›
›
›

Giáo án Vật lí 9 - Tiết 1 đến tiết 40

docx 321 trang hoaithuong97 5030
Download
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo án Vật lí 9 - Tiết 1 đến tiết 40", để tải tài liệu gốc về máy bạn click vào nút DOWNLOAD ở trên

Tài liệu đính kèm:

  • docxgiao_an_vat_li_9_tiet_1_den_tiet_40.docx

Nội dung text: Giáo án Vật lí 9 - Tiết 1 đến tiết 40

  1. HOẠT ĐỘNG CỦA HS HOẠT ĐỘNG CỦA GHI BẢNG GIÁO VIÊN Hoạt động 1 Phát hiện vấn - Kể chuyện lịch sử: I. SỰ CHUYỂN HÓA đề cần nghiên cứu: Vì sao Nhiều người đã mơ ước NĂNG LƯỢNG TRONG loài người không thực hiện chế tạo được động cơ có CÁC HIỆN TƯỢNG CƠ, ộng được mơ ước chế tạo thể chạy được mãi mãi NHIỆT, ĐIỆN. được đ cơ vĩnh cửu, không mà không cần cung cấp 1. Biến đổi thế năng thành cần năng lượng mà vẫn cho động cơ nhiên liệu nhiệt năng và ngược lại. chạy được? ban đầu nào cả. Ta hãy Hao hụt cơ năng. Suy nghĩ cá nhân, trả lời câu tìm hiểu xem, xét về a) Thí nghiệm hỏi của GV, đưa ra dự đoán phương diện năng lượng, b) Kết luận 1 và không thảo luận. vì sao mơ ước đó không Trong các hiện tượng tự Hoạt động 2 Tìm hiểu sự thực hiện được? nhiên, thường có sự biến biến đổi thế năng thành - Yêu cầu học sinh làm đổi giữa thế năng và động động năng và phát hiện TN như hình 60.1 SGK năng, cơ năng luôn giảm. luôn có sự hao hút cơ năng để tìm hiểu xem trong quá Phần cơ năng hao hụt đã và sự xuất hiện nhiệt năng. trình viên bị chuyển động chuyển hóa thành nhiệt a) Làm việc theo nhóm. thì năng lượng đã biến năng. Thực hiện TN và trả lời đổi từ dạng nào sang dạng Nếu cơ năng của vật tăng C1, C2, C3. nào và tổng cơ năng có hơn ban đầu thì phần tăng b) Thảo luận chung ở lớp. thay đổi không? thêm la do dạng năng Trong khi lập luận, chỉ rõ + Lần lượt trả lời C1, C2, lượng khác chuyển hóa dấu hiệu nào chứng tỏ vật C3. thành. có thế năng, động năng, + Gọi một số HS trình b) Biến đổi cơ năng thành nhiệt năng? bày những điều quan sát điện năng và ngược lại. c) Làm việc cá nhân. Tìm được và lập luận để Thí nghiệm hiểu thông báo trong SGK. chứng tỏ có sự biến đổi Kết luận 2: Trong động cơ Rút ra kết luận. thế năng thành động năng điện, phần lớn điện năng Trả lời câu hỏi của GV và ngược lại, có sự hao chuyển hóa thành cơ hụt cơ năng, có sự xuất năng. Trong các máy phát hiện nhiệt năng. điện, phần lớn cơ năng - Nêu câu hỏi: Điều gì chuyển hóa thành điện chứng tỏ năng lượng năng. Phần năng lượng không tự sinh ra được mà hữu ích thu được cuối do một dạng năng lượng cùng bao giờ cũng nhỏ Hoạt động 3 Tìm hiểu sự khác biến đổi thành? hơn phần năng lượng ban biến đổi cơ năng thành Trong một quá trình biến đầu cung cấp cho máy. nhiệt năng và ngược lại. đổi, nếu thấy một phần Phần năng lượng hao hụt Phát hiện sự hao hụt cơ năng lượng bị hao hụt thì đi đã biến đổi thành dạng năng và sự xuất hiện dạng có phải là nó đã bị biến năng lượng khác. năng lượng khác ngoài mất không? điện năng. - Hướng dẫn HS làm TN: a) Làm việc theo nhóm. + Chỉ cho HS máy phát Tìm hiểu TN như ở hình điện và động cơ điện. 60.2 SGK. + Cuốn dây treo quả nặng Quan sát, thu thập, xử lí A cảu máy phát điện và II. ĐỊNH LUẬT BẢO 249
