôïp ban ñaàu ? b.Tính theå tích H2 thu ñöôïc ôû ñktc ? GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  7. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS III.X¸c ®Þnh c«ng thøc ho¸ häc Ph­¬ng ph¸p 1: X¸c ®Þnh c«ng thøc ho¸ häc dùa trªn biÓu thøc ®¹i sè. I. lý thuyÕt: * C¸ch gi¶i: - B­íc 1: §Æt c«ng thøc tæng qu¸t. - B­íc 2: LËp ph­¬ng tr×nh(Tõ biÓu thøc ®¹i sè) - B­íc 3: Gi¶i ph­¬ng tr×nh -> KÕt luËn C¸c biÓu thøc ®¹i sè th­êng gÆp. - Cho biÕt % cña mét nguyªn tè. -Cho biÕt tØ lÖ khèi l­îng hoÆc tØ lÖ %(theo khèi l­îng c¸c nguyªn tè). C¸c c«ng thøc biÕn ®æi. C«ng thøc tÝnh % cña nguyªn tè trong hîp chÊt. CTTQ AxBy M .x %A = A .100% M AxBy %A M .x > = A %B M B .y - C«ng thøc tÝnh khèi l­îng cña nguyªn tè trong hîp chÊt. CTTQ AxBy m = n .M .x A ABx y A m M .x > A = A mB M B .y L­u ý: - §Ó x¸c ®Þnh nguyªn tè kim lo¹i hoÆc phi kim trong hîp chÊt cã thÓ ph¶i lËp b¶ng xÐt ho¸ trÞ øng víi nguyªn tö khèi cña kim lo¹i hoÆc phi kim ®ã. - Ho¸ trÞ cña kim lo¹i (n): 1 n 4, víi n nguyªn. Riªng kim lo¹i Fe ph¶i xÐt thªm ho¸ trÞ 8/3. - Ho¸ trÞ cña phi kim (n): 1 n 7, víi n nguyªn. - Trong oxit cña phi kim th× sè nguyªn tö phi kim trong oxit kh«ng qu¸ 2 nguyªn tö. Bµi tËp ¸p dông: GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  8. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS IV. Vieát PTHH bieåu dieãn söï chuyeån hoùa : 1/ Cu  CuO  CuSO4  CuCl2  Cu(OH)2  Cu(NO3)2  Cu 2/ FeCl2  Fe(OH)2  FeSO4  Fe(NO3)2  Fe Fe   FeCl3  Fe(OH)3  Fe2O3  Fe  Fe3O4 3/ Al  Al2O3  NaAlO2  Al(OH)3  Al2(SO4)3 AlCl3  Al(NO3)3  Al2O3 Al 4/ FeS2  SO2  SO3  H2SO4  ZnSO4  Zn(OH)2  ZnO  Zn 5/ S  SO2  H2SO4  CuSO4 K2SO3 HD : SO2 +2 H2S  3S  + 2H2O SO2 + H2O2  H2SO4 hoaëc SO2 + H2O + Br2  HBr + H2SO4 ñp CuSO4 + H2S  CuS + H2SO4 hoaëc CuSO4 + H2O 2Cu + O2  + 2H2SO4 1 1 6/ a. Fe2(SO4)3 2 Fe(OH)3 b. Cu 2 CuCl2 3 6 4 3 5 6 4 5 FeCl3 CuSO4 HD : (1) Fe2(SO4)3 + NaOH HD : (1) Cu + Cl2 ñp (2) Fe(OH)3 + H2SO4 (2) CuCl2 + Fe or CuCl2 Cu +Cl2 (3) Fe2(SO4)3 + BaCl2 (3) Cu + H2SO4 ñ/ñ noùng (4) FeCl3 + Ag2SO4 loaõng (4) CuSO4 + Fe (5) FeCl3 + NaOH (5) CuCl2 + Ag2SO4 loaõng (6) Fe(OH)3 + HCl (6) CuSO4 + BaCl2 7/ Hoaøn thaønh 4 PTPU coù daïng : BaCl2 + ?  NaCl + ? 8/ Fe + A  FeCl2 + B 9/ Cu + A B + C + D B + C  A C + NaOH E FeCl2 + C  D E + HCl F + C + D D + NaOH  Fe(OH)3 + E A + NaOH G + D HD : A : HCl ; B : H2 ; C : Cl2 ; HD : A : H2SO4 ñ/ñ ; B : CuSO4 ; C : SO2 ; D : FeCl3 ; E : NaCl D : H2O ; E : NaHSO3 ; F :NaCl; G: Na2SO4 O O 10/ A  HCl B  NaOH C t D  CO,t Cu GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  9. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS CuO CuCl2 Cu(OH)2 CuO 11/ B  Y D N ,t o X Fe  A  + Z  + I + H2O C  Y E HD : A :Fe3O4 ; B : FeCl2 ; C : FeCl3 ; D : Fe(OH)2 ; E : Fe(OH)3 12/ A C CaCO3 CaCO3 CaCO3 B D HD : A : CaO ; B : CO2 ; C : Ca(OH)2 ; D : Na2CO3 13/ A C E Cu(OH)2 Cu(OH)2 Cu(OH)2 B D F HD : A : CuO ; B : H2O ; C : CuCl2 ; D : Cu(OH)2 ; E : CuSO4 ; F : NaOH X Y 14/ A1  A2  A3 CaCO3 CaCO3 CaCO3 Z T B1  B2  B3 HD : A1 : CaO ; A2 : Ca(OH)2 ; A3 : Fe(NO3)2 ; B : CO2 ; B2 : Ba(HCO3)2 ; B3 :Na2CO3 15/ X Y A1  A2  A3 O t Fe(OH)3 Fe(OH)3 Fe(OH)3 Z T B1  B2  B3 HD : A1 : Fe2O3 ; A2 : FeCl3 ; A3 :Fe(NO3)2 ; B1 : H2O B2 : Ba(OH)2 ; B3 : NaOH 16/ Bieát A laø khoaùng saûn duøng ñeå saûn xuaát voâi 17/ Xaùc ñònh X , Y , Z vaø vieát caùc PTPU theo soáng , B laø khí duøng naïp vaøo bình chöõa löûa sô ñoà sau ? A Y B Cu(NO3)2 X CuCl2 C D Z 18/ Phaûn öùng : X + H2SO4 Fe2(SO4)3 + SO2 + H2O X laø nhöõng chaát naøo ? vieát caùc PTPU minh hoïa ? HD : X laø Fe ; FeO ; Fe3O4 ; Fe(OH)2 ; FeSO4 ; FeS PT: 2Fe + 6H2SO4  Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O 2FeO + 4H2SO4  Fe2(SO4)3 + SO2  + 4H2O GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  10. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 2Fe3O4 + 10H2SO4  3Fe2(SO4)3 + SO2  + 10H2O 2Fe(OH)2 + 4H2SO4  Fe2(SO4)3 + 3SO2 + 6H2O 2FeSO4 + 2H2SO4  Fe2(SO4)3 + 3SO2  + 2H2O 2FeS + 10H2SO4  Fe2(SO4)3 + 9SO2  + 10H2O 19/ Choïn chaát thích hôïp vaø vieát PTPU hoaøn thaønh daõy chuyeån hoùa sau Kim loaïi  oxit bazô (1)  dd bazô (1)  dd bazô (2)  dd bazô (3)  bazô khoâng tan  oxit bazô (2)  Kim loaïi (2) HD :- Ba  BaO  Ba(OH)2  Ca(OH)2  NaOH  Cu(OH)2  CuO  Cu GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  11. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS V/ Ñieàu cheá vaø taùch caùc chaát : 1/ Vieát 3 PTPU khaùc nhau ñieàu cheá FeSO4 töø Fe ? HD : Fe + H2SO4  FeSO4 + H2 Fe + CuSO4  FeSO4 + Cu Fe + Fe2(SO4)3  3FeSO4 2/ Töø CuSO4 trình baøy 2 phöông phaùp khaùc nhau ñieàu cheá Cu ? 2 HD : P 1 : Fe + CuSO4  FeSO4 + Cu 2 P 2 : CuSO4  Cu(OH)2  CuO  Cu 3/ Coù moät maãu thuûy ngaân coù laãn thieác , chì . Laøm theá naøo thu ñöôïc thuûy ngaân tinh khieát ? HD : Cho taùc duïng vôùi d d Hg(NO3)2 4/ Ñi töø muoái aên , nöôùc , saét . Vieát caùc PTPU ñieàu cheá Na , FeCl2 , Fe(OH)3 . 5/ Töø Fe , S , O2 , H2O . Vieát caùc PTPU ñieàu cheá 3 oxit , 3 axit , 3 muoái . 6/ Baèng caùch naøo coù theå : a.Ñieàu cheá Ca(OH)2 töø Ca(NO3)2 . b. Ñieàu cheá CaCO3 tinh khieát töø ñaù voâi bieát trong ñaù voâi coù CaCO3 laãn MgCO3 , SiO2 . HD : a/ Cho Ca(NO3)2 taùc duïng vôùi dung dòch Na2CO3: : Ca(NO3)2 + Na2CO3  CaCO3 + Na2NO3 Loïc laáy keùt tuûa nung : CaCO3  CaO + CO2  Cho CaO taùc duïng vôùi nöôùc : CaO + H2O  Ca(OH)2 b/ Nung ñaù voâi ôû nhieät ñoä cao thu ñöôïc voâi soáng . Cho hoãn hôïp taùc duïng vôùi nöôùc , loïc laáy phaàn tan suïc khí CO2 thu ñöôïc CaCO3 : - CaCO3  CaO + CO2  - MgCO3  MgO + CO2  - CaO + H2O  Ca(OH)2 - CO2 + Ca(OH)2  CaCO3 + H2O 7/ Neâu 3 phöông phaùp ñieàu cheá H2SO4 . 8/ Laøm saïch NaCl töø hoãn hôïp NaCl vaø Na2CO3 HD : Taùc duïng vôùi HCl dö , sau ñoù coâ caïn cho HCl bay hôi 9/ Neâu 3 phöông phaùp laøm saïch Cu(NO3)2 coù laãn AgNO3 HD : C1: Hoøa tan vaøo nöôùc sau ñoù cho Cu dö vaøo . loïc boû keát tuûa , coâ caïn thu Cu(NO3)2 C2: Hoøa tan vaøo nöôùc , cho töø töø dd HCl ( hoaëc NaCl) vaøo ñeå laøm keát tuûa vöøa heát AgNO3 o o C3: Nung noùng ôû 500 C - 600 C thu ñöôïc CuO vaø Ag . Cho taùc duïng vôùi dd HCl dö thu ñöôïc CuCl2 vaø Ag ( khoâng phaûn öùng ) . Hoøa tan Ag trong HNO3khoâng coù aùnh saùng GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  12. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS thu ñöôïc AgNO3 .Laáy CuCl2 ñieän phaân noùng chaûy thu ñöôïc Cu . Hoøa tan Cu trong HNO3 thu Cu(NO3)2 (trong tröôøng hôïp taùch rieâng töøng chaát ôû caâu 22 ) 10/ Laøm theá naøo taùch chaát khí : a. H2S ra khoûi hoãn hôïp HCl vaø H2S . b. Cl2 ra khoûi hoãn hôïp HCl vaø Cl2 . c. CO2 ra khoûi hoãn hôïp SO2 vaø CO2 . d. O2 ra khoûi hoãn hôïp O3 vaø O2 . HD : a. Cho hoãn hôïp ñi qua NaHS dö : HCl + NaHS  NaCl + H2S  . b.Cho hoãn hôïp ñi qua dung dòch thuoác tím ñaëc nung noùng : 16HCl + 2KMnO4  2MnCl2 + 2KCl + 5Cl2 + 8 H2O c. Cho hoãn hôïp ñi qua dung dòch Brom : SO2 + 2H2O + Br2 H2SO4+2 HBr d.Cho hoãn hôïp ñi qua dung dòch KI : O3 + 2KI + H2O  O2 + I2 + 2KOH 11/ Taùch rieâng Cu ra khoûi hoãn hôïp goàm vuïn ñoàng , vuïn saét vaø vuïn keõm . 12/ Taùch rieâng khí CO2 ra khoûi hoãn hôïp goàm CO2 , N2 , O2 , H2 . HD : Cho hoãn hôïp ñi qua dung dòch nöôùc voâi trong dö , loïc laáy keát tuûa ñem nung 13/ Taùch rieâng töøng kim loaïi ra khoûi hoãn hôïp goàm : Fe , Cu , Au baèng phöông phaùp hoùa hoïc . HD : - Cho hoãn hôïp taùc duïng vôùi HCl dö : Fe + 2HCl  FeCl2 + H2 - Loïc laáy Cu , Au ; dung dòch coøn laïi cho taùc duïng vôùi NaOH : FeCl2 + 2NaOH  Fe(OH)2 + H2 t o - Loïc laáy Fe(OH)2 nung noùng trong chaân khoâng : Fe(OH)2  FeO + H2O t o Duøng H2 khöû FeO thu ñöôïc saét : FeO + H2  Fe + H2O - Hoãn hôïp Cu vaø Au cho taùc duïng vôùi H2SO4 ñaäm daëc noùng dö , Cu tham gia phaûn öùng : ñ ñ t o Cu + 2H2SO4  CuSO4 + SO2 +2 H2O - Loïc thu ñöôïc vaøng . Phaàn nöôùc loïc cho taùc duïng vôùi NaOH CuSO4 +2NaOH  Cu(OH)2  + Na2SO4 t 0 - Loïc laáy keát tuûa ñem nung : Cu(OH)2  CuO + H2O t o - Duøng H2 khöû CuO thu ñöôïc ñoàng : CuO + H2  Cu + H2O 14/ Baèng phöông phaùp hoùa hoïc taùch rieâng töøng chaát khí CO2 , SO2 , N2 . HD : - Cho hoãn hôïp taùc duïng vôùi dd NaOhH dö , thu ñöôïc khí nitô : CO2 + 2 NaOH  Na2CO3 + H2O SO2 + 2 NaOH  Na2SO3 + H2O - Cho H2SO3 dö vaøo dd treân thu ñöôïc CO2 : Na2CO3+ H2SO3  Na2SO3 + CO2 + H2O Cho dd HCl vaøo ta thu ñöôïc SO2 : Na2SO3+ HCl  NaCl + H2O+ SO2 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  13. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 15/ Laøm saïch Al2O3 coù laãn Fe2O3 vaø SiO2 .? HD : SiO2 ( khoâng tan ) 0 0 HCl NaOHdö t H 2 ,t Hoãn hôïp  AlCl3  Fe(OH)3  Fe2O3  Fe 0 HCl H 2O t FeCl3 NaAlO2  Al(OH)3  Al2O3 ñpnc Al NaAlO2 + HCl + H2O  Al(OH)3  + NaCl 16/ Tinh cheá CuO ra khoûi hoãn hôïp goàm CuO , Cu , Ag . 17/ Taùch rieâng töøng chaát ra khoûi hoãn hôïp : a. CuO , Cu , Au . b. Fe2O3 , CuO. c. N2 , CO2 , hôi nöôùc . HD : Laøm laïnh thu ñöôïc nöôùc , cho loäi qua nöôùc voâi trong dö thu ñöôïc nitô , loïc laáy keát tuûa nung thu ñöôïc CO2 18/ Thu oxi tinh khieát ra khoûi hoãn hôïp goàm Cl2 , O2 , CO2 . HD : Daãn qua dd NaOH dö , Cl2 vaøø CO2 ñöôïc giöõ laïi seõ thu ñöôïc oxi tinh khieát . 