  2. thông tin để trả lời C4, C5. quả nặng B của động cơ TOÀN NĂNG LƯỢNG Thảo luận chung ở lớp về điện sao cho khi A ở vị trí Năng lượng không tự sinh lời giải của C4, C5. cao nhất thì B ở vị trí thấp ra hoặc tự mất đi mà chỉ b) Rút ra kết luận 2 trong nhất chạm mặt bàn mà chuyển hóa từ dạng này SGK. vẫn kéo căng dây treo. sang dạng khác, hoặc Cá nhân tự đọc SGK và trả + Đánh dấu vị trí cao nhất truyền từ vật này sang vật lời câu hỏi của GV. của A khi bắt đầu thả rơi khác. Hoạt động 5 Vận dụng và vị trí cao nhất của B III. VẬN DỤNG định luật bảo toàn năng khi được kéo lên cao. C6: Động cơ vĩnh cửu lượng để trả lời C6, C7 - - Nêu câu hỏi: Hãy phân không thể hoạt động được Củng cố - Hướng dẫn học tích quá trình biến đổi qua vì trái với định luật bảo bài ở nhà. lại giữa cơ năng và điện toàn năng lượng. Động cơ a) Thảo luận để trả lời câu năng trong TN trên và so muốn hoạt động được là hỏi bổ sung của GV. sánh năng lượng ban đầu có cơ năng. cơ năng này b) Tự đọc phần ghi nhớ và ta cung cấp cho quả nặng không thể tự sinh ra. phần Có thể em chưa biết. và năng lượng cuối cùng Muốn có cơ năng năng c) Trả lời câu hỏi củng cố mà quả nặng B nhận được này bắt buộc phải cung của GV. - Gọi đại diện một số cấp cho máy một năng nhóm trình bày lời giải lượng ban đầu ( dùng câu C4, C5, thảo luận năng lượng của nước hay chung ở lớp. đốt than, củi ). - Nêu câu hỏi: Trong TN trên, ngoài cơ năng và điện năng còn xuất hiện thêm dạng năng lượng nào nữa? Phần năng lượng mới này do đâu mà có? Phần tích hợp GDBVMT -Thực vật sử dụng ánh sáng mặt trời để quang hợp tạo ra glucozo và chất hữu cơ khác. Động vật ăn thực vật. Đến con người lại sử dụng động vật và thực vật làm nguồn thức ăn. Như vậy, con người cũng gián tiếp sử dụng năng lượng mặt trời để sống và làm việc. Khi ánh sáng gây gắt hoặc quá yếu, cây cối không thể quang hợp nên không sinh sôi phát triển. Do sự nóng lên của khí hậu nên năng suất, sản lượng lương thực sẽ suy giảm. Điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự sống trên hành tinh. -Khi thực vật và động vật chết đi, xác của chung sbij vùi lấp trong các lớp đất đá và bị phân hủy dần dần. Qua hàng triệu năm chúng tạo ra các nguồn năng lượng cơ bản (than đá, dầu mỏ, khí đôt) cho con người sử dụng ngày nay. Như vậy, các nguồn năng lượng cũng chính là kết tinh của nguồn năng lượng mặt trời, khi sử dụng chúng con người đó giarib phúng năng lượng mặt trời được kết tinh đó. Nhưng các nguồn năng lượng đó không vô tận mà ngày càng cạn kiệt (than đá chỉ sử dụng được trong 200 năm, dầu lửa sử dụng trong 60 năm nữa). Nếu không có biện pháp sử dụng hợp lí, sẽ đến lúc hành tinh này không cũn năng lượng. 250
  3. -Xét theo quan điểm, con người cũng là một mắt xích trong chuỗi năng lượng trong đó năng lượng mặt trời là trung tâm. Trong sự soonhs của mỡnh con người cần tuân theo các quy luật khách quan của chuỗi năng lượng đó. -Xét về nguồn gốc, tất cả các năng lượng đang được con người sử dụng đều có nguồn gốc từ mặt trời (than đá, dầu mỏ, khí đôt, gió, nước). Năng lượng mặt trời có thể sử dụng 5 tỉ năm nữa. Cần tang cường sử dụng năng lượng mặt trời một cách rộng rói hơn. 251
  4. Tiết 72 Ngày soạn: 17/05/2018 Ngày dạy: 18/05/2018 : ÔN TẬP CUỐI NĂM I. Mục tiêu 1. Kiến thức – Kỹ năng. - Hệ thống lại các kiến thức cơ bản của vật lý 9 về điện học, điện từ học , quang học. -Rèn kỹ năng làm một số dạng bài tập cơ bản của chương trình lý 9. 2. Thái độ. Khẳn trương, tích cực, cẩn thận, tự đánh giá được khả năng tiếp thu các kiến thức đã học. II. Chuẩn bị GV: Bảng phụ ghi sơ đồ tư duy hệ thống các kiến thức cơ bản của vật lý 9. HS: Xem lại các câu hỏi phần tự kiểm tra ở cuối các chương. III. Tổ chức các hoạt động dạy và học 1. Tổ chức lớp 2. Kiểm tra Kết hợp trong giờ. 3. Tổ chức dạy và học bài mới. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoạt động I. Ôn tập I. Lý thuyết phần lý thuyết GV: Yêu cầu HS xây HS: Hoạt động nhóm xây dựng sơ đồ tư duy theo yêu cầu dựng bản đồ tư duy của GV về nội dụng kiến thức cơ bản của chương. theo nhóm: Chia lớp làm ba nhóm, mỗi nhóm xây dựng sơ đồ tư duy tổng kết các kiến thức cơ bản của một chương HS :Quan sát, đối chiếu và lần lượt trả lời các câu hỏi về GV: Treo kết quả ba các kiến thức nội dung cơ bản của chương. bản đồ tư duy hệ thống hóa các kiến thức cơ bản của ba chương cho HS đối chiếu kết quả và yêu cầu HS lần lượt trả lời các câu hỏi về các kiến thức nội dung cơ bản của chương. GV: Chốt lại các kiến thức cơ bản. 252
  5. GV: Khắc sâu các Điện trở của dây dẫn, Định luật Ôm, Đoạn công thức cơ bản của mạch nối tiếp, song song chương Định luật Ôm đoạn mạch nối tiếp I = I1 = I2 = = In U = U1 + U2 + + Un Rtđ = R1 + R2 + + Rn Sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài, Định luật Ôm tiết diện và vật liệu làm dây dẫn đoạn mạch song song I = I1 + I2 + + In U = U1 = U2 = = Un 1 1 1 1 R R R R Công suât điện, điện năng, cụng của tñ 1 2 n dũng điện.Định Luật Jun-Lenxơ Hiệu điện U I . R thCếụng suất  U .I Điện năng A U .I.t A  . t U 2 .t I 2 .R . t R Điện R U Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện trở I R . l S Tiết diện S .l R S .R 2 d 2 4 Chiều dài R .S l l n.l' n.2. .R n. .d II. Bài tập. Bài 1: HS: Chộp và làm bài. Có ba điện trở R1= 2Ù; R2 = 4Ù; R3 = 12Ù; được mắc vào giữa hai điểm A và B có hiệu điện thế 12V như (hỡnh 3.3). a) Tính R1 R2 điện trở tương A đương của B R3 R mạch. R1 3 GV: Khắc sâu các quy Hỡnh 253 3.3
  6. tắc và kết luận về điện b) Tính cường độ dũng điện đi qua mỗi điên trở từ và quang học. c) Tính hiệu điện thế giữa hai đầu điện trở R1 và R2. Hoạt động II. Bài tập. d) Tính nhiệt lượng tỏa ra trên mỗi điện trở trong GV: Đọc đề bài thời gian 1h. 1 cho HS làm:. e) Tính số tiền điện phải trả khi sử dụng các điện trở trên trong 30 ngày. Biết giá tiền 1 số điện là 1200đ GỢI í: HS: Suy nghĩ làm bài 1 theo gợi ý của GV a) Đoạn mạch Đs: a) 4; b) I1 = I2 = 2A; I3 = 1A ; c) 4V; 8V; d) 2 AB gồm : R3 // ( R1 nt Q1 I1 .R1.t 28800 J ; Q2 57600 J ; Q3 43200 J R2). Tớnh R12 rồi e) A U.I.t 12.3.30.5.3600 19440000 J 5,4(Kwh) T=A.1200=5,4.1200=6480(đ) 6500 đ. tớnh RAB. L L’ b) Cú R1 nt R2 => I1 ? I2; Tớnh I1 K C theo U và R12; Tớnh I3 theo U và R3. Bài 2. Hỡnh 13.2 c) Tớnh U HS: Chộp và làm bài. 1 Trờn hỡnh13.2: Một ống dây L được nối với biến trở t C và một ngắt điện K. h Một vũng dõy kim loại mảnh L’ được treo vào sợi tơ có e tiết diện thẳng song song với đầu ống dây L. Hiện tượng o gỡ sẽ xảy ra khi: a) Đóng ngắt khóa K liên tục? I b)Đóng khóa K rồi di chuyển con chạy C về hai phía của biến1 trở? HS: Khi đóng, ngắt K liên tục, hoặc di chuyển C về hai và R1; U2 theo phía của biến trở: cường độ dũng điện trong ống dây L I liên tục thay đổi => Số đường sức từ xuyên qua tiết diện 2 thẳng của vũng dõy L ’ liên tục tăng giảm => cuộn dõy L ’ cú dũng điện cảm ứng. v à 254
  7. Bài 3: HS: Chộp bài và làm bài vào vở. Một em lờn bảng làm. Một mỏy biến thế gồm cuộn sơ cấp có 500 vũng, cuộn thứ cấp 40000 vũng. a) Máy đó là máy tăng thế hay hạ thế? b) Đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp hiệu điện thế 400V. Tính hiệu điện thế ở hai đầu cuộn thứ cấp? c) Điện trở của đường dây truyền đi là 40, công suất truyền đi là 1 000 000W. Tính công suất hao phí trên đường truyềndo tỏa nhiệt trên dây. d) Muốn công suất hao phí giảm đi một nửa thỡ phải tăng hiệu điện thế lên bao nhiêu? HS: Làm bài theo hướng dẫn của GV. Đs:a) Máy biến thế là máy tăng thế; b) 32 000V; c) 38 938W; d) 50kV. 4. Củng cố GV: Hệ thống lại kiến thức toàn bài và HS: Nghe giảng và ghi nhớ. khắc sâu kiến thức cơ bản, phương pháp làm các dạng bài tập đó chữa. 5. Hướng dẫn về nhà - Xem lại các kiến thức trọng tâm và phương pháp làm các dạng bài tập. 255
  8. TUẦN 37: Tiết 73 Ngày soạn: 15/05/2018 Ngày dạy: 21/05/2018 : ÔN TẬP CUỐI NĂM I. Mục tiêu 1. Kiến thức – Kỹ năng. - Hệ thống lại các kiến thức cơ bản của vật lý 9 về điện học, điện từ học , quang học. -Rèn kỹ năng làm một số dạng bài tập cơ bản của chương trình lý 9. 2. Thái độ. Khẳn trương, tích cực, cẩn thận, tự đánh giá được khả năng tiếp thu các kiến thức đã học. II. Chuẩn bị GV: Bảng phụ ghi sơ đồ tư duy hệ thống các kiến thức cơ bản của vật lý 9. HS: Xem lại các câu hỏi phần tự kiểm tra ở cuối các chương. III. Tổ chức các hoạt động dạy và học 1. Tổ chức lớp 2. Kiểm tra Kết hợp trong giờ. 3. Tổ chức dạy và học bài mới. Hoạt động của thầy Hoạt động của trò Hoạt động I. Ôn tập I. Lý thuyết phần lý thuyết GV: Yêu cầu HS xây HS: Hoạt động nhóm xây dựng sơ đồ tư duy theo yêu cầu dựng bản đồ tư duy của GV về nội dụng kiến thức cơ bản của chương. theo nhóm: Chia lớp làm ba nhóm, mỗi nhóm xây dựng sơ đồ tư duy tổng kết các kiến thức cơ bản của một chương HS :Quan sát, đối chiếu và lần lượt trả lời các câu hỏi về GV: Treo kết quả ba các kiến thức nội dung cơ bản của chương. bản đồ tư duy hệ thống hóa các kiến thức cơ bản của ba chương cho HS đối chiếu kết quả và yêu cầu HS lần lượt trả lời các câu hỏi về các kiến thức nội dung cơ bản của chương. GV: Chốt lại các kiến 256
  9. thức cơ bản. Điện trở của dây dẫn, Định luật Ôm, Đoạn GV: Khắc sâu các mạch nối tiếp, song song công thức cơ bản của chương Định luật Ôm đoạn mạch nối tiếp I = I1 = I2 = = In U = U1 + U2 + + Un Sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài, Rtđ = R1 + R2 + + Rn tiết diện và vật liệu làm dây dẫn Định luật Ôm đoạn mạch song song I = I1 + I2 + + In U = U1 = U2 = = Un Công suât điện, điện năng, cụng của 1 1 1 1 R R R R dũng điện.Định Luật Jun-Lenxơ tñ 1 2 n Hiệu điện U I . R thCếụng suất  U .I Điện năng A U .I.t A  . t U 2 .t I 2 .R . t R Sử dụng an toàn và tiết kiệm điện Điện R U trở I R . l S Tiết diện S .l R S .R 2 d 2 4 Chiều dài R .S l l n.l' n.2. .R n. .d II. Bài tập. Bài 1: HS: Chộp và làm bài. Có ba điện trở R1= 2Ù; R2 = 4Ù; R3 = 12Ù; được mắc vào giữa hai điểm A và B có hiệu điện thế 12V như (hỡnh 3.3). a) Tính R1 R2 điện trở tương A đương của B R3 R mạch. R1 3 Hỡnh 257 3.3
  10. GV: Khắc sâu các quy b) Tính cường độ dũng điện đi qua mỗi điên trở tắc và kết luận về điện từ và quang học. c) Tính hiệu điện thế giữa hai đầu điện trở R1 và R2. Hoạt động II. Bài d) Tính nhiệt lượng tỏa ra trên mỗi điện trở trong tập. thời gian 1h. GV: Đọc đề bài e) Tính số tiền điện phải trả khi sử dụng các điện trở trên 1 cho HS làm:. trong 30 ngày. Biết giá tiền 1 số điện là 1200đ HS: Suy nghĩ làm bài 1 GỢI í: theo gợi ý của GV Đs: a) 4; b) I1 = I2 = 2A; I3 = 1A ; c) 4V; 8V; d) a) Đoạn mạch 2 Q1 I1 .R1.t 28800 J ; Q2 57600 J ; Q3 43200 J AB gồm : R3 // ( R1 nt e) A U.I.t 