19/ Taùch CO2 tinh khieát ra khoûi hoãn hôïp goàm CO2 , hôi nöôùc , khí HCl . HD : Daãn qua dd Na2CO3 (AgNO3) HCl ñöôïc giöõ laïi .Daãn qua H2SO4 , H2O ñöôïc giöõ õlaïi 20/ Choïn caùch nhanh nhaát ñeå taùch Hg ra khoûi hoãn hôïp goàm Hg , Sn , Pb . HD : Cho taùc duïng vôùi Hg(NO3)2 21/ Taùch rieâng khí N2 ra khoûi hoãn hôïp goàm CO2 , N2 , CO , H2 , hôi nöôùc .? HD : Ñi qua oáng (1) ñöïng CuO nung noùng, CO, H2 ñöôïc giöõ laïi. Khí ra khoûi oáng (1) daãn vaøo oáng (2) ñöïng KOH raén , CO2 vaø H2O ñöôïc haáp thuï . Cho loäi qua H2SO4ñ thu ñöôïc N2 tinh khieát 22/ Taùch rieâng Cu(NO3)2 vaø AgNO3 baèng phöông phaùp hoùa hoïc ?. 23/ Taùch rieâng töøng chaát ra khoûi hoãn hôïp goàm : Al2O3 , Fe2O3 vaø SiO2 baèng p/phaùp hoùa hoïc . 24/ Taùch rieâng töøng chaát ra khoûi hoãn hôïp goàm CO vaø CO2 . 25/ Trình baøy phöông phaùp laøm saïch Na2SO4 coù laãn ZnCl2 vaø CaCl2 . HD : - Cho töø töø hoãn hôïp vaøo dung dòch vöøa ñuû Ca(OH)2 , ZnCl2 seõ taïo keát tuûa ZnCl2 + Ca(OH)2  Zn(OH)2 + CaCl2 - Loïc boû keát tuûa coøn laïi Na2SO4 vaø CaCl2 . Cho taùc duïng vôùi Na2CO3vöøa ñuû ñöôïc keát tuûa CaCO3 : CaCl2 + Na2CO3  CaCO3  + 2NaCl - Trong dd coøn Na2SO4 vaø NaCl . Cho H2SO4 ñaëc vaøo vaø ñun noùng : NaCl + H2SO4  Na2SO4 + 2HCl GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  14. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS - Theâm töø töø NaOH vaøo ñeå trung hoøa H2SO4 dö : H2SO4 + 2NaOH  Na2SO4 + H2O - Coâ caïn thu ñöôïc Na2SO4 tinh khieát VI/ Nhaän bieát caùc chaát : 1. Phaân bieät caùc chaát döïa vaøo tính chaát vaät lyù : a. 2 chaát boät : AgCl vaø AgNO3 b. Fe , Cu vaø AgNO3 c. Cl2 , O2 vaø CO2 . 2. Phaân bieät döïa vaøo thuoác thöû : a. Duøng baát kì hoùa chaát naøo : - CaSO4 , Na2SO4 , Na2S , MgCl2 - Na2CO3 , NaOH , NaCl , HCl - HCl , H2SO4 , H2SO3 - KCl , KNO3 , K2SO4 - HNO3 , HCl , H2SO4 - Ca(OH)2 , NaOH hoaëc Ba(OH)2 , NaOH -H 2SO4 , HCl , NaCl , Na2SO4 b. Duøng theâm moät thuoác thöû duy nhaát : - Na2CO3 , BaCl2 , H2SO4 , Na2SO4 . - Na2SO4 , Na2CO3 , HCl , BaCl2 -H 2SO4 , HCl , BaCl2 - Na2CO3 , MgSO4 , H2SO4 , Na2SO4. ( duøng quì tím hoaëc NaOH) - Fe , FeO , Cu . ( duøng HCl hoaëc H2SO4) - Cu , CuO , Zn ( duøng HCl hoaëc H2SO4) c. Khoâng duøng thuoác thöû naøo khaùc : - HCl , BaCl2 . Na2CO3 . - MgCl2 , Na2CO3 , NaOH , HCl -K 2CO3 , BaCl2 , H2SO4 , MgCl2. - Na2CO3 , BaCl2 , H2SO4 , HCl - HCl , CaCl2 , Na2CO3 , AgNO3 . 3. Nhaän bieát : NaCl , MgCl2 , H2SO4 , CuSO4 , NaOH ( khoâng duøng thuoác thöû naøo ) HD : Maøu xanh laø CuSO4  nhaän bieát NaOH  MgCl2 , Hai chaát coøn laïi cho taùc duïng vôùi Cu(OH)2 , neáu laøm keát tuûa tan laø H2SO4 coøn laïi laø NaCl 4. Nhaän bieát : NaCl , HCl , NaOH , Phenolphtalein HD : Laàn löôït nhoû moät maãu thöû vaøo 3 maãu thöû coøn laïi ; Hai maãu thöû nhoû vaøo nhau coù maøu hoàng laø NaOH vaø Phenolphtalein . Coøn laïi laø NaCl vaø HCl . GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  15. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS Chia oáng nghieäm maøu hoàng laøm 2 phaàn ñöïng trong 2 oáng nghieäm khaùc nhau ; cho NaCl vaø HCl vaøo moãi oáng maøu hoàng neáu maát maøu laø HCl , coøn laïi laø NaCl vì HCl ñaõ trung hoøa heát NaOH HCl + NaOH + Phenolphtalein  NaCl + H2O + Phenolphtalein Chia oáng nghieäm ñaõ maát maøu hoàng ôû treân ( chöùa NaCl + H2O + Phenolphtalein coù theå coù HCl coøn dö ) laøm 2 phaàn ñöïng trong 2 oáng nghieäm khaùc nhau ; Nhoû 2 maãu thöû NaOH , Phenolphtalein vaøo 2 oáng nghieäm ñaõ maát maøu hoàng ôû treân , neáu oáng naøo xuaát hieän maøu hoàng trôû laïi thì chaát cho vaøo laø NaOH , coøn laïi laø Phenolphtalein 5. Nhaän bieát : NO , CO , CO2 , SO2 . HD :- Môû naép coù khí thoaùt ra ôû mieäng bình laø NO : 2NO + O2  2NO2 - Loäi qua dd H2S neáu coù keát tuûa vaøng laø SO2 : SO2 + 2H2S  3 S + 2H2O ( hoaëc loäi qua dd brom , laøm maát maøu dd brom : SO2 + 2H2O + Br2 H2SO4+2 HBr) - Loäi qua dd nöôùc voâi trong , nöôùc voâi trong hoùa ñuïc laø CO2 , coøn laïi laø CO : CO2 + Ca(OH)2  CaCO3 + H2O 6. Nhaän bieát töøng chaát khí coù trong hoãn hôïp khí : H2 , CO , CO2 , SO2 , SO3 HD :- Cho hoãn hôïp khí qua dd BaCl2 , coù keát tuûa traéng chöùng toû coù SO3 vì SO3 + H2O  H2SO4 , sau ñoù H2SO4 + BaCl2  BaSO4 + 2 HCl - Loäi qua dd brom , neáu laøm maát maøu dd brom chöùng toû coù SO2 SO2 + 2H2O + Br2 H2SO4+2 HBr - Loäi qua dd nöôùc voâi trong dö , neáu nöôùc voâi trong hoùa ñuïc , chöùng toû coù CO2 CO2 + Ca(OH)2  CaCO3 + H2O - Hoãn hôïp coø laïi ñem ñoát , neáu coù hôi nöôùc chöùng toû coù hiñro ; khí sau khi ñoát daãn qua dd nöôùc voâi trong , neáu hoùa ñuïc , chöùng toû khí ban ñaàu coù CO 2 H2 + O2  H2O 2CO + O2  2CO2 7. Chæ ñun noùng nhaän bieát : NaHSO4 , KHCO3 , Na2SO3 , Mg(HCO3)2 , Ba(HCO3)2 HD :- Ñun noùng : 2 oáng nghieäm coù keát tuûa , 3 oáng nghieäm khoâng coù keát tuûa t 0 Mg(HCO3)2  MgCO3 + H2O + CO2  t 0 Ba(HCO3)2  BaCO3 + H2O + CO2  Laáy vaøi gioït dd ôû 1 trong 2 loï treân ñöïng caùc dd coù keát tuûa khi ñun noùng nhoû vaøo caùc oáng nghieäm coøn laïi ñöïng caùc dd khaùc . Oáng nghieäm coù khí bay leân laø NaHSO4 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  16. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 2 NaHSO4 + Mg(HCO3)2  Na2SO4 + MgSO4 + + 2CO2  + 2H2O 2 NaHSO4 + Ba(HCO3)2  Na2SO4 + BaSO4 + + 2CO2  + 2H2O Nhö vaäy chaát cho vaøo trong dd loï naøo vöøa cho keát tuûa vöøa coù khí bay leân laø Ba(HCO3)2 coøn loï kia laø Mg(HCO3)2 . Laáy vaøi gioït Ba(HCO3)2 ñaõ bieát nhoû vaøo trong 2 oáng nghieäm chöùa 2 chaát coøn laïi, oáng nghieäm naøo coù keát tuûa laø Na2SO3 , Oáng nghieäm coøn laïi chöùa KHCO3 Na2SO3 + Ba(HCO3)2  BaSO3 + 2NaHCO3 8. Chæ duøng theâm nöôùc nhaän bieát 3 oxit maøu traéng : MgO , Al2O3 , Na2O . HD :-Hoøa tan vaøo nöôùc : Na2O + H2O  2NaOH Cho MgO vaø Al2O3 taùc duïng vôùi dd NaOH ôû treân , chaát naøo tan trong dd NaOH laø Al2O3 , chaát khoâng tan laø MgO : Al2O3 + 2NaOH  2NaAlO2 + H2O 9. Coù 5 maãu kim loaïi Ba , Mg , Fe , Ag , Al . Neáu chæ duøng H2SO4 loaõng coù theå nhaän bieát nhöõng kim loaïi naøo ? HD :- Laáy 5 coác dd H2SO4 loaõng , laàn löôït cho moät löôïng nhoû moãi coác moät thöù kim loaïi . Coác naøo khoâng coù boït khí thoaùt leân  Ag .Coác naøo coù khí thoaùt leân +  traéng  Ba H2SO4 + Ba  BaSO4  + H2 Caùc coác khaùc chæ coù boït khí thoaùt leân : Fe + H2SO4  FeSO4 + H2 Mg + H2SO4  MgSO4 + H2 2Al + 3H2SO4  Al2(SO4)3 + 3H2 Theâm tieáp Ba vaøo oáng nghieäm coù keát tuûa ôû treân cho tôùi dö (khoâng coøn keát tuûa xuaát hieän theâm ) luùc ñoù : Ba + 2H2O  Ba(OH)2 + H2. Loïc boû keát tuûa BaSO4 .Phaàn nöôùc loïc coù chöùa Ba(OH)2laàn löôït cho taùc duïng vôùi 3 maãu kim loaïi Ng , Al , Fe . Kim loaïi naøo tan laø Al : 2Al + Ba(OH)2+ H2O  Ba(AlO2)2 + 3 H2 Ñoàng thôøi laáy dd Ba(OH)2 cho vaøo 2 oáng nghieâm ñöïng dd MgSO4 vaø FeSO4 seõ xuaát hieän keát tuûa traéng . keát tuûa naøo bieán ñoåi moät phaàn thaønh maøu naâu ñoû töông öùng vôùi chaát ban ñaàu laø saét , coøn laïi laø Mg . MgSO4 + Ba(OH)2  BaSO4 + Mg(OH)2 FeSO4 + Ba(OH)2  BaSO4 + Fe(OH)2 4Fe(OH)2 +O2 + 2H2O  4Fe(OH)3 (naâu) 10.Chæ duøng kim loaïi ñeå phaân bieät caùc d dòch : HCl , HNO3 , NaNO3 , NaOH , HgCl2. HD :- HCl , HNO3 , NaNO3 , NaOH , HgCl2. (Fe) (2) (Cu) (1) (Al) (3) (Cu) (1) GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  17. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 11.Laøm theá naøo ñeå bieát trong bình coù : a. SO2 vaø CO2. b. H2SO4 , HCl , HNO3 HD :-Duøng Quì tim nhaän bieát dd axit . Roùt vaøo 3 coác moãi coác 1 ít dd Coác 1 + dd BaCl2   traéng chöùng toû coù H2SO4 Coác 2 + dd AgNO3   traéng chöùng toû coù HCl Coác 3 + Cu  dd maøu xanh + khí thoaùt ra chöùng toû coù HNO3 12.Coù 4 loï ñöïng 4 dung dòch : K2CO3 , BaCl2 , HCl , K2SO4 . Nhaän bieát baèng caùch : a. Chæ duøng kim loaïi Ba . b. Khoâng duøng theâm thuoác thöû naøo khaùc . HD :a/ Duøng Ba cho vaøo oáng nghieäm ñöïng caùc dd treân , coù khí H2 thoaùt ra Ba + H2O  Ba(OH)2 + H2 Ba + 2HCl  BaCl2 + H2 Hai dd coù keát tuûa laø K2SO4 vaø K2CO3 Cho 2 dd khoâng coù keát tuûa (HCl vaø BaCl2) vaøo 2 keát tuûa . keát tuûa naøo tan coù khí thoaùt ra laø BaCO3 dd töông öùng laø K2CO3 vaø dd duøng hoøa tan laø HCl 2HCl + BaCO3  BaCl2 + CO2  + H2O Keát tuûa khoâng tan laø BaSO4 vaäy dd töông öùng laø K2SO4 . DD khoâng hoøa tan ñöôïc BaCO3 laø BaCl2 b/ Keû baûng roài nhaän xeùt GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  18. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS VII/ Toaùn taêng , giaûm khoái löôïng : 1.Nhuùng moät laù keõm vaøo 500 ml dung dòch Pb(NO3)2 2M . Sau moät thôøi gian khoái löôïng laù keõm taêng 2,84 gam so vôùi ban ñaàu . a.Tính löôïng Pb ñaõ baùm vaøo laù Zn , bieát raèng löôïng Pb sinh ra baùm hoaøn toaøn vaøo laù Zn. b.Tính moàng ñoä M caùc muoái coù trong dung dòch sau khi laáy laù keõm ra , bieát raèng theå tích dung dòch xem nhö khoâng ñoåi ? HD : Giaû söû coù a mol keõm taùc duïng vôùi Pb(NO3)2 theo phaûn öùng : Zn + Pb(NO3)2  Zn(NO3)2 + Pb a mol a mol a mol a mol Theo ñeà baøi ta coù : 207a – 65a =2,84 a = 0,02 Löôïng chì baùm vaøo laù keõm :207a = 207 . 