12.3.30.5.3600 19440000 J 5,4(Kwh) R2). Tớnh R12 rồi T=A.1200=5,4.1200=6480(đ) 6500 đ. tớnh RAB. L L’ b) Cú R1 nt R2 => I1 ? I2; Tớnh I1 K C theo U và R12; Tớnh Bài 2. Hỡnh 13.2 I3 theo U và R3. HS: Chộp và làm bài. Trờn hỡnh13.2: Một ống dây L được nối với biến trở c) Tớnh U1 Ct và một ngắt điện K. ’ h Một vũng dõy kim loại mảnh L được treo vào sợi tơ có tiếte diện thẳng song song với đầu ống dây L. Hiện tượng gỡo sẽ xảy ra khi: a) Đóng ngắt khóa K liên tục? b)ĐóngI khóa K rồi di chuyển con chạy C về hai phía của biến trở? HS:1 Khi đóng, ngắt K liên tục, hoặc di chuyển C về hai và R1; U2 theo phía của biến trở: cường độ dũng điện trong ống dây L liênI tục thay đổi => Số đường sức từ xuyên qua tiết diện ’ ’ thẳng2 của vũng dõy L liên tục tăng giảm => cuộn dõy L cú dũng điện cảm ứng. Bàiv 3: HS: Chộp bài và làm bài vào vở. Một em lờn bảng làm. à Một mỏy biến thế gồm cuộn sơ cấp có 500 vũng, R2; U3 ? U. cuộn thứ cấp 40000 vũng. 258
  11. d) Tớnh Q theo e) Máy đó là máy tăng thế hay hạ thế? If) Đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp hiệu điện thế 400V. , Tính hiệu điện thế ở hai đầu cuộn thứ cấp? g) Điện trở của đường dây truyền đi là 40, công suất R truyền đi là 1 000 000W. Tính công suất hao phí trên đường truyềndo tỏa nhiệt trên dây. ,h) Muốn công suất hao phí giảm đi một nửa thỡ phải t tăng hiệu điện thế lên bao nhiêu? đổi HS: Làm bài theo hướng dẫn của GV. Đs:a)= Máy biến thế là máy tăng thế; b) 32 000V; c) 38 938W;1 d) 50kV Bàih 4: HS: Chộp bài và làm bài vào vở. Một em lờn bảng làm. Vật= kính máy ảnh có tiêu cự 10cm. phim có kích thước 24mm3 x 36mm. 6 a) Muốn chụp ảnh một tũa nhà dài 36m, phải đặt máy0 cách tũa nhà ớt nhất là bao nhiờu? 0 b) Có thể chụp trọn vẹn một lâu đài có chiều rộng 108m,( cao 36m, cách máy ảnh 200m được không? s ) e) Tính điện ngăng theo công thức HS: Vẽ hỡnh và dựng kiến thức hỡnh học làm bài. A=U.I.t T=A.T0 GV: Nhận xét cho điểm HS GV: Chốt lại phương pháp làm. GV: Cho HS chộp và Đs: a) OB = 100 m. làm bài 2. b) Không chụp được trọn vẹn lâu đài. GV: GỢI í: 259
  12. Khi đóng, ngắt K liên tục, hoặc di chuyển C về hai phía của biến trở: có hiện tượng gỡ xảy ra với dũng điện trong ống dây L => Số đường sức từ xuyên qua tiết diện thẳng của vũng dõy L’ như thế nào? => trạng thái L’ lúc đó? GV: Chốt lại phương pháp làm. GV: Cho HS chộp bài tập và yêu cầu các em làm bài. Sau một thời gian nhất định yêu cầu một em lên bảng làm GV: GỢI í: a)So sỏnh n1? n2 để biết máy tăng thế hay hạ thế. b)Tớnh U2 từ cụng U n thức: 1 1 . U2 n2 c)Tớnh Php theo: R, P, U. ’ d)Tớnh P hp= 260
  13. P R.P2 hp . 2 U '2 U '2 GV: Nhận xét cho điểm và chốt lại phương pháp làm. GV: Cho HS chép bài tập và yêu cầu các em làm bài. Sau một thời gian nhất định yêu cầu một em lên bảng làm GV: GỢI í: a) Phải đặt máy sao cho chiều dài tũa nhà cú ảnh dài 36mm trên phim. Tương tự như bài trên: xét các cặp tam giác đồng dạng, từ tỉ số đồng dạng => OB. b) Ở cỏch mỏy ảnh 200m, tũa lõu đài cao 36mm x 108mm thỡ sẽ cho ảnh cú kớch thước 18mm x 54mm, ảnh trên phim. Vậy máy ảnh có thu hết được ảnh của tũa nhà trờn phim khụng? GV: Chốt lại phương pháp làm và kiến thức 261