0,02 = 4,14 (g) Soá mol Pb(NO3)2 ban ñaàu : 0,5 . 2 = 1 (mol) Soá mol Pb(NO3)2 sau phaûn öùng : 1 – a = 1 – 0,02 = 0,98 (mol) Soá mol Zn(NO3)2 sau phaûn öùng : a = 0,02 (mol) Noàng ñoä mol cuûa Pb(NO3)2 : CM = 0,98 : 0,5 = 1,96 (M) Noàng ñoä mol cuûa Zn(NO3)2 : CM = 0,02 : 0,5 = 0,04 (M) GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  19. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS VIII/ Xaùc ñònh CTHH : 2. Hoøa tan hoaøn toaøn 3,6 gam moät kim loaïi hoùa trò II baèng dung dòch HCl coù 3,36 lít khí H2 thoaùt ra ôû ñktc. Hoûi ñoù laø kim loaïi naøo ? 3. Hoøa tan 2,4 gam oxit cuûa moät kim loaïi hoùa trò II caàn duøng 2,19 gam HCl . Hoûi ñoù laø oxit cuûa kim loaïi naøo ? 4. Hoøa tan 4,48 gam oxit cuûa moät kim loaïi hoùa trò II caàn duøng 100 ml dung dòch H2SO4 0,8M . Hoûi ñoù laø oxit cuûa kim loaïi naøo ? 5. Cho dung dòch HCl dö vaøo 11,6 gam bazô cuûa kim loaïi R coù hoùa trò II thu ñöôïc 19 gam muoái . Xaùc ñònh teân kim loaïi R ? 6. Cho 10,8 gam kim loaïi hoùa tri III taùc duïng vôùi dung dòch HCl dö thaáy taïo thaønh 53,4 gam muoái . Xaùc ñònh teân kim loaïi ñoù / 7. Hoøa tan 49,6 gam hoãn hôïp goàm muoái sunfat vaø muoái cacbonat cuûa moät kim loaïi hoùa trò I vaøo nöôùc thu ñöôïc dung dòch A . Chia dung dòch A laøm 2 phaàn baèng nhau . - Phaàn 1 : Cho taùc duïng vôùi dung dòch H2SO4 dö thu ñöôïc 2,24 lít khí ôû ñktc - Phaàn 1 : Cho taùc duïng vôùi dung dòch BaCl2 dö thu ñöôïc 43 gam keát tuûa traéng . a. Tìm CTHH cuûa 2 muoái ban ñaàu b. Tính % veà khoái löôïng cuûa caùc muoái treân coù trong hoãn hôïp ? HD : Goïi - CTHH caùc muoái treân laø M2SO4 vaø M2CO3 - a , b laàn löôït laø soá mol cuûa 2 muoái treân coù ôû moãi phaàn cuûa dd A * Phaûn öùng ôû phaàn 1: M2CO3 + H2SO4  M2SO4 + H2O + CO2  b mol b mol * Phaûn öùng ôû phaàn 2: M2SO4 + BaCl2  BaSO4 + 2HCl a mol a mol M2CO3 + BaCl2  BaCO3  + 2MCl  b mol b mol 49,6 Theo ñeà baøi ta coù : a (2M+96) + b (2M + 60) = =24,8 2 2,24 b = =0,1 22,4 233a + 197b = 43 a = 0,1 vaø M = 23 Vaäy ñoù laø Na2SO4 vaø Na2CO3 8. Hoøa tan 1,84 gam moät kim loaïi kieàm vaøo nöôùc . ñeå trung hoøa dung dòch thu ñöôïc phaûi duøng 80 ml dung dòch HCl 1M . Xaùc ñònh kim loaïi kieàm ñaõ duøng ? HD : Goïi A laø teân kim loaïi vaø a laø soá mol kim loaïi ñaõ duøng 1 Ta coù PTHH : A + H2O  AOH + H2  2 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  20. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS a mol a mol AOH + HCl  ACl + H2O A mol a mol a . A = 1,84 a = 0,08 . 1 = 0,08 A = 23 vaäy kim loaïi ñaõ duøng laø Na 9. Hoøa tan hoaøn toaøn 27,4 gam hoãn hôïp goàm M2CO3 vaø MHCO3 ( M laø kim loaïi kieàm ) baèng 500 ml dung dòch HCl 1M thaáy thoaùt ra 6,72 lít khí CO2 ( ôû ñktc) . Ñeå trung hoøa löôïng axit coøn dö phaûi duøng 50 ml dung dòch NaOH 2M a. Xaùc ñònh 2 muoái ban ñaàu b. Tính % veà khoái löôïng cuûa moãi muoái treân ? HD : a/ Goïi a , b laàn löôït laø soá mol M2CO3 vaø MHCO3 ñaõ duøng , coù : nHCl= 0,5 . 1 = 0,5 (mol) PTHH : M2CO3 + 2HCl  2MCl + CO2 + H2O a mol 2 a mol a mol MHCO3 + HCl  MCl + CO2 + H2O b mol b mol b mol Giaû söû coøn dö c molHCl ta coù phaûn öùng trung hoøa : HCl + NaOH  NaCl + H2O c mol c mol a ( 2M + 60) + b ( M + 61 ) = 27,4 6,72 a + b = = 0,3 Giaûi ra ta ñöôïc : a = 0,1 ; b = 0,2 ; c = 0,1 22,4 2a + b + c = 0,5 vaø M = 23 c = 0,05 . 2 =0,1 Vaäy ñoù laø Na2CO3 vaø NaHCO3 106.0,1.100 b/ %Na CO = = 38,6% vaø %NaHCO = 100 – 38,6 = 61,4 % 2 3 27,4 3 10. Coù moät hoãn hôïp X goàm moät muoái cacbonat cuûa kim loaïi hoùa trò I vaø moät muoái cuûa kim loaïi hoùa trò II . Hoøa tan hoaøn toaøn 18 gam X . baèng dung dich HCl vöøa ñuû thu ñöôïc dung dòch Y vaø 3,36 lít CO2 (ñktc) a. Coâ caïn Y seõ thu ñöôïc bao nhieâu gam muoái khan ? b. Neáu bieát trong hoãn hôïp X soá mol muoái cacbonat cuûa kim loaïi hoùa trò I gaáp 2 laàn soá mol muoái cacbonat cuûa kim loaïi hoùa trò II vaø nguyeân töû khoái cuûa kim loaïi hoùa trò I hôn nguyeân töû khoái cuûa kim loaïi hoùa trò II laø 15 ñvC. Tìm CTHH 2 muoái treân ? HD : a/Goïi CTHH cuûa 2 muoái treân laø A2CO3 vaø BCO3 vaø a , b laàn löôït laø soá mol cuûa chuùng Ta coù : A2CO3 + 2HCl  2 ACl + CO2 + H2O a mol 2 a mol 2 a mol a mol BCO3 + 2HCl  BCl2 + CO2 + H2O b mol 2b mol b mol b mol a ( 2A + 60 ) + b ( B + 60 ) = 18 (1) 3,36 a + b = = 0,15 (2) 22,4 Töø (1) : 2a .A + 60a + bB + 60b = 18 2aA + bB + 60 (a+b) = 18 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  21. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 2aA + bB = 18 – 60 (0,15) 2aA + bB = 9 (3) Soá gam hoãn hôïp muoái khan thu ñöôïc : 2a (A + 35,5) + b ( B + 71) = 2aA + 71a + bB + 71b = 2aA + bB + 71 (a + b) = 9 + 71 (0,15 ) = 19,65 (g) b/ Theo (2) vaø (3) vaø ñeà baøi ta coù : a + b = 0,15 2aA + bB = 9 a = 2b A = B + 15 Giaûi ra ta coù : a = 0,1 ; b = 0,05 ; A = 39 ; B = 24 Vaäy A kaø kali ; B laø magie neân 2 muoái ñaõ cho laø : K2CO3 vaø MgCO3 Löu yù : Coù theå aùp duïng ñònh luaät baûo toaøn khoái löôïng ñeå giaûi (xem phaàn XI trang ) 11. Coù moät oxit saét chöa roõ CTHH . Chia löôïng oxit naøy laøm 2 phaàn baèng nhau - Phaàn 1 : taùc duïng vöøa ñuû vôùi 150 ml dung dòch HCl 3M - Phaàn 2 : nung noùng vaø cho luoàng CO ñi qua , thu ñöôïc 8,4 gam saét . Xaùc ñònh CTHH cuûa saét oxit . HD :CTHH cuûa saét oxit coù daïng FexOy . Goïi a laø soá mol cuûa FexOy ôû moãi phaàn PTHH : Fe O + 2yHCl  xFeCl + y H O x y 2y / x 2 a mol 2 a y mol FexOy + yCO  xFe + yCO2 a mol ax mol x 0,3 2 2ay = 0,15 . 3 = 0,45 (1) Laáy (2) chia (1) : = = y 0,45 3 ax = 8,4 : 56 = 0,15 ( 2) Vaäy x = 2 ; y = 3 neân CTHH cuûa saét oxit laø Fe2O3 12. Hoøa tan heát m gam hoãn hôïp goàm ACO3 vaø BCO3 (A , B laø 2 kim loaïi hoùa trò II) caàn duøng 300 ml dung dòch HCl 1M . Sau phaûn öùng thu ñöôïc V lít khí CO2 (ñktc) vaø d/dòch A . Coâ caïn dung dòch A thu ñöôïc 30,1 gam muoái khan a. Xaùc ñònh m ? b. Tìm V ? HD : Caùch 1 : a/ Ta coù nHCl =0,3 . 1 = 0,3 (mol) Goïi a , b laàn löôït laø soá mol cuûa ACO3 vaø BCO3 ñaõ duøng PTHH : ACO3 + 2HCl  ACl2 + CO2 + H2O a mol 2 a mol 2 a mol a mol BCO3 + 2HCl  BCl2 + CO2 + H2O b mol 2b mol b mol b mol 2a + 2b = 0,3 (1) A(a + 71) + b (B + 71) = 30,1 (2) Töø (1) a + b = 0,15 Töø (2) aA + bB = 19,45 m = (A + 60)a + (B + 60) = aA + bB + 60(a+b) = 19,45 + 60.0,15 = 28,45 (g) b/ Ta coù : V = 22,4 (a+b) = 22,4 . 0,15 = 3,36 (lít) GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  22. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS Caùch 2 : a/ Vì 2 muoái coù tính chaát töông töï nhö nhau neân ta coù theå duøng moät muoái X CO3 ñaïi dieän cho 2 muoái ACO3 vaø BCO3 . Goïi a laø soá mol hoãn hôïp 2 muoái , a cuõng laø soá mol cuûa X CO3 . Ta coù PTHH : X CO3 + 2HCl  X Cl2 + CO2 + H2O a mol 2 a mol a mol a mol nHCl = 2a = 0,3 . 1 = 0,3 (mol) a = 0,15 a (X + 71) = 30,1 aX = 30,1 – 71a = 30,1 – 71 . 0,15 = 19,45 m = soá gam X CO3 = a (X + 60) = aX + 60a = 19,45 + 60 . 0,15 = 28,45 (g) Caùch 3 : Coù theå aùp duïng ñònh luaät baûo toaøn khoái löôïng ñeå giaûi (xem phaàn XI trang ) 13. Oxi hoùa hoaøn toaøn 8 gam 2 kim loaïi A , B (ñeàu coù hoùa trò II) thu ñöôïc hoãn hôïp 2 oxit töông öùng . Ñeå hoøa tan heát 2 oxit treân caàn 150 ml dung dòch HCl 1M. Sau phaûn öùng thu ñöôïc dung dòch coù 2 muoái . Cho NaOH vaøo dung dòch muoái naøy thu ñöôïc moät keát tuûa cöïc ñaïi naëng m gam goàm hoãn hôïp 2 hiñroxit kim loaïi a.Vieât caùc PTPU xaûy ra ? b. Xaùc ñònh m ? HD : Caùch 1 : a/ Goïi a , b laø soá mol A , B ñaõ duøng . Ta coù PTHH : 2A + O2  2AO (1) 2B + O2  2BO (2) a mol a mol b mol b mol AO + 2 HCl  ACl2 + H2O (3) BO + 2 HCl  BCl2 + H2O (4) a mol a mol a mol b mol b mol b mol ACl2 + 2 NaOH  A(OH)2 + 2NaC l(5) BCl2 + 2 NaOH  B(OH)2 + 2NaCl (6) a mol a mol b mol b mol Töø (1) , (2) , (3) , (4) , (5) , (6) ta coù : m = a (A + 34) + b ( B+ 34) aA + bB = 8 = aA + bB +17 (2a + 2b) 2a + 2b = 0,15 .1 = 0,15 = 8 + 17 . 0,15 = 10,55 (g) Caùch 2 : a/ Vì 2 kim loaïi coù tính chaát töông töï nhö nhau neân ta coù theå duøng moät kim loaïi X ñaïi dieän cho 2 kim loaïi A vaø B . Goïi a laø soá mol hoãn hôïp A vaø B , a cuõng laø soá mol cuûa X . Ta coù PTHH : 2 X + O2  2X O a mol a mol X O + 2HCl  X Cl2 + H2O a mol 2a mol a mol X Cl2 + 2NaOH  X (OH)2 + 2NaCl a mol a mol b/ Suy ra ta coù aX = 8 2a = 0,15 .1 = 0,15 Vaäy m = a (X + 34) = aX + 17 . 2a = 8 + 17 . 0,15 = 10,55 (g) 14. A laø oxit cuûa nitô coù phaân töû khoái laø 92 coù tæ leä soá nguyeân töû N vaø O laø 1 : 2 . B laø moät oxit khaùc cuûa nitô . ÔÛ ñktc 1 lít khí B naëng baèng 1 lít khí CO2 . Tìm coâng thöùc phaân töû cuûa A vaø B ? HD : Goïi CTHH cuûa A laø NxOy Ta coù : 14x + 16y = 92 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  23. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS y = 2x x=2 ; y = 4 vaäy A coù CTPT laø N2O4 Goïi CTHH cuûa B laø NnOm . Vì 1 lít khí B naëng baèng 1 lít CO2 töùc laø khoái löôïng phaân töû cuûa B baèng khoái löôïng phaân töû cuûa CO2 vaø baèng 44 . Do ñoù ta coù PT : 14 n + 16 m = 44 Ta coù baûng bieän luaän : m 1 2 n 2 0,86 Vaäy CTPT cuûa B laø N2O Keát luaän N2O loaïi 15. Hoøa tan hoaøn toaøn 1,44 gam kim loaïi hoùa trò II baèng 250 ml dung dòch H2SO4 0,3M . Ñeå trung hoøa löôïng axit dö caàn duøng 60 ml dung dòch NaOH 0,5M , Xaùc ñònh teân kim loaïi ? HD : Goïi R laø KHHH cuûa kim loaïi hoùa trò II Soá mol cuûa H2SO4 : 0,25 . 0,3 = 0,075 Soá mol cuûa NaOH : 0,06 . 0,5 = 0,03 PTPU : R + H2SO4  RSO4 + H2  (1) a mol a mol a mol H2SO4 + 2 NaOH  Na2SO4 + H2O (2) ( 0,075 – a) mol 2 ( 0,075 – a) mol Theo (1) vaø (2) ta coù: 2 (0,075 – a) = 0,03 a = 0,06 Khoái löôïng mol cuûa R laø : 1,44 : 0,06 = 24 ñoù laø Magie 16. Nung 3 gam muoái cacbonat cuûa kim loaïi A ( chöa roõ hoùa trò ) thu ñöôïc 1,68 gam oxit . a. Xaùc ñònh CTHH cuûa muoái ? b. Neáu hoøa tan hoaøn toaøn 8 gam muoái treân baèng V lít dung dòch HCl 2M . Tính V ? t o HD : PTPU : A2(CO3)n  A2On + n CO2 Bieän luaän A laø Ca => theå tích dd HCl : 0,16 : 2 = 0,08 (l) GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  24. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS IX/ Chöùng minh chaát taùc duïng heát : 1. Cho 3,87 gam hoãn hôïp goàm Mg vaø Al taùc duïng vôùi 500 ml dung dòch HCl 1M a. Chöùng minh raèng sau phaûn öùng vôùi Mg vaø Al , axit vaãn coøn dö ? b. Neáu phaûn öùng treân laøm thoaùt ra 4,368 lít khí H2 (ñktc) . Haõy tính soá gam Mg vaø Al ñaõ duøng ban ñaàu ? c. Tính theå tích dung dòch ñoàng thôøi NaOH 2M vaø Ba(OH)2 0,1M caàn duøng ñeå trung hoøa heát löôïng axit coøn dö ? HD : a/ Goïi a , b laàn löôït laø soá mol Mg vaø Al ñaõ duøng 24a + 27b = 3,87 Ta coù : 24a + 24b < 24a + 27b hay 24(a + b) < 3,87 vaäy a + b < 3,87 : 24 = 0,16 (1) Soá mol HCl ñaõ duøng : 0,5 . 1 = 0,5 (mol) Giaû söû a , b phaûn öùng heát vôùi HCl theo caùc PT : Mg + 2 HCl  MgCl2 + H2 (1) a mol 2a mol a mol 2Al + 6 HCl  AlCl3 + 3H2 (2) b mol 3b mol 1,5 mol Ta thaáy soá mol HCl tieâu toán ôû 2 phöông trình treân laø 2a + 3b (mol) Nhöng : 2a + 3b < 3a + 3b hay 2a + 3b < 3(a + b) Theo (1) : 2a + 3b < 3(a + b) < 3 . 0,16 vaäy 2a + 3b < 0,48 Vaäy soá mol HCl tieâu toán nhoû hôn 0,48 mol , trong khi soá mol HCl theo ñeà baøi laø 0,5 mol , neân HCl coøn dö . b/ Theo ñeà baøi ta coù : 24a + 27b = 3,87 Giaûi ra : a = 0,06 a + 1,5b = 4,368 : 22,4 = 0,195 b = 0,09 vaäy khoái löôïng cuûa Mg laø : 24 . 0,06 = 1,44 (g) khoái löôïng cuûa Al laø : 27 . 0,09 = 2,48 (g) c/ Soá mol HCl ñaõ tham gia phaûn öùng : 2a + 3b = 2 . 0,06 + 3 . 0,09 = 0,39 (g) Soá mol HCl coøn dö : 0,5 – 0,39 = 0,11 (mol) Giaû söû duøng V lít dd chöùa ñoàng thôøi 2 bazô treân . V lít naøy chöùa 2V mol NaOH vaø 0,1V mol Ba(OH)2 . Caùc PTPU trung hoøa xaûy ra : NaOH + HCl  NaCl + H2O (3) 2V mol 2V mol Ba(OH)2 + 2HCl  BaCl2 + 2 H2O (4) 0,1V mol 0,2V mol Theo (3) vaø (4) ta coù : 2V + 0,2V = 0,11 V = 0,05 . GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  25. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS Vaäy phaûi duøng 0,05 lít dd chöùa ñoàng thôøi 2 bazô treân ñeå trung hoøa heát löôïng axit coøn dö 2. Hoøa tan 31,9 gam hoãn hôïp BaCl2 vaø CaCl2 vaøo nöôùc ñöôïc dung dòch A . Cho toaøn boä dung dòch A taùc duïng vôùi 500 ml dung dòch Na2CO3 2M thaáy xuaát hieän moät löôïng keát tuûa a. Chöùng toû raèng löôïng keát tuûa ôû treân thu ñöôïc laø toái ña ? b. Neáu cho toaøn boä löôïng dung dòch A taùc duïng vôùi löôïng dö dung dòch AgNO3 thì thu ñöôïc 53,4 gam keát tuûa . Xaùc ñònh % veà khoái löôïng moãi muoái ñaõ duøng ban ñaàu ? HD : a/ Goïi a , b laàn löôït laø soá mol BaCl2 vaø CaCl2 ñaõ duøng . Neân 208a + 111b = 31,9 Maø 111a + 111b < 208a + 111b 111(a + b) < 31,9 a + b < 31,9 : 111 = 0,28 Soá mol Na2CO3 ñaõ duøng : 0,5 . 2 = 1(mol) Ñeå löôïng keát tuûa thu ñöôïc laø toái ña thì BaCl2 vaø CaCl2 phaûi phaûn öùng heát vôùi Na2CO3 theo caùc phöông trình phaûn öùng : BaCl2 + Na2CO3  BaCO3  + 2NaCl a mol a mol a mol CaCl2 + Na2CO3  CaCO3  + 2NaCl b mol b mol b mol Soá mol Na2CO3 phaûi duøng ñeå thu ñöôïc keát tuûa toái ña laø (a + b) mol Vaäy soá mol Na2CO3 phaûi duøng ñeå taïo keát tuûa toái ña laø nhoû hôn 0,28mol . Maø theo ñeà baøi soá mol Na2CO3 laø 1 mol chöùng toû BaCl2 vaø CaCl2 phaûi phaûn öùng heát nghóa laø löôïng keát tuûa seõ toái ña . b/ Caùc phaûn öùng xaûy ra : BaCl2 + 2 AgNO3  Ba(NO3)2 + 2AgCl  a mol 2 a mol CaCl2 + 2 AgNO3  Ca(NO3)2 + 2AgCl  b mol 2 b mol Ta coù : 208a + 111b = 31,9 2a + 2b = 57,4 : 143,5 = 0,4 Giaûi heä treân ta ñöôïc a = b = 0,1 208.0,1 Vaäy %BaCl = = 65,2 % ; %CaCl =100 – 65,2 = 34,8 % 2 31,9 2 3. Cho 8,4 gam hoãn hôïp Zn vaø Mg taùc duïng vôùi 500 ml dung dòch HCl 2M a. Chöùng minh raèng sau phaûn öùng axit vaãn coøn dö ? b. Neáu thoaùt ra 4,48 lít khí ôû ñktc . Haõy tính soá gam Mg vaø Al ñaõ duøng ban ñaàu c. Tính theå tích ñoàng thôøi cuûa 2 dung dòch KOH 0,5 M vaø Ba(OH)2 1M caàn duøng ñeå trung hoøa heát löôïng axit coøn dö ? 4. Cho 7,8 gam hoãn hôïp Mg vaø Al taùc duïng vôùi 500 ml dung dòch H2SO4 1M a. Chöùng minh raèng sau phaûn öùng vôùi Mg vaø Al , axit vaãn coøn dö ? b. Neáu phaûn öùng treân laøm thoaùt ra 4,368 lít khí H2 (ñktc) . Haõy tính % veà khoái löôïng cuûa Mg vaø Al ñaõ duøng ban ñaàu ? 5. Cho 31,8 gam hoãn hôïp X goàm 2 muoái MgCO3 vaø CaCO3 vaøo 0,8 lít dung dòch HCl 1M thu ñöôïc dung dòch Z . GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  26. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS a. Hoûi dung dòch Z coù dö axit khoâng ? b. Cho vaøo dung dòch Z moät löôïng NaHCO3 dö thì theå tích CO2 thu ñöôïc laø 2,24 lít . tính khoái löôïng moãi muoái coù trong hoãn hôïp X ? HD : Soá mol HCl : 0,8 . 1 = 0,8 (mol)  Caùch 1: a/ Phöông trình phaûn öùng : MgCO3 + 2HCl  MgCl2 + H2O + CO2  (1) x mol 2x mol x mol x mol CaCO3 + 2HCl  CaCl2 + H2O + CO2  (2) y mol 2y mol y mol y mol Dung dòch Z goàm MgCl2 vaø CaCl2 Khi dd Z khoâng coøn axit thì 2( x + y) = 0,8 84x + 100y = 31,8 Neáu x = 0 thì y = 0,318 Neáu y = 0 thì x = 0,379 Vaäy 0,318 < x +y < 0,379 Maø 2(x + y) < 2 . 0,379 < 0,8 neân HCl coøn dö b/ Khí CO2 thu ñöôïc trong khoaûng : 0,318 < x + y < 0,379 c/ Khi cho dd Z taùc duïng vôùi NaHCO3 : NaHCO3 + HCl  NaCl + H2O + CO2 2,24 nHCl dö= nCO = = 0,1 (mol) 2 22,4 Ta coù : 0,8 – 2 (x+y) = 0,1 x +y = 0,35 Keát hôïp vôùi phöông trình : 84x + 100y = 31,8 x = 0,2 vaø y = 0,15 Vaäy khoái löôïng cuûa MgCO3 laø : 0,2 .84 = 16.8 (gam) Khoái löôïng cuûa CaCO3 laø : 0,15 .100 = 15 (gam)  Caùch 2: a/ Goïi x , y laàn löôït laø soá mol cuûa MgCO3 vaø CaCO3 Ta coù : 84x +100y = 31,8 Maø 84x +84y < 84x +100y Hay 84(x +y) < 31,8 Vaäy x + y < 31,8 : 84 = 0,379 Soá mol HCl theo ñeà baøi : 0,8 . 1 = 0,8 (mol) Theo (1) vaø (2) soá mol HCl ñaõ duøng laø (2x + 2y) mol Maø 2x + 2y = 2(x + y) = 2 . 0.379 = 0,758 < 0,8 neân axit coøn dö c/ Khi cho dd Z taùc duïng vôùi NaHCO3 : NaHCO3 + HCl  NaCl + H2O + CO2 2,24 nHCl dö= nCO = = 0,1 (mol) 2 22,4 Ta coù : 84x +100y = 31,8 2x + 2y = 0,8 – 0,1 = 0,7 x = 0,2 vaø y = 0,15 Vaäy khoái löôïng cuûa MgCO3 laø : 0,2 .84 = 16.8 (gam) Khoái löôïng cuûa CaCO3 laø : 0,15 .100 = 15 (gam) GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  27. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS X/ AÙùp duïng sô ñoà hôïp thöùc : 1. Tính khoái löôïng H2SO4 95% thu ñöôïc töø 60 kg quaëng pirit neáu hieäu suaát p/ öùng laø 85% ? HD : Ta coù sô ñoà hôïp thöùc : FeS2  2SO2  2SO3  2H2SO4 120 kg 2. 98 kg 60 kg x kg 2.98.60 Khoái löôïng cuûa H2SO4 theo lyù thuyeát : x = = 98 (kg) 120 98.85 Khoái löôïng cuûa H2SO4 thöïc teá thu ñöôïc : = 83,3 (kg) 100 83,3.100 Khoái löôïng cuûa dd H2SO4 96% thu ñöôïc ; = 86,77% 96 2. Duøng 150 gam quaëng pirit chöaù 20% chaát trô ñieàu cheá H2SO4 . Ñem toaøn boä löôïng axit ñieàu cheá ñöôïc hoøa tan vöøa ñuû m gam Fe2O3 . Taát caû phaûn öùng xaûy ra hoaøn toaøn , haõy a. Tính khoái löôïng H2SO4 ñieàu cheá ñöôïc ? b. Tính m ? HD :a/ Ta coù sô ñoà hôïp thöùc : FeS2  2SO2  2SO3  2H2SO4 80 Khoái löôïng cuûa FeS2 nguyeân chaát : 150 . =120 (g) 100 Soá mol cuûa FeS2 : 120 : 120 = 1 (mol) Theo sô ñoà hôïp thöùc : n = 2 n = 2 . 1 = 2 (mol) H2 SO 4 FeS 2 Khoái löôïng cuûa H2SO4 : 2 . 96 = 198 (gam) b/ PTHH : 3H2SO4 + Fe2O3  Fe2(SO4)3 + 3H2O 1 1 2 Theo PTPU : nFe O = nH SO = 2 = (mol) 2 3 3 2 4 3 3 2 Khoái löôïng cuûa m gam Fe2O3 : m = 160 = 106,67 (g) 3 3. Töø 1 taán quaëng pirit chöaù 90% FeS2 coù theå ñieàu cheá bao nhieâu lít H2SO4 ñaäm ñaëc 98% (d = 1,84 g/ml) , bieát hieäu suaát trong quaù trình ñieàu cheá laø 80% ? HD : Ta coù sô ñoà hôïp thöùc : FeS2  2SO2  2SO3  2H2SO4 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  28. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 1.106.90 Theo sô ñoà hôïp thöùc : nH SO = 2 nFeS = 2 = 15000 (mol) 2 4 2 120.100 80 Vì hieäu suaát ñieàu cheá chæ coù 80% neân soá mol H2SO4 thöïc teá thu :15000. = 12000 (mol) 100 1000.1,84.98 Maët khaùc bieát 1 lít H2SO4 ñaëc chöùa : = 18,4 mol H2SO4 100.98 12000 Do ñoù theå tích H2SO4 ñaëc baèng : =652,2 (lít) 18,4 4. Coù theå ñieàu cheá bao nhieâu taán CH3COOH töø 100 taán CaC2 coù 4% taïp chaát , giaû söû caùc phaûn öùng ñaït hieäu suaát 100% ? XI/ AÙùp duïng ñònh luaät baûo toaøn khoái löôïng : 1. Xaùc ñònh coâng thöùc phaân töû cuûa A , bieát raèng khi ñoát chaùy 1 mol chaát A caàn 6,5 mol oxi thu ñöôïc 4 mol CO2 vaø 5 mol nöôùc HD :Ta coù PTHH : A + 6,5 O2  4CO2 + 5H2O Theo PTHH treân toång soá mol nguyeân töû oxi ôû 2 veá ñaõ baèng nhau vaø baèng 13 mol Aùp duïng ñònh luaät baûo toaøn khoái löôïng thì 1 mol chaát A phaûi coù 4 mol nguyeân töû Cacbon vaø vaø 10 mol nguyeân töû oxi vaø khoâng chöùa oxi . Vaäy CTPT cuûa A laø C4H10 2. Ñoát chaùy m gam chaát A caàn duøng 4,48 lít O2 thu ñöôïc 2,24 lít CO2 vaø 3,6 gam nöôùc . Tính m bieát theå tích caùc chaát khí ñeàu döôïc ño ôû ñktc 3. Ñoát chaùy 16 gam chaát A caàn 4,48 lít khí oxi (ñktc) thu ñöôïc khí CO2 vaø hôi nöôùc theo tæ leä soá mol laø 1 : 2 . Tính khoái löôïng CO2 vaø H2O taïo thaønh ? HD : Ta coù PTHH : A + O2  CO2 + H2O Theo ñeà baøi : n : n = 1 : 2 Vaäy : m : m = 1 . 44 : 2 . 18 = 11 : 9 CO 2 HO2 CO 2 HO2 44,8 Maø: mA + mO = 16 + 32 = 80 (g) Neân khoái löôïng CO2 vaø H2O taïo thaønh laø : 2 22,4 80 mCO = 11 = 44 (g) vaø mH O =80 – 44 = 36 (g) 2 11 9 2 4. Nung hoãn hôïp 2 muoái CaCO3 vaø MgCO3 thu ñöôïc 76 gam 2 oxit vaø 33,6 lít CO2 (ñktc) . Tính khoái löôïng hoãn hôïp ban ñaàu ? 900o C HD : Ta coù PTHH : CaCO3  CaO + CO2 900o C MgCO3  MgO + CO2 Aùp duïng ñòn luaät baûo toaøn khoái löôïng ta coù : m + m = m + m + m CaCO 3 MgCO 3 CaO MgO CO 2 33,6 = 76 + 44 = 142 (g) 22,4 Löu yù : Coù theå giaûi baèng phöông phaùp ñaïi soá ( HS töï laøm) GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  29. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 5. Cho hoãn hôïp 2 muoái A2SO4 vaø BSO4 coù khoái löôïng 44,2 gam taùc duïng vöøa ñuû vôùi d/dòch BaCl2 taïo thaønh 69,9 gam BaSO4 keát tuûa .Tìm khoái löôïng 2 muoái tan môùi taïo thaønh ? HD : Ta coù PTHH : A2SO4 + BaCl2  2ACl + BaSO4 (1) a mol a mol BSO4 + BaCl2  BCl2 + BaSO4 (2) b mol b mol 69,9 Theo PTHH ta coù : a + b = = 0,3 (mol) 233 n = n = 0,3 ( mol) m = 0,3 . 208 = 62,4 (g) BaCl 2 BaSO 4 BaCl 2 Aùp duïng ñònh luaät baûo toaøn khoái löôïng , khoái löôïng 2 muoái tan môùi taïo thaønh laø: m + m = ( m + m + m ) - m ACl BCl 2 A2 SO 4 BSO 4 BaCl 2 BaSO 4 = 44,2 + 62,4 - 69,9 = 36,7 (g) 6. Hoøa tan 10 gam hoãn hôïp 2 muoái cacbonat coù hoùa trò II vaø III baèng dung dòch HCl thu ñöôïc dung dòch A vaø 0,672 lít khí (ñktc) . Hoûi coâ caïn dung dòch A thì thu ñöôïc bao nhieâu gam muoái khan ? HD :PTHH : ACO3 + 2HCl  ACl2 + H2O + CO2 (1) 2a mol a mol B2(CO3)2 + 6HCl  2BCl3 + 3H2O + 3 CO2 (2) 2b mol b mol 0,672 Theo (1) vaø (2) ta coù: nCO = a + b = =0,03 (mol) 2 22,4 N = n = 0,03 (mol) H2 O CO 2 NHCl = 2 (a + b) = 2 . 0,03 = 0,06 (mol) Goïi x laø khoái löôïng 2 muoái taïo thaønh . Aùp duïng ñònh luaät baûo toaøn khoái löôïng , khoái löôïng 2 muoái môùi taïo thaønh laø: x = (10 + 0,06 . 36,5) – ( 0,03 . 18 + 0,03 . 44) = 10,33 (g) 7. Hoøa tan 5,68 gam hoãn hôïp 2 muoái cacbonat cuûa kim loaïi thuoäc nhoùm IIA vaø thuoäc 2 chu kì lieân tieáp baèng dung dòch HCl dö thu ñöôïc 1,344 lít khí (ñktc) vaø dung dòch A . Hoûi coâ caïn dung dòch A thì thu ñöôïc bao nhieâu gam muoái khan ? 8. Cho luoàng khí CO ñi qua oáng söù ñöïng m gam hoãn hôïp goàm Fe , FeO , Fe2O3 nung noùng . Sau khi keát thuùc thí nghieäm , thu ñöôïc 64 gam chaát raén A vaø 11,2 lít khí B (ñktc) coù tæ khoái hôi so vôùi hiñro laø 20,4 . Tính m ? HD :Khí B coù theå laø hoãn hôïp CO2 vaø CO dö . Soá mol khí B : nB = 11,2 : 22,4 = 0,5 (mol) tO PTHH : 3 Fe2O3 + CO  2 Fe3O4 + CO2  tO Fe3O4 + CO  3FeO + CO2  tO FeO + CO  Fe + CO2  A coù theå goàm Fe , FeO , Fe3O4 vaø Fe2O3 hoaëc ít hôn Goïi x laø soá mol cuûa CO2 . Vaäy soá mol CO dö laø (0,5 – x) mol 44x 28(0,5 x) Theo ñeà baøi ta coù : = 20,4 (g) 0,5.2 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  30. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  31. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS XII/ Bieän luaän : 1.Hoøa tan hoaøn toaøn 3,78 gam moät kim loaïi M vaøo dung dòch HCl thu ñöôïc 4,704 lít khí H2 (ñktc) . Xaùc ñònh kim loaïi M ? HD : Goïi n , a laàn löôït laø hoùa trò vaø soá mol M ñaõ duøng . n Ta coù phöông trình phaûn öùng : M + nHCl  MCln + H2  2 n 1 mol mol 2 an a mol mol 2 a . M = 3,78 a . M = 3,78 an 4,704 an M = = 0,42 = 9 hay M = 9 n 2 22,4 2 n Vì hoùa trò cuûa moät kim loaïi coù theå laø I , II , III do ñoù ta xeùt baûng sau : n I II III Trong caùc kim loaïi ñaõ bieát , chæ coù nhoâm hoùa trò III öùng vôùi M 9 18 27 nguyeân töû khoái laø 27 laø phuø hôïp vôùi keát quaû treân . Vaäy M laø Al 1. Hoøa tan hoaøn toaøn hoãn hôïp 4 g hai kim loaïi A,B cuøng hoùa trò II vaø coù tæ leä mol laø ! : 1 baèng dung dòch HCl thu ñöôïc 2,24 lít khí H2 ( ñktc) . Hoûi A , B laø caùc kim loaïi naøo trong caùc kim loaïi sau : Mg , Ca , Ba , Zn , Fe , Ni . Bieát : Mg = 24 , Ca= 40 , Ba= 137 , Zn = 65, Fe = 56 , Ni = 58 . HD : Goïi a laø soá mol moãi kim loaïi ñaõ duøng . Ta coù PTHH : A + 2HCl  ACl2 + H2  B + 2BCl  BCl2 + H2  a mol a mol a mol a mol aA + aB = 4 a(A + B) = 4 2,24 a + a = 0,1 a = 0,05 A + B = 4 : 0,05 = 80 22,4 Xeùt baûng sau : A 24 40 58 65 B 56 40 22 15 Ta thaáy chæ coù A = 24 öùng vôùi B = 56 laø phuø hôïp . Vaäy A laø magie , B laø saét 2. A laø hôïp chaát voâ cô khi ñoát noùng cho ngoïn löûa maøu vaøng . Nung noùng A ôû nhieät ñoä cao ñöôïc chaát raén B , hôi nöôùc vaø khí C khoâng maøu , khoâng muøi , laøm ñuïc nöôùc voâi trong . bieát chaát raén B cuõng cho ngoïn löûa maøu vaøng khi ñoát noùng . Xaùc ñònh CTHH cuûa A vaø B vaø vieát caùc PTPU HD : A vaø B cho goïn löûa maøu vaøng khi ñoát noùng chöùng toû A ,B ñeàu laø hôïp chaát cuûa natri Khí C khoâng maøu khoâng muøi laøm ñuïc nöôùc voâi tropng nen phaûi laø CO2. A nung noùng cho H2O vaø CO2 cho thaáy A phaûi laø muoái hiddro cacbonat coù chöùa nhoùm HCO3 trong phaân töû . Vaäy A laø NaHCO3 vaø B laø Na2CO3 . tO PTPU : NaHCO3  Na2CO3 + H2O + CO2 CO2 + Ca(OH)2  CaCO3 + H2O GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  32. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 3. A laø hôïp chaát voâ cô coù nhieàu öùng duïng trong ngaønh xaây döïng . Nung noùng A thu ñöôïc chaát raén b vaø khí C khoâng maøu khoâng muøi . Cho C loäi qua bình ñöïng nöôùc voâi trong dö laïi thaáy xuaát hieän chaát raén A . Xaùc ñònh CTHH cuûa A vaø vieát caùc PTPU . HD : Khí C khoâng maøu khoâng muøi taùc duïng ñöôïc vôùi nöôùc voâi trong vaø laø saûn phaåm cuûa phaûn öùng nhieät phaân , neân khí C laø CO2 . Khí CO2 taùc duïng vôùi nöôùc voâi trong dö taïo muoái A keát tuûa cho thaáy A chính laø CaCO3 . Caùc PTPU : tO CaCO3  CaO + CO2 CO2 + Ca(OH)2  CaCO3 + H2O 4. X laø moät muoái voâ cô thöôøng ñöôïc duøng trong phoøng thí nghieäm . Nung noùng X ñöôïc 2 khí Y vaø Z , trong ñoù khí Y khoâng maøu , khoâng muøi , khoâng chaùy . Coøn Z laø hôïp chaát ñöôïc taïo bôõi 2 nguyeân toá hiddro vaø oxi . Xaùc ñònh CTHH cuûa X . HD : Khí Y khoâng maøu khoâng muøi khoâng chaùy neân laø CO2 hoaëc N2 . Z laø hôïp chaát taïo bôûi H2 vaø O2 ñoàng thôøi laø saûn phaåm cuûa phaûn öùng nhieät phaân neân chæ coù theå laø nöôùc . Nhöng Y khoâng theå laø CO2 vì khoâng coù muoái naøo nhieät phaân chæ taïo CO2 vaø hôi nöôùc . Vaäy Y chæ coù theå laø N2 do ñoù X laø NH4NO2 : tO NH4NO2  N2 + 2H2O 5. A , B , C laø hôïp chaát voâ cô cuûa moät kim loaïi khi ñoát chaùy ñeàu cho ngoïn löûa maøu vaøng . A taùc duïng vôùi B taïo thaønh C . Nung noùng B ôû nhieät ñoä cao taïo thaønh C , hôi nöôùc vaø khí D laø hôïp chaát cuûa cacbon . Bieát D taùc duïng vôùi A taïo ñöôïc B hoaëc C . Xaùc ñònh CTHH cuûa A , B , C HD : A laø NaOH ; B laø NaHCO3 vaø C laø Na2CO3 6. Muoái A khi ñoát chaùy cho ngoïn löûa maøu vaøng . Nung noùng A ñöôïc chaát raén B vaø coù hôi nöôùc thoaùt ra , A cuõng nhö B ñeàu taùc duïng ñöôïc vôùi dung dòch HCl taïo khí C khoâng maøu , khoâng muøi , khoâng chaùy . Xaùc ñònh CTHH cuûa A . HD : CTHH cuûa A laø Na2CO3.nH2O GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  33. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS XIII/ Phöông phaùp töï choïn löôïng chaát : Moät soá caùch choïn : - Löôïng chaát tham gia phaûn öùng laø 1 mol - Löôïng chaát tham gia phaûn öùng theo soá lieäu cuûa ñeà baøi . 