  14. sử dụng. 4. Củng cố GV: Hệ thống lại kiến thức toàn bài và HS: Nghe giảng và ghi nhớ. khắc sâu kiến thức cơ bản, phương pháp làm các dạng bài tập đó chữa. Tiết 74< tp2ct Ngày soạn: 19/05/2018 Ngày dạy: 23/05/2018 KIỂM TRA HK II I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc. - KiÓm tra, ®¸nh gi¸ møc ®é tiÕp thu cña häc sinh tõ bµi 32- 60 2. KÜ n¨ng. - RÌn kÜ n¨ng t­ duy, gi¶i c¸c bµi tËp VËt lÝ. 3. Th¸i ®é. - RÌn luyÖn tÝnh cÈn thËn, chÝnh x¸c. - Cã tÝnh trung thùc khi lµm bµi. II. H×nh thøc ra ®Ò: Tù luËn 262
  15. III. ChuÈn bÞ. A. Ma trËn ®Ò kiÓm tra. Chủ đề- Cấp độ 1 Cấp độ 2 Cấp độ 3 Tổng điểm Nội dung KT (Tái hiện) (VD Vận dụng (vậnđơn dụngphối hợp,Tỉ lệ % giản, tương tự) sáng tạo) Kiến thức: - Dòng điện xoay 1. Nêu được công 2. Nghiệm lại 10. Dựng được chiều suất hao phí trên công thức ảnh của một U n - Máy biến thế đường dây tải 1 1 của máy vật qua TKHT. - Truyền tải điện điện tỉ lệ nghịch U2 n 2 11. Xác định năng đi xa với bình phương biến áp. được vị trí,độ - Thấu kính hội tụ, của điện áp hiệu. 7. Đặc điểm của cao của ảnh tạo TKPK 3. Nêu được các mắt cận và cách bởi TKHT. - Mắt và các tật đặc điểm về ảnh sửa. của mắt của một vật tạo 8. Cấu tạo và độ - Năng lượng bởi TKHT và bội giác của kính chuyển hóa năng TKPK. lúp. lượng, sản xuất 4. Đặc điểm mắt 9. Tác dụng ánh điện năng lão và cách sửa. sáng trong đời 5. Nêu được tính sống thực tế. chất ảnh trên 13. Sự chuyển phim của máy hóa năng lượng ảnh. trong các quá 6. Tác dụng phân trình. tích ánh sáng của lăng kính và đĩa CD. Số câu:1 câu 12. Nêu được nội Số điểm:4 đ dung định luật Số câu:1 câu bảo toàn năng Số điểm: 4 đ lượng. Số câu:1 câu Số điểm: 2 đ Phương pháp: Có kĩ năng trình bày các bước suy luận lôgic. Năng lực xã hội Giải thích được Giải thích được vì sao có sự hao nguyên tắc hoạt phí điện năng động của máy trên đường dây biến áp và vận tải điện. dụng được công thức 263
  16. U n 1 1 . U 2 n 2 Năng lực cá thể Dựng được ảnh -Đánh của giá mức độ hao một vật tạo bởi phíthấu kính phân kì bằng cách sử dụng các tia đặc biệt. Tổng số điểm Tổng số điểm 2đ Tổng số điểm 4đ Tổng số điểm Tổng số Số câu hỏi Số câu: 1 Số câu: 1 4đ điểm 10đ Tỉ lệ % Tỉ lệ: 20% Tỉ lệ: 40% Số câu:1 Số câu:3 Tỉ lệ: 40% Tỉ lệ:100% B. §Ò ra 1 Câu 1(4 điểm): Một máy biến thế gồm cuộn sơ cấp có 100 vòng, cuộn thứ cấp có 500 vòng đặt ở đầu một đường dây tải điện để truyền đi một công suất điện là 20W. Biết hiệu điện thế hai đầu cuộn thứ cấp là 40V. a. Tính hiệu điện thế đặt vào hai đầu cuộn sơ cấp? b. Cho điện trở của toàn bộ đường dây là 20 . Tính công suất hao phí do tỏa nhiệt trên đường dây? Câu 2 ( 2điểm). Nêu đặc điểm của mắt cận thị, mắt lão và cách khắc phục? Câu 3 (4 điểm): Vật sáng AB qua một thấu kính cho ảnh A’B’ như hình vẽ. B A’ A B’ a) Thấu kính đã cho là thấu kính gì? Tại sao? b) Bằng cách vẽ hãy xác định quang tâm O và hai tiêu điểm F, F’ của thấu kính. c) Tính khoảng cách OA, OA/ và OF của thấu kính. Cho AB = 5cm; A’B’ = 10cm; AA’ = 90cm C. HƯỚNG DẪN CHẤM THI HỌC KÌ II MÔN VẬT LÝ 9 NĂM HỌC 2017 -2018 Câu Nội dung đáp án Điểm 264
  17. a. Ta có: U n 100 1 1 = 1 U n 500 5 1,5 Câu 1 2 2 U 40 U = 2 8(V) (1,5 đ) 1 5 5 1 202.20 2 R 5(W) b. Từ công thức: Php = P = 2 1,5 U2 40 - Mắt cận chỉ nhìn rõ những vật ở gần, nhưng không nhìn rõ những vật 0,5 ở xa. Điểm cực viễn của mắt cận thị ở gần mắt hơn bình thường. - Cách khắc phục tật cận thị là đeo kính cận, là một thấu kính phân kì, 0,5 Câu 2 có tiêu điểm trùng với điểm cực viễn của mắt. (1 đ) - Mắt lão nhìn rõ những vật ở xa, nhưng không nhìn rõ những vật ở gần. Điểm cực cận của mắt lão ở xa hơn mắt bình thường. 0,5 - Cách khắc phục tật mắt lão là đeo kính lão, là một thấu kính hội tụ thích hợp, để nhìn rõ các vật ở gần như bình thường. 0,5 a) Thấu kính đã cho là thấu kính hội tụ, vì ảnh A/B/ là ảnh thật 1 (ngược chiều). b) Nêu cách vẽ hình 0,5 - Nối A với A’ cắt trục chính tại quang tâm O - Dựng TKHT vuông góc với trục chính tại O - Vẽ tia tới AI song song với trục chính, tia ló đi qua A’ và cắt trục chính tại tiêu điểm F’ - Lấy F trên trục chính đối xứng với F’ qua O Hình vẽ 0,5 Câu 3 B I (2,5 đ) F/ A/ A F O B/ c) Chứng minh hai tam giác OAB và OA' B' đồng dạng: 0,5 AB OA 5 OA OA/ 2OA A/ B / OA/ 10 OA/ Ta có AA/ = OA + OA/ = 90 0,5 265
  18. 90 OA + 2.OA = 90 OA 30cm 3 OA/ 2OA 2.30 60cm Chứng minh hai tam giác OIF / và A/ B / F / đồng dạng, suy ra: 1 OI OF / AB OF / 5 OF / OF / OF 20cm A/ B/ A/ F / A/ B/ OA/ OF / 10 60 OF / B. §Ò ra 2 Câu 1: ( 4điểm). Một máy biến thế dùng để hạ hiệu điện thế từ 220V xuống còn 10V. Hỏi cuộn dây thứ cấp có bao nhiêu vòng, biết cuộn dây sơ cấp có 2200 vòng. Câu 2 ( 2điểm). Nêu đặc điểm của mắt cận thị, mắt lão và cách khắc phục? Câu 3: (42điểm). Đặt một vật AB có dạng mũi tên cao 1cm vuông góc với trục chính của một thấu kính hội tụ, cách thấu kính 3cm. Thấu kính có tiêu cự 2cm. a. Vẽ ảnh của vật qua thấu kính. Nhận xét tính chất của ảnh. b. Tính độ cao của ảnh và khoảng cách từ ảnh đến thấu kính. C. ĐÁP ÁN VÀ BIỂU ĐIỂM Câu Đáp án Điểm Câu 1 Tóm tắt: Tóm tắt 05đ U1 = 220V U1 n1 U2 Áp dụng công thức: n2 n1 U2 n2 U1 1,5đ U2 = 10V 10 n1 = 2200 n2 2200 100 vòng. vòng 220 1,5đ n = ? Vậy cuộn thứ cấp của máy biến thế có 100 2 vòng. 0,5đ Câu 2 - Mắt cận chỉ nhìn rõ những vật ở gần, nhưng không nhìn rõ những vật ở xa. Điểm cực viễn của 0,5 mắt cận thị ở gần mắt hơn bình thường. - Cách khắc phục tật cận thị là đeo kính cận, là một thấu kính phân kì, có tiêu điểm trùng với 0,5 điểm cực viễn của mắt. - Mắt lão nhìn rõ những vật ở xa, nhưng không 0,5 nhìn rõ những vật ở gần. Điểm cực cận của mắt lão ở xa hơn mắt bình thường. - Cách khắc phục tật mắt lão là đeo kính lão, là một thấu kính hội tụ thích hợp, để nhìn rõ các vật 0,5 ở gần như bình thường. Câu 3 Tóm tắt: a. Tóm B I tắt:0,25đ AB = 1cm. A' ,. . Δ A O F' dF 266 r B' . >
  19. d = OA = 3cm. 1đ f = OF = 2cm. a. Dựng ảnh Nhận xét: Ảnh A’B’ là ảnh thật,ngược chiều và A’B’. Nhận lớn hơn vật. xét tính chất 0,5đ b. Ta có: OAB ~ OA’B’ của ảnh. OA AB => (1) b. d’ = OA’ = OA' A' B' 0,5đ ? Ta lại có: F’OI ~ F’A’B’ A’B’ = ? F'O OI AB => (2) F' A' A' B' A' B' OA F'O 0,5đ Từ (1) và (2) suy ra: (3) OA' F' A' Mà F’A’ = OA’- OF’ 0,25đ OA OF ' (3) => ( 4) OA' OA' OF' Thay OA = 3cm, OF’ = 2cm vào (4) ta được : 0,25đ OA’ = 6cm. Thay vào(1) ta được A’B’ = 2cm. 0,25đ Vậy : khoảng cách từ ảnh tới thấu kính là 6cm 0.25đ và chiều cao của ảnh là 2cm. 0.25đ B. §Ò ra 3 Câu 1(1,5 điểm): Giải thích vì sao có sự hao phí điện năng trên đường dây tải điện. Biện pháp để làm giảm hao phí trên đường dây tải điện ? Câu 2(3,0 điểm): Cuộn sơ cấp của một Máy biến thế có số vòng là 12000 vòng. Muốn dùng để hạ thế từ 6000V xuống 220V thì cuộn thứ cấp phải có số vòng là bao nhiêu? Câu 3(2,5 điểm): Nêu được đặc điểm của mắt cận. Cách khắc phục tật cận thị ? Câu 4(3,0 điểm): Cho vật sáng AB đặt vuông góc với trục chính của TKPK có tiêu cự bằng 12cm, điểm A nằm trên trục chính và cách thấu kính một khoảng bằng 9cm, AB= h= 1cm. a) Hãy dựng ảnh A’B’ của AB. b) Nhận xét đặc điểm của ảnh A’B’. c) Tính khoảng cách từ ảnh đến thấu kính biết chiều cao của ảnh bằng 0,6cm. C. ĐÁP ÁN - BIỂU ĐIỂM Câu Ý Nội dung Điểm 1 Khi truyền tải điện năng đi xa bằng đường dây dẫn, vì 0,5 đây dẫn có điện trở. Do đó, có một phần điện năng 267