1. Hoøa tan moät muoái cacbonat kim loaïi M baèng khoái löôïng vöøa ñuû cuûa dung dòch H2SO4 9,8 % ta thu ñöôïc dung dòch muoái sunfat 14,18% . Hoûi M laø kim loaïi gì ? HD: PTHH : M2(CO3)n + nH2SO4  M2(SO4)n + nH2O + nCO2 1 mol n mol 1 mol n mol (2M + 60n) g 98n g (2M+98n) g 44 n mol Giaû söû löôïng H2SO4 coù trong dd 9,8% caàn laáy laø 98n gam 98n Vaäy khoái löôïng dd H2SO4 9,8% laø : 100 = 1000n (g) 9,8 Khoái löôïng dd sau phaûn öùng laø : m =m + m - m dd M2 (CO3 ) n dd H2 SO 4 CO 2 = 2M + 60n + 1000n - 44n (2M 96n) Theo noàng ñoï muoái sunfat ta coù : 100 = 14,18 2M 60n 1000n - 44n M = 28 n Ta coù baûng bieän luaän sau : N 1 2 3 4 M 28 56 84 112 Trong caùc kim loaïi ñaõ bieát , chæ coù saét hoùa trò II öùng vôùi nguyeân töû khoái laø 56 laø phuø hôïp vôùi keát quaû treân . Vaäy M laø Fe 2. Hoøa tan oxit moät kim loaïi hoùa trò II vaøo moät löôïng vöøa ñuû dung dòch H2SO4 20% , thu ñöôïc dung dòch muoái coù noàng ñoä 22,6% . Xaùc ñònh teân kim loaïi ñaõ duøng ? HD: PTHH : MO + H2SO4  MSO4 + H2O (M+16) g 98 g ( M+96) g Giaû söû löôïng H2SO4 tham gia phaûn öùng laø 98 gam 98.100 Khoái löôïng cuûa dd H2SO4 ñeå coù ñöôïc 98 gam H2SO4 nguyeân chaát laø : = 490 (g) 20 Khoái löôïng cuûa dd muoái : (M+16) + 490 gam M 96 22,6 Theo ñeà baøi ta coù : = M = 24 (Mg) M 16 490 100 3. Cho 16 gam hôïp kim cuûa Bari vaø moät kim loaïi kieàm taùc duïng vôùi nöôùc ta ñöôïc dung dòch A vaø 3,36 lit khí H2 (ñktc) a. Caàn bao nhieâu ml dung dòch HCl 0,5M ñeå trung hoøa heát 1/10 dung dòch A ? b. Laáy 1/10 dung dòch A roài theâm vaøo ñoù 99 ml dung dòch Na2SO4 0,1 M thì thaáy dung dòch vaãn coøn 2+ 2- dö Ba , nhöng neáu theâm tieáp 2 ml dung dòch nöõa thì thaáy dö SO4 . Xaùc ñònh teân cuûa kim loaïi kieàm ? HD: a/ Goïi kim loaïi kieàm laø M , ta coù PTPU xaûy ra : GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  34. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS Ba + H2O  Ba(OH)2 + H2  (1) x mol x mol x mol 2M + 2 H2O  2MOH + H2  (2) y mol y mol y/2 mol Ba(OH)2 + 2HCl  BaCl2 + 2 H2O (3) x mol 2 x mol MOH + HCl  MCl + H2O (4) y mol y mol Soá mol hiñro : x + y /2 = 3,36 : 22,4 = 0,15 (mol) Maø soá mol HCl laø 2x + y neân n = 2 n = 0,15 . 2 = 0,3 (mol) HCl (ddA) H 2 1 0,3.1000 Theå tích cuûa dd HCl caàn ñeå trung hoøa heát 1/10 dd A laø : . = 60 (ml) 10 0,5 b/ PTPU : Ba(OH)2 + Na2SO4  BaSO4  + 2 NaOH (5) MOH + Na2SO4 Goïi z , t laàn löôït laø soá mol cuûa Ba(OH)2 vaø MOH coù trong 1/10 dd A , ta coù : 137 z + M t = 1,6 t 3,36 1 1,6 0,03M z + = . = 0,015 z = 2 22,4 10 137 2M Theo (5) soá mol Ba naèm trong khoaûng : 99.0,1 (99 2).0,1 = 0,0099 22,07 137 2M Vì 22,07 < M < 23,89 neân M laø Na Löu yù : Coù theå giaûi theo höôùng tìm khoái löôïng cuûa Ba sau ñoù tìm khoái löôïng cuûa M , roài tìm khoái löôïng mol cuûa M 4. Nhieät phaân 9,4 gam muoái nitrat kim loaïi tôùi phaûn öùng hoaøn toaøn thaáy coøn laïi 4 gam chaát raén . Xaùc ñònh kim loaïi coù trong muoái ? HD: Khi nhieät phaân muoái Nitrat cuûa kim loaïi R caàn xeùt 3 tröôøng hôïp : a/ Muoái nitrat cuûa kim loaïi kieàm vaø kieàm thoå : t o n R(NO3)n  R(NO2)n + O2  2 (R + 62 n) g (R + 46 n) g 9,4 g 4 g Ta coù : (R + 62 n) (R + 46 n) R < 0 ( loaïi) 9,4 4 b/ Muoái nitrat cuûa kim loaïi töø Mg ñeán Cu : t o n 2 R(NO3)n  R2On + 2n NO2  + O2  2 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  35. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS (R + 62 n) g (2R + 16 n) g 9,4 g 4 g R = 32 n . Chæ coù n =2  R = 64 laø phuø hôïp vaäy R laø ñoàng c/ Muoái nitrat cuûa kim loaïi ñöùng sau Cu : t o n R(NO3)n  R + n NO2  + O2  2 (R + 162 n) g R g 9,4 g 4 g R = 45,92 n ( loaïi) 5. Hoøa tan 2,84 gam hoãn hôïp 2 muoái cacbonat cuûa 2 kim loaïi thuoäc phaân nhoùm chính nhoùm II vaø thuoäc 2 chu kì lieân tieáp nhau baèng dung dòch HCl dö ngöôøi ta thu ñöôïc dung dòch A vaø khí B . Coâ caïn dung dòch A thì thu ñöôïc 3,17 gam muoái khan . a. Tính theå tích B (ñktc) .? b. Xaùc ñònh teân 2 kim loaïi ? HD: a/ Goïi X , Y laø 2 kim loaïi coù trong muoái Cacbonat , PTPU xaûy ra : XCO3 + 2HCl  XCl2 + H2O + CO2 (1) YCO3 + 2HCl  YCl2 + H2O + CO2 (2) Töø 1 mol muoái cacbonat taïo thaønh 1 mol muoái clorua khoái löôïng taêng 11 gam Soá mol cuûa 2 muoái cacbonat laø ; ( 3,17 – 2,84) : 11 = 0,03 (mol) Theo (1) vaø (2) : n = n = 0,03 mol CO 2 2 muoái Theå tích khí B ( CO2) thoaùt ra : 0,03 . 22,4 = 0,672 (l) 2,84 b/ Khoái löôïng mol trung bình cuûa 2 muoái cacbonat laø : M 2 muoái = = 94,66 0,03 M 2 KL = 94,66 – 60 = 34,66 . Vaäy 2 kim loaïi ñoù laø Mg (24) vaø Ca (40) 6. Ñoát chaùy 1 gam ñôn chaát M caàn duøng löôïng vöøa ñuû oxi laø 0,7 lít ( ñktc) . Xaùc ñònh ñôn chaát M ? n t o HD: Goi n laø hoùa trò cuûa M . Ta coù PTPU : 2M + O2  M2On 2 n Theo phaûn öùng : Ñoát 2M gam kim loaïi caàn . 22,4 lít oxi 2 Vaäy ñoát 1 gam kim loaïi M caàn 0,7 lít khí oxi M = 8 n . ta coù baûng bieän luaän : n I II III IV V VI VII VIII M 8 16 24 32 40 48 56 64 Vaäy M laø löu huyønh (S) 7. Nung 3 gam muoái cacbonat cuûa kim loaïi A chöa roõ hoùa trò thu ñöôïc 1,68 gam oxit kim loaïi A . a. Xaùc ñònh A ? b. Tính theå tích dd HCl 0,1M caàn duøng ñeå hoøa tan heát 3 gam muoái cacbonat cuûa A ôû treân ? GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  36. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS XIV/ Phöông phaùp duøng caùc giaù trò trung bình : A/ Phöông phaùp duøng caùc giaù trò mol trung bình (M ) Löu yù : a) Hoãn hôïp nhieàu chaát : m M n M n M n M = hh = 1 1 2 2 i i nhh n1 n2 ni m M V M V M V M = hh = 1 1 2 2 i i nhh V1 V2 Vi b) Hoãn hôïp 2 chaát : a, b ; % soá mol M 1n1 M 2 (n n1 ) M = ; M = M1n1 + M2(1-n1) n M 1V1 M 2 (V V1 ) M = ; M = M1X1 + M2(1-X1) n 1. Hai kim loaïi kieàm M vaø M/ naèm trong hai chu kì keá tieáp nhau cuûa baûng heä thoáng tuaàn hoaøn . Hoøa tan / moät ít hoãn hôïp M vaø M trong nöôùc ñöôïc dung dòch A vaø 0,336 lít khí H2 (ñktc) . Cho HCl dö vaøo dung dòch A vaø coâ caïn ñöôïc 2,075 gam muoái khan . Xaùc ñònh teân kim loaïi M vaø M/ ? / / HD: 2M + 2 H2O  2MOH + H2 (1) 2M + 2 H2O  2M OH + H2 (2) x mol x mol x/2 mol y mol y mol y/2 mol / / MOH + HCl  MCl + 2 H2O (3) M OH + HCl  M Cl + H2O (4) x mol x mol y mol y mol Goïi x , y laàn löôït laø soá mol cuûa M vaø M/ . Theo (1) vaø (2) ta coù : x y 0,336 = = 0. 015 x + y = 0,015 . 2 = 0,03 2 22,4 Theo (1) , (2) , (3) , (4) soá mol 2 muoái laø : x + y = 0,03 2,075 Neân M 2 muoái = = 69 0,03 Giaû söû M 238 > M + 61 Hay 83 < M < 177 Vaäy M laø Cs (133) GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  37. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 3. Nguyeân töû khoái cuûa 3 kim loaïi hoùa trò 2 tæ leä vôùi nhau theo tæ soá laø 3 : 5 : 7 . Tæ leä soá mol cuûa chuùng trong hoãn hôïp laø 4 : 2 : 1 . Sau khi hoøa tan 2,32 gam hoãn hôïp trong HCl dö thu ñöôïc 1,568 lít H2 ôû ñktc . Xaùc ñònh 3 kim loaïi bieát chuùng ñeàu ñöùng tröôùc H2 trong daõy Beketop ?. HD : PTHH : A + 2 HCl  ACl2 + H2 3x 3x mol mol A A B + 2 HCl  BCl2 + H2 3x 3x mol mol B B C + 2 HCl  CCl2 + H2 3x 3x mol mol C C Goïi nguyeân töû khoái cuûa A laø 3x , cuûa B laø 5x , cuûa C laø 7x Ta coù : soá mol hiñro : 1,568 : 22,4 = 0,07 2,32 3x.0,04 5x.0,02 7x.0,001 Vì tæ leä soá mol laø 4 ; 2 : 1 neân M kim loaïi = = 0,07 0,07 Giaûi ra ta ñöôïc x = 8 . Vaäy : A = 3 . 8 = 24 (Mg) B = 5 . 8 = 40 (Ca) C = 7 . 8 = 56 (Fe) 4. Hoøa tan 46 gam hoãn hôïp Ba vaø 2 kim loaïi kieàm A , B thuoäc 2 chu kì lieân tieáp nhau ñöôïc dung dòch X vaø 11,2 lít khí (ñktc) 2+ - Neáu theâm 0,18 mol Na2SO4 vaøo dung dòch X thì dung dòch sau phaûn öùng vaãn chöa keát tuûa heát Ba 2- - Neáu theâm 0,21 mol Na2SO4 vaøo dung dòch X thì dung dòch sau phaûn öùng vaãn coøn dö ion SO4 Xaùc ñònh teân 2 kim loaïi kieàm ? HD : PTHH : Ba + H2O  Ba(OH)2 + H2  (1) x mol x mol x mol 2A + 2 H2O  2AOH + H2 (2) 2B + 2 H2O  2BOH + H2 (3) y mol y/2 mol Ba(OH)2 + Na2SO4  BaSO4  + 2 NaOH (4) Goïi x laø soá mol cuûa Ba .Soá mol hiddro thoaùt ra : 11,2 : 22,4 + 0,5 (mol) 2 Theo (1) vaø (4) ta coù 0,18 < nBa < 0,21 (*) Hay 137 . 0,18 < mBa < 137 . 0,21  24,66 < mBa < 28,77 Toång khoái löôïng cuûa 2 kim loaïi A vaø B naèm trong khoaûng : 46 – 28,77 < mA+B < 46 – 24,66  17,23 < mA+B < 21,34 (*,*) Theo (2) vaø (3) : n = 2 n A+B H2 (2,3) Maø n = 0,5 – x (mol) n = 2 (0,5 – x ) = 1 – 2x (mol) H2 (2,3) A+B Töø (*) : 1 – 2 . 0,21 < nA+B < 1 – 2 . 0,18 hay 0,58 < nA+B < 0,64 (*,*,*) 17,23 21,34 Keát hôïp (*,*) vaø (*,*,*) ta coù : < M A+Bi < 27 < M A+B < 37 0,64 0,58 Vaäy 2 kim loaïi kieàm ñoù laø Na ( 23) vaø K (39) GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  38. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS ®Ò thi häc sinh giái M«n thi: Ho¸ häc Thêi gian lµm bµi: 150 phót §Ò bµi C©u 1 (4,5 ®iÓm): Mét hçn hîp gåm Al, Fe, Cu ®­îc chia lµm 3 phÇn A, B, C ®Òu nhau a/ - PhÇn A t¸c dông víi dung dÞch NaOH d­ - PhÇn B t¸c dông víi dung dÞch HCl d­ - PhÇn C t¸c dông víi dung dÞch HNO3 ®Æc d­ Tr×nh bµy hiÖn t­îng ho¸ häc x¶y ra b/ G¹n läc kÕt tña ë c¸c phÇn trªn, thu ®­îc c¸c dông dÞch A, B, C - Cho dung dÞch HCl vµo A cho ®Õn d­ - Cho dung dÞch NaOH vµo B cho ®Õn d­ - Cho dung dÞch NaOH vµo C cho ®Õn d­ Tr×nh bµy hiÖn t­îng ho¸ häc x¶y ra C©u 2 (3 ®iÓm) a/ Gi¶i thÝch v× sao ®å dïng b»ng nh«m kh«ng dïng ®ùng dung dÞch kiÒm m¹nh. b/ §Æt hai cèc trªn ®Üa c©n. Rãt dung dÞch H2SO4 lo·ng vµo hai cèc, l­îng axÝt ë hai cèc b»ng nhau, c©n ë vÞ trÝ th¨ng b»ng. Cho mÉu KÏm vµo mét cèc vµ mÉu S¾t vµo cèc kia. Khèi l­îng cña hai mÉu nh­ nhau. C©n sÏ ë vÞ trÝ nµo sau khi kÕt thóc ph¶n øng ? C©u 3: (3 ®iÓm) a/ Cho c¸c nguyªn liÖu Fe3O4, KMnO4, HCl. - H·y viÕt c¸c ph­¬ng tr×nh ph¶n øng ®iÒu chÕ FeCl3 b/ ViÕt c¸c ph¶n øng cã thÓ ®Ó ®iÒu chÕ FeCl3 C©u 4: (4 ®iÓm) Hçn hîp Mg, Fe cã khèi l­îng m gam ®­îc hoµ tan hoµn toµn bëi dung dÞch HCl. Dung dÞch thu ®­îc t¸c dông víi dung dÞch NaOH d­. KÕt tña sinh ra sau ph¶n øng ®em nung trong kh«ng khÝ ®Õn khèi l­îng kh«ng ®æi gi¶m ®i a gam so víi tr­íc khi nung. a/ X¸c ®Þnh % vÒ khèi l­îng mçi kim lo¹i theo m, a b/ ¸p dông víi m = 8g a = 2,8g C©u 5: (5,5 ®iÓm) Ng­êi ta ®èt ch¸y mét hidr«cacbon no b»ng O2 d­ råi dÉn s¶n phÈm ch¸y ®i lÇn l­ît qua H 2SO4 ®Æc råi ®Õn 350ml dung dÞch NaOH 2M thu ®­îc dung dÞch A. Khi thªm GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  39. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS BaCl2 d­ vµo dung dÞch A thÊy t¸c ra 39,4gam kÕt tña BaCO3 cßn l­îng H2SO4 t¨ng thªm 10,8gam. Hái hi®r« c¸c bon trªn lµ chÊt nµo ? GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  40. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS §¸p ¸n vµ h­íng dÉn chÊm ®Ò thi M«n thi: ho¸ häc Thêi gian lµm bµi: 150 phót C©u 1: (4,5®) 2,25® a/ Khi cho A t¸c dông víi dung dÞch NaOH d­ th× cã bät khi H2 tho¸t ra khái 0,75 dung dÞch liªn tôc kim lo¹i bÞ hoµ tan hÕt lµ Al, cßn Fe, Cu kh«ng tan. 2Al + 2H2O NaAlO2 + H2 - Khi cho B t¸c dông víi dung dÞch HCl d­ cßn bät khÝ H2 tho¸t ra khái dung 0,75 dÞch liªn tôc. Kim lo¹i bÞ tan hÕt lµ Fe, Al cßn Cu kh«ng tan 2Al + 6HCl 2AlCl3 + 3H2 Fe + 2HCl FeCl2 + H2 - Khi cho C t¸c dông víi dung dÞch HNO3 ®Æc d­ th× cã khÝ mµu n©u tho¸t ra 0,75 khái dung dÞch. Kim lo¹i bÞ hoµ tan hÕt ®ã lµ Cu, cßn Al, Fe kh«ng hoµ tan. Cu + 4HNO3 Cu(NO3)2 + 2NO2 + 2H2O b/ G¹n läc kÕt tña ë c¸c phÇn trªn th× dung dÞch A thu ®­îc chøa NaAlO2 vµ (2,25®) NaOH d­; dung dÞch B chøa: FeCl2, AlCl3, HCl d­; dung dÞch C chøa Cu(NO3)2, HNO3 d­. - Cho dung dÞch HCl vµo dung dÞch A x¶y ra ph¶n øng: 0,75 HCl + NaOH NaCl + H2O §ång thêi xuÊt hiÖn kÕt tña mµu tr¾ng: NaAlO2 + HCl + H2O Al(OH)3 + NaCl §Õn mét lóc nµo ®ã kÕt tña dÇn tan thu ®­îc dung dÞch trong suèt khi HCl dïng d­. Al(OH)3 + 3HCl AlCl3 + 3H2O - Khi cho dung dÞch NaOH vµo dung dÞch B x¶y ra ph¶n øng 0,75 NaOH + HCl NaCl + H2O §ång thêi kÕt tña tr¾ng xuÊt hiÖn FeCl2 + 2NaOH Fe(OH)2 + 2NaCl AlCl3 + 3NaOH Fe(OH)3 + 3NaCl GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  41. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS §Õn mét lóc nµo ®ã kÕt tña tan dÇn nh­ng vÉn cßn kÕt tña tr¾ng h¬i xanh khi NaOH dïng d­ (v× Fe(OH)2 cã mµu tr¾ng xanh) Al(OH)3 + NaOH NaAlO2 + 2H2O - Khi cho dung dÞch NaOH vµo dung dÞch C x¶y ra ph¶n øng 0,75 NaOH + HNO3 NaNO3 + H2O §ång thêi kÕt tña xanh xuÊt hiÖn Cu(NO3)2 + 2NaOH Cu(OH)2 + 2NaNO3 C©u 2: (3®) - Kh«ng thÓ dïng ®å nh«m ®ùng dung dÞch kiÒm m¹nh, ch¼ng h¹n n­íc v«i 1® trong lµ do: + Tr­íc hÕt líp Al2O3 bÞ ph¸ huû v× Al2O3 lµ mét hîp chÊt l­ìng tÝnh 0,3® Al2O3 + Ca(OH)2 Ca(AlO2)2 + H2O + Sau khi líp Al2O3 bÞ hoµ tan, Al ph¶n øng víi n­íc m¹nh 0,3® 2Al + 6H2O 2Al(OH)3 + 3H2 0,4® + Sù ph¸ huû Al x¶y ra liªn tôc bëi v× Al(OH)3sinh ra ®Õn ®©u lËp tøc bÞ hoµ tan ngay bëi Ca(OH)2, do Al(OH)3 lµ hîp chÊt l­ìng tÝnh 2Al(OH)3 + Ca(OH)2 Ca(AlO2)2 + 4H2O Ph¶n øng chØ dõng l¹i khi nµo hÕt nh«m hoÆc hÕt n­íc v«i trong b/ * Tr­êng hîp axÝt ®ñ hoÆc d­ 1® C©n sÏ nghiªng vÒ cèc cho kÏm vµo nÕu a xÝt ®ñ hoÆc d­ Ph­¬ng tr×nh ph¶n øng ho¸ häc lµ: 0,4® Zn + H2SO4 ZnSO4 + H2 65g 2g 2a ag g 65 Fe + H2SO4 FeSO4 + H2 0,4® 56g 2g 2a ag g 56 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  42. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS 2a 2a V× g > g cho nªn c©n sÏ nghiªng vÒ cèc cho miÕng s¾t. 56 65 0,3® * NÕu a xÝt thiÕu th× l­îng H2 ®­îc tÝnh theo l­îng axit. Do l­îng axit b»ng nhau nªn l­îng H2 tho¸t ra ë hai cèc b»ng nhau. C©n vÉn ë vÞ trÝ c©n b»ng sau 1® khi kÕt thóc ph¶n øng C©u 3: (3®) a/ Tr­íc hÕt ®iÒu chÕ Cl2 0,5 t0 16HCl + 2KMnO4 2KCl + 2MnCl2 + 5Cl2  + 8H2O - Dïng HCl hoµ tan Fe3O4 0,5 Fe3O4 + 8HCl FeCl2 + 2FeCl3 + 4H2O - Cho khÝ Cl2 thu ®­îc trªn sôc vµo dung dÞch chøa FeCl2, FeCl3 0,5 2FeCl2 + Cl2 2FeCl3 b/ C¸c ph¶n øng ®iÒu chÕ t 0 C¸ch 1: 2Fe + 3Cl2 2FeCl3 0,25 C¸ch 2: Fe2O3 + 6HCl 2FeCl3 + 3H2O 0,25 t C¸ch 3: Fe(OH)3 + 3HCl FeCl3 + 3H2O 0,25 C¸ch 4: Fe2(SO4)3 + 3BaCl2 3BaSO4 + 2FeCl3 0,25 C¸ch 5: Fe(NO3)3 + 3HCl FeCl3 + 3HNO3 0,25 C¸ch 6: 2FeCl2 + Cl2 2FeCl3 0,25 C©u 4: (4®) Do l­îng HCl d­ nªn Mg, Fe ®­îc hoµ tan hÕt 0,3® Mg + 2HCl MgCl2 + H2 (1) Fe + 2HCl FeCl2 + H2 (2) Dung dÞch thu ®­îc ë trªn khi t¸c dông víi dung dÞch NaOH d­ th× toµn bé 0,3® c¸c kation kim lo¹i ®­îc kÕt tña d­íi d¹ng hy®r«xit. FeCl2 + 2NaOH 2NaCl + Fe(OH)2 (3) MgCl2 + 2NaOH NaCl + Mg(OH)2 (4) GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  43. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS Khi ®em nung kÕt tña trong kh«ng khÝ ®Õn khèi l­îng kh«ng ®æi x¶y ra c¸c ph¶n øng 0,4 Mg(OH)2 MgO + H2O (5) 4Fe(OH)2 + O2 2Fe2O3 + 4H2O (6) Gi¶ sö trong hçn hîp ban ®Çu cã x mol Mg vµ y mol Fe, theo gi¶ thiÕt ta cã ph­¬ng tr×nh 24x + 56y = m (*) MÆt kh¸c theo ®Þnh luËt b¶o toµn suy ra sè ph©n tö gam Mg(OH)2 lµ x; sè ph©n tö gam Fe(OH)2 lµ y. 0,5® Khi nung khèi l­îng c¸c chÊt r¾n gi¶m mét l­îng y 18x + 18y - .32 a ( ) 0,5® 4 Gi¶i hÖ ph­¬ng tr×nh gåm (*) vµ ( ) ®­îc 24x.6 56y.6 6m 0,25® 18x.8 10y.8 8a 6m 8a 256y = 6m - 8a y = 0,5® 256 6m 8a VËy khèi l­îng Fe = .56 0,25® 256 KÕt qu¶ % vÒ khèi l­îng cña Fe (6m 8a)56.100% % 0,25® 256.m % vÒ khèi l­îng cña Mg 100% - % = % 0,25® b/ ¸p dông b»ng sè: (6.8 8.2,8).56.100% %Fe : % = 70% 0,25® 256.8 % Mg : % = 100% - 70% = 30% 0,25® C©u 5: (5,5®) - S¶n phÈm ch¸y khi ®èt Hi®r« cac bon b»ng khÝ O2 lµ CO2; H2O; O2 d­. 1,5® Khi dÉn s¶n phÈm ch¸y ®i qua H2SO4 ®Æc th× toµn bé H2O bÞ gi÷ l¹i (do H2SO4 ®Æc hót n­íc m¹nh), do vËy l­îng H2SO4 t¨ng 10,8gam, chÝnh GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  44. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS b»ng l­îng n­íc t¹o thµnh (m = 10,8gam), khÝ cßn l¹i lµ CO , O d­ H 2 O 2 2 tiÕp tôc qua dung dÞch NaOH, x¶y ra ph¶n øng gi÷a CO2 vµ NaOH CO2 + 2NaOH Na2CO3 + H2O (1) 0,5® CO2 + NaOH NAHCO3 (2) Tuú thuéc vµo sè mol cña CO2 vµ NaOH mµ cã thÓ t¹o ra muèi 0,25® trung hoµ Na2CO3 lÉn muèi axit NaHCO3) * Tr­êng hîp 1: 2® NaOH d­, s¶n phÈm cña ph¶n øng gi÷a CO2 vµ NaOH chØ lµ muèi trung 0,5® hoµ. Dung dÞch A gåm Na2CO3 + H2O Khi ph¶n øng víi dung dÞch BaCl2, toµn bé muèi gèc cacbonat bÞ chuyÓn thµnh kÕt tña BaCO3. Na2CO3 + BaCl2 BaCO3 + 2NaCl (3) 0,5® Ta cã:n = n BaCO3 CO2 39,4 V×:n = 0,2(mol) BaCO3 197 n = 0,2 (mol) 0,5® CO2 10,8 Trong khi: n = 0,6(mol) H2O 18 n 0,2 1 1 Suy ra: Tû sè CO2 kh«ng tån t¹i hi®r« c¸c bon no nµo nh­ vËy v× tû sè nhá nhÊt lµ n 0,6 3 2 H2O ë CH4 ch¸y 0,5® * Tr­êng hîp 2: 2,0® - Nh­ vËy NaOH kh«ng d­. NghÜa lµ NaOH ph¶n øng hÕt. §ång thêi t¹o ra c¶ muèi axÝt vµ muèi trung hoµ (c¶ ph¶n øng (1) vµ (2) ®Òu x¶y ra, l­îng CO2 ph¶n øng hoµn toµn, l­îng CO2 bÞ gi÷ l¹i hoµn toµn) 0,25® - Theo ph­¬ng tr×nh (1) n NaOH ban ®Çu = 0,35 . 2 = 0.7 (mol) n = 2. n = 2 . n = 2 . 0,2 = 0,4 (mol) NaOH Na 2CO3 BaCO3 n ë (1) = 0,2 (mol) (*) 0,25® CO2 L­îng NaOH cßn l¹i: 0,7 - 0,4 = 0,3 (mol). Tham gia ph¶n øng (2) 0,25® GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  45. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS - Theo ph­¬ng tr×nh (2): n = n = 0,3 (mol) ( ) 0,25® CO2 NaOH - VËy tõ (*), ( ) l­îng khÝ CO2 t¹o thµnh trong ph¶n øng ch¸y lµ n = 0,2 + 0,3 = 0,5 (mol) 0,25® CO2 Gäi CTHH hi®r« c¸c bon no lµ CnH2n+2 (n 1) Ph¶n øng ch¸y; 3n 1 CnH2n+2 + O n CO2 + (n + 1)H2O 0,25® 2 2 n 0,5 Do ®ã; n 5 0,25® n 1 0,6 VËy hi®r« c¸c bon cÇn t×m cã c«ng thøc ho¸ häc C5H12 0,25® Chó ý: NÕu häc sinh lµm c¸ch kh¸c ®óng vÉn cho ®iÓm tèi ®a C©u 1. (6,5 ®iÓm) 1. Khi cho bét nh«m t¸c dông víi dung dÞch NaOH ®un nãng thu ®­îc dung dÞch X1 vµ khÝ X2. Thªm vµo X1 mét Ýt tinh thÓ NH4Cl råi tiÕp tôc ®un nãng thÊy t¹o thµnh kÕt tña X3 vµ cã khÝ X4 tho¸t ra. X¸c ®Þnh X1, X2 , X3 , X4. ViÕt ph­¬ng tr×nh ho¸ häc biÓu diÔn c¸c ph¶n øng x¶y ra. 2. X¸c ®Þnh c¸c chÊt A, B, C, D, E, F, H vµ hoµn thµnh s¬ ®å biÕn hãa sau: + NaOH C + E t 0 A  B +NaOH +HCl H BiÕt r»ng H lµ thµnh phÇn chÝnh cña ®¸ phÊn; B lµ khÝ + NaOH D +F dïng n¹p cho c¸c b×nh ch÷a ch¸y(dËp t¾t löa). 3. a. B»ng ph­¬ng ph¸p hãa häc h·y t¸ch SO2 ra khái hçn hîp gåm c¸c khÝ SO2 , SO3 , O2. b. B»ng ph­¬ng ph¸p hãa häc h·y t¸ch riªng tõng kim lo¹i ra khái hçn hîp gåm Mg, Al, Fe, Cu. 4. Cã 5 chÊt r¾n: BaCl2 , Na2SO4 , CaCO3 , Na2CO3 , CaSO4.2H2O ®ùng trong 5 lä riªng biÖt. H·y tù chän 2 chÊt dïng lµm thuèc thö ®Ó nhËn biÕt c¸c chÊt r¾n ®ùng trong mçi lä. C©u 2: (5,5 ®iÓm) 1. ViÕt c«ng thøc cÊu t¹o c¸c ®ång ph©n øng víi c«ng thøc ph©n tö: C2H4O2 , C3H8O, C5H10 . 2. ChÊt A cã c«ng thøc ph©n tö C4H6. X¸c ®Þnh c«ng thøc cÊu t¹o cña A, B, C, D vµ hoµn thµnh ph­¬ng tr×nh hãa häc biÓu diÔn c¸c ph¶n øng theo s¬ ®å: 0 +Cl2 dd NaOH +H2 H2SO4®® t ,xt,p A B C D A Cao su 1:1 Ni,t0 1700C 3. Hçn hîp khÝ gåm CO, CO2, C2H4 vµ C2H2. Tr×nh bµy ph­¬ng ph¸p dïng ®Ó t¸ch tõng khÝ ra khái hçn hîp C©u3: (4,0 ®iÓm) Cã hai dung dÞch; H2SO4 (dung dÞch A), vµ NaOH (dung dÞch B). Trén 0,2 lÝt dung dÞch A víi 0,3 lÝt dung dÞch B ®­îc 0,5 lÝt dung dÞch C. LÊy 20 ml dung dÞch C, thªm mét Ýt qu× tÝm vµo, thÊy cã mµu xanh. Sau ®ã thªm tõ tõ dung dÞch HCl 0,05M tíi khi qu× tÝm ®æi thµnh mµu tÝm thÊy hÕt 40 ml dung dÞch axit. GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  46. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS Trén 0,3 lÝt A víi 0,2 lÝt B ®­îc 0,5 lÝt dung dÞch D. LÊy 20 ml dung dÞch D, thªm mét Ýt qu× tÝm vµo thÊy cã mµu ®á. Sau ®ã thªm tõ tõ dung dÞch NaOH 0,1M tíi khi qu× tÝm ®æi thµnh mµu tÝm thÊy hÕt 80 ml dung dÞch NaOH. a. TÝnh nång ®é mol/l cña 2 dung dÞch A vµ B. b. Trén VB lÝt dung dÞch NaOH vµo VA lÝt dung dÞch H2SO4 ë trªn ta thu ®­îc dung dÞch E. LÊy V ml dung dÞch E cho t¸c dông víi 100 ml dung dÞch BaCl2 0,15 M ®­îc kÕt tña F. MÆt kh¸c lÊy V ml dung dÞch E cho t¸c dông víi 100 ml dung dÞch AlCl3 1M ®­îc kÕt tña G. Nung F hoÆc G ë nhiÖt ®é cao ®Õn khèi l­îng kh«ng ®æi th× ®Òu thu ®­îc 3,262gam chÊt r¾n. TÝnh tØ lÖ VB:VA C©u 4: (4,0 ®iÓm) §èt ch¸y hoµn toµn 3,24 gam hçn hîp X gåm hai chÊt h÷u c¬ A vµ B kh¸c d·y ®ång ®¼ng vµ cïng lo¹i hîp chÊt, trong ®ã A h¬n B mét nguyªn tö cacbon, ng­êi ta chØ thu ®­îc n­íc vµ 9,24 gam CO 2. BiÕt tØ khèi h¬i cña X ®èi víi H2 lµ 13,5. a. T×m c«ng thøc cÊu t¹o cña A, B vµ tÝnh thµnh phÇn tr¨m theo khèi l­îng cña mçi chÊt trong hçn hîp X. b. Tõ B viÕt s¬ ®å ph¶n øng ®iÒu chÕ CH3COOCH3 vµ CH3COO –CH CH3 CH3 (Cho: O=16, H=1, C=12, Ca=40, Ba=137, Na=23, S=32, Cl=35,5 ) HÕt häc sinh giái líp 9 THCS N¨m häc 2006 – 2007 M«n : Ho¸ häc §¸p ¸n Thang ®iÓm C©u 1: 6,5® 1. 1,5 C¸c ph­¬ng tr×nh hãa häc: 2Al + 2NaOH + 2H2O NaAlO 2 + 3H2  0,5 NaOH + NH4Cl NaCl + NH3 + H2O 0,5 NaAlO2 + NH4Cl + H2O Al(OH)3 +NH3 + NaCl - => Dung dÞch X1 chøa NaOH d­ vµ NaAlO2 0,5 - KhÝ A2 lµ H2. - KÕt tña A3 lµ Al(OH)3 - KhÝ A4 lµ NH3. 2. 1,5 C¸c ph­¬ng tr×nh hãa häc: t 0 MgCO3  MgO + CO2 CO2 + NaOH NaHCO3 CO2 + 2NaOH Na2CO3 + H2O GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  47. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS NaHCO3 + NaOH Na2CO3 + H2O 0,5 Na2CO3 + HCl NaHCO3 + NaCl NaHCO3 + Ca(OH)2 CaCO3 + NaOH + H2O Na2CO3 + CaCl2 CaCO3 + 2NaCl 0,5 => B lµ CO2 , A lµ muèi cacbonnat dÔ bÞ nhiÖt ph©n nh­ MgCO 3, BaCO3 , C lµ NaHCO3 , D lµ Na2CO3 , E lµ Ca(OH)2 , F lµ muèi tan cña canxi nh­ CaCl2, Ca(NO3)2 , H lµ CaCO3. 0,5 3. 2,0 a. 0,5 Cho hçn hîp qua dd NaOH d­, cßn l¹i O2: SO2 + 2NaOH Na2SO3 + H2O SO3 + 2NaOH Na2SO4 + H2O 0,25 dung dÞch thu ®­îc t¸c dông víi H2SO4 lo·ng: 0,25 Na2SO3 + H2SO4 Na2SO4 + H2O + SO2. b. 1,5 Hoµ tan hçn hîp trong dd NaOH d­, Al tan theo ph¶n øng: 2Al + 2NaOH + 2H2O 2NaAlO2 + 3H2. 0,25 - Läc t¸ch ®­îc Fe, Mg, Cu kh«ng tan. Thæi CO2 d­ vµo n­íc läc: NaAlO2 + CO2 + 2H2O Al(OH)3 + NaHCO3 - Läc t¸ch kÕt tña Al(OH)3, nung ®Õn khèi l­îng kh«ng ®æi thu ®­îc Al2O3, ®iÖn ph©n nãng ch¶y thu ®­îc Al: t0 2Al(OH)3  Al2O3 + 3H2O dpnc 2Al2O3  4Al + 3O2 0,25 - Hoµ tan hçn hîp 3 kim lo¹i trong dd HCl d­, t¸ch ®­îc Cu kh«ng tan vµ dung dÞch hai muèi: Mg + 2HCl MgCl2 + H2 Fe + 2HCl FeCl2 + H2 - Cho dd NaOH d­ vµo dung dÞch 2 muèi : 0,25 MgCl2 + 2NaOH Mg(OH)2 + 2NaCl FeCl2 + 2NaOH Fe(OH) 2 + 2NaCl - Läc kÕt tña vµ nung ë nhiÖt ®é cao: Mg(OH)2 MgO + H2O t0 4Fe(OH)2 + O2  2Fe2O3 + 4H2O - Thæi CO d­ vµo hçn hîp 2 oxit ®· nung ë nhiÖt ®é cao: t0 Fe2O3 + 3CO  2Fe + 3CO2 MgO + CO kh«ng ph¶n øng 0,5 - Hoµ tan hçn hîp (®Ó nguéi) sau khi nung vµo H2SO4 ®Æc nguéi d­, MgO tan cßn Fe kh«ng tan ®­îc t¸ch ra: MgO + H2SO4 (®Æc nguéi)  MgSO4 + H2O - TiÕn hµnh c¸c ph¶n øng víi dung dÞch cßn l¹i thu ®­îc Mg: 0,25 MgSO4 +2NaOH d­ Mg(OH)2 + Na2SO4 Mg(OH)2 + 2HCl MgCl2 + 2H2O GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  48. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS dpnc MgCl2  Mg + Cl2 4. 1.5 - Hoµ tan c¸c chÊt trong n­íc d­, ph©n biÖt hai nhãm chÊt: - Nhãm 1 gåm c¸c chÊt kh«ng tan: CaCO3 , CaSO4.2H2O. Dïng dd HCl nhËn ®­îc c¸c chÊt nhãm 1 (ViÕt PTHH). 0,5 - Nhãm 2 gåm c¸c chÊt tan lµ BaCl2 , Na2SO4 , Na2CO3 . 0,5 - Dïng dd HCl nhËn ®­îc Na2CO3. - Dïng Na2CO3 míi t×m ; nhËn ®­îc BaCl2 . Cßn l¹i Na2SO4. Na2CO3 +2HCl 2NaCl + CO2 + H2O 0,5 Na2CO3 + BaCl2 BaCO 3 + 2NaCl C©u 2: 5,5® 1. C¸c ®ång ph©n 1,5 + C2H4O2: CH3COOH , HCOOCH3 , CH2(OH) CHO. 0,5 0,5 + C3H8O: CH3CH2CH2OH , CH3CH(OH) CH3 , CH3-O-CH2CH3 0,5 +C5H10: CH2= CHCH2CH2CH3 , CH2= CH-CH(CH3)CH3 , CH2= C(CH3) –CH2CH3 , CH3-CH=CH-CH2CH3 , CH3CH=C(CH3)2 . 2. 2,0 Theo ®Ò ra c«ng thøc cÊu t¹o cña c¸c chÊt lµ : A: CH2=CH-CH=CH2 , B: CH2Cl-CH=CH-CH2Cl C: CH2OH-CH=CH-CH2OH. D: CH2OH-CH2- CH2-CH2OH 1,0 Ph­¬ng tr×nh hãa häc: 1,4 CH2=CH-CH=CH2 + Cl2  CH2Cl-CH=CH-CH2Cl toc CH2Cl-CH=CH-CH2Cl + 2NaOH  CH2OH-CH=CH-CH2OH.+2NaCl Ni,toc CH2OH-CH=CH-CH2OH. + H2  CH2OH-CH2- CH2-CH2OH 0 1,0 170 C,H2SO4dac CH2OH-CH2- CH2-CH2OH  CH2=CH-CH=CH2 t0 ,xt, p nCH2=CH-CH=CH2  (-CH2-CH=CH-CH2-)n 3. 2,0 - DÉn hçn hîp khÝ qua dung dÞch Ca(OH)2d­ ; CO2 ®­îc gi÷ l¹i: CO2 + Ca(OH)2 CaCO3 + H2O - NhiÖt ph©n CaCO3 thu ®­îc CO2: t0 CaCO3  CaO + CO2 0,5 - DÉn hçn hîp khÝ cßn l¹i qua dung dÞch Ag2O d­ trong NH3 ; läc t¸ch thu ®­îc kÕt tña vµ hçn hîp khÝ CO , C2H4 vµ NH3: NH3 C2H2 + Ag2O  C2Ag2 + H2O - Cho kÕt tña t¸c dông víi dd H2SO4 lo·ng d­ thu ®­îc C2H2 : 0,75 t0 C2Ag2 + H2SO4  C2H2 + Ag2SO4 - DÉn hçn hîp CO, C2H4 vµ NH3 qua dd H2SO4 lo·ng d­, ®un nãng; thu ®­îc CO: 2NH3 + H2SO4 (NH4)2SO4 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  49. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS d.dH2SO4 C2H4 + H2O  CH3CH2OH 0,75 - Ch­ng cÊt dung dÞch thu ®­îc C2H5OH. T¸ch n­íc tõ r­îu thu ®­îc C2H4. 0 170 C,H2SO4dac CH3CH2OH  C2H4 + H2O C©u 3 . 4,0 a. 1,5 PTHH: + LÇn thÝ nghiÖm 1: 2NaOH + H2SO4 Na2SO4 + 2H2O (1) V× qu× tÝm hãa xanh, chøng tá NaOH d­. Thªm HCl: HCl + NaOH NaCl + H 2O (2) 0,5 + lÇn thÝ nghiÖm 2: ph¶n øng (1) x¶y ra, sau ®ã qu× hãa ®á chøng tá H2SO4 d­. Thªm 0,25 NaOH: 2NaOH + H2SO4 Na 2SO4 + 2H2O (3) + §Æt x, y lÇn l­ît lµ nång ®é mol/l cña dung dÞch A vµ dd B: Tõ (1),(2),(3) ta cã: 0,05.40 500 0,3y - 2.0,2x = . = 0,05 (I) 1000 20 0,2y 0,1.80 500 0,75 0,3x - = = 0,1 (II) 2 1000.2 20 Gi¶i hÖ (I,II) ta ®­îc: x = 0,7 mol/l , y = 1,1 mol/l b. 2,5 V× dung dÞch E t¹o kÕt tña víi AlCl3 , chøng tá NaOH cßn d­. AlCl3 + 3NaOH Al(OH)3 + 3NaCl (4) t0 2Al(OH)3  Al2O3 + 3H2O (5) Na2SO4 + BaCl2 BaSO4 + 2NaCl (6) 0,5 Ta cã n(BaCl2) = 0,1.0,15 = 0,015 mol 3,262 n(BaSO4) = = 0,014mol n(H2SO4) = n(Na2SO4) = n(BaSO4) = 0,014mol . VËy VA = = 0,02 lÝt 0,7 0,75 3,262 n(Al2O3) = =0,032 mol vµ n(AlCl3) = 0,1.1 = 0,1 mol. 102 + XÐt 2 tr­êng hîp cã thÓ x¶y ra: - Tr­êng hîp 1: Sau ph¶n øng víi H2SO4 , NaOH d­ nh­ng thiÕu so vêi AlCl 3 (ë p­ (4): n(NaOH) p­ trung hoµ axit = 2.0,014 = 0,028 mol n(NaOH p­ (4) = 3n(Al(OH)3) = 6n(Al2O3) = 6.0,032 = 0,192 mol. tæng sè mol NaOH b»ng 0,028 + 0,192 = 0,22 mol 0,75 0,22 ThÓ tÝch dung dÞch NaOH 1,1 mol/l lµ = 0,2 lÝt . TØ lÖ VB:VA = 0,2:0,02 =10 1,1 - Tr­êng hîp 2: Sau (4) NaOH vÉn d­ vµ hoµ tan mét phÇn Al(OH)3: Al(OH)3 + NaOH NaAlO2 + 2H2O (7) Tæng sè mol NaOH p­ (3,4,7) lµ: 0,028 + 3.0,1 + 0,1 - 2.0,032 = 0,364 mol 0,364 ThÓ tÝch dung dÞch NaOH 1,1 mol/l lµ ≃ 0,33 lÝt 1,1 0,5 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC
  50. TRƯỜNG PT DTNT TRAØ CUÙ Boài döôõng HSG hoùa THCS => TØ lÖ VB:VA = 0,33:0,02 = 16,5 C©u 4. 4,0® a. 2,5 Theo ®Ò ra: MX= 13,5.2 = 27 => MB B lµ CH4 (M = 16) hoÆc C2H2 (M = 26). 0,75 - V× A,B kh¸c d·y ®ång ®¼ng vµ cïng lo¹i hîp chÊt nªn: * Khi B lµ CH4 (x mol) th× A lµ C2H4(y mol) : t0 CH4 + 2O2  CO2 + 2H2O t0 C2H4 + 3O2  2CO2 + 2H2O 0,5 Tõ c¸c pthh vµ ®Ò ra: mX = 16x + 28y =3,24 n = x + 2y = 0,21 CO2 Gi¶i ph­¬ng tr×nh ®¹i sè: x = 0,15 , y = 0,03 m = 16.0,15 = 2,4 gam. => 74,07% ; %m = 25,93% 0,25 CH 4 CH2 4 * Khi B lµ C2H2 th× A lµ C3H6 hoÆc C3H8. + Khi A lµ C3H6: c«ng thøc cÊu t¹o cña A lµ CH3-CH=CH2 hoÆc CH2-CH2 CH2 t0 PTHH ®èt ch¸y: 2C2H2 + 5O2  4CO2 + 2H2O t0 2C3H6 + 9O2  6CO2 + 6H2O Tõ c¸c pthh vµ ®Ò ra: mX = 26x + 42y =3,24 n = 2x + 3y = 0,21 CO2 Gi¶i ph tr×nh ®¹i sè: y = 0,17, x = - 0,15 => lo¹i + Khi A lµ C3H8: c«ng thøc cÊu t¹o cña A lµ CH3-CH2- CH3 . 0,5 t0 PTHH ®èt ch¸y: 2C2H2 + 5O2  4CO2 + 2H2O t0 C3H8 + 5O2  3CO2 + 4H2O Tõ c¸c pthh vµ ®Ò ra: mX = 26x + 44y =3,24 n = 2x + 3y = 0,21 CO2 Gi¶i ph tr×nh ®¹i sè: x lo¹i VËyB lµ CH4 vµ A lµ C2H4 . 0,5 b. 1,5 * S¬ ®å ®iÒu chÕ CH3COOCH3 tõ CH4 : + CH4 → CH≡CH → CH2=CH2 → C2H5OH → CH3COOH 0,75 + CH4 → CH3Cl → CH3OH → CH3COOCH3 * S¬ ®å ®iÒu chÕ CH3COOCH(CH3)2 tõ CH4 : + CH4 → CH≡CH → CH2=CH2 → C2H5OH → CH3COOH +C2H5OH → CH2=CH-CH=CH2 → CH3CH2CH2CH3 → CH3CH=CH2 → 0,75 (CH3)2CHOH → CH3COOCH(CH3)2 GV : TRẦN THỊ BẢO NGỌC