  20. 1,5 đ chuyển hóa thành nhiệt năng và tỏa nhiệt trên đường dây tải điện. 0,5 Biện pháp để làm giảm hao phí trên đường dây tải điện thường dùng là tăng hiệu điện thế đặt vào hai đầu 0,5 đường dây tải điện. Tóm tắt : 0,5 U1 = 6000V U2 = 220V 2 n1 = 12000 vòng n = ? 3,0 đ 2 Giải: Số vòng dây ở cuộn thứ cấp là: U n 0,5 ADCT: 1 1 U2 n2 0,75 U2.n1 220.12000 n2 440 (vòng). 1 U1 6000 Đáp số: 440 vòng. 0,25 Mắt cận chỉ nhìn rõ những vật ở gần, 0,25 nhưng không nhìn rõ những vật ở xa. 0,25 3 Điểm cực viễn của mắt cận thị ở gần mắt hơn bình 0,75 thường. 2,5 đ 0,5 Cách khắc phục tật cận thị là đeo kính cận, 0,5 Kính cận là một thấu kính phân kì, 0,5 có tiêu điểm trùng với điểm cực viễn của mắt. - Vẽ đúng tia sáng thứ nhất. 0,25 - Vẽ đúng tia sáng thứ hai. 0,25 - Vẽ đúng tia phản xạ của tia sáng thứ nhất. 0,25 - Vẽ đúng tia phản xạ của tia sáng thứ hai. - Vẽ đúng ảnh. 0,25 0,25 a B B’ I F A A’ O F' 4 3,0 đ 268
  21. Ảnh ảo 0,25 b Cùng chiều 0,25 Nhỏ hơn vật 0,25 c ABO : A’B’O (do AB//AB) 0,25 OA A B 0,25 OA AB OA.A' B ' OA' 0,25 AB Thay số: 9.0,6 OA' 5,4cm 1 0,25 Vậy khoảng cách từ ảnh đến thấu kính là 5,4cm. Lưu ý : Học sinh làm cách khác đúng vẫn cho điểm tối đa. 269
  22. TUẦN 35: Ngày soạn: 24/04/2011 Ngày dạy: 25/04/2011 Tiết 67 BÀI 61: SẢN XUẤT ĐIỆN NĂNG- NHIỆT ĐIỆN VÀ THUỶ ĐIỆN A.MỤC TIÊU: - Nêu được vai trò của điện năng trong đời sống và sản xuất, ưu điểm của việc sử dụng điện năng so với các dạng năng lượng khác. - Chỉ ra được các bộ phận chính trong nhà máy thuỷ điện và nhiệt điện. - Chỉ ra được các quá trình biến đổi năng lượng trong nhà máy thuỷ điện và nhiệt điện. B. PHƯƠNG PHÁP Quan sát, đàm thoại, gợi mở, tổ chức nhóm C. CHUẨN BỊ: ĐỐI VỚI NHÓM HỌC SINH ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN Nội dung bài giảng, dự kiến D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: HOẠT ĐỘNG CỦA HS HOẠT ĐỘNG CỦA GHI BẢNG GIÁO VIÊN Hoạt động 1 Phát hiện Nêu câu hỏi: I. VAI TRÒ CỦA ĐIỆN vấn đề cần nghiên cứu là - Hãy cho biết vì sao việc NĂNG TRONG ĐỜI sản xuất điện năng như thế sản xuất điện năng lại SỐNG VÀ SẢN XUẤT. nào? đang trở thành vấn đề rất C1: Điện có thể được sử Suy nghĩ cá nhân, trả lời quan trọng trong đời sống dụng để: Thắp sáng, nấu câu hỏi của GVvà C1, và sản xuất hiện nay? cơm, quạt điện, máy bơm, C2, C3. - Điện năng có sẵn trong máy khoan Nhận biết được điện năng tự nhiên như than đá, dầu II. NHIỆT ĐIỆN không có sẵn trong tự mỏ, khí đốt không? Trong nhà máy nhiệt điện, nhiên mà phải biến đổi từ Làm thế nào để có được năng lượng của nhiên liệu dạng này sang dạng khác. điện năng? bị đốt cháy được chuyển - Thông báo thêm: Trong hóa thành điện năng. Hoạt động 2 Tìm hiểu các lò đốt ở nhà máy nhiệt bộ phận chính của nhà điện trên hình 60.1 SGK máy nhiệt điện và quá người ta dùng than đá, trính biến đổi năng lượng bây giờ có lò đốt dùng trong các bộ phận đó. khí đốt lấy từ mỏ dầu ( a) Làm việc theo nhóm. như nhà máy nhiệt điện - Tìm hiểu các bộ phận Phú Mỹ ở Bà Rịa - Vũng chính của nhà máy nhiệt Tàu). điện ở hình 61.1 SGK. - Giải thích thêm về tua 270
  23. - Chỉ ra quá trình biến đổi bin: Cấu tạo như hình năng lượng trong lò đốt, 61.1. Khi phun nước hay nồi hơi, tua bin, máy phát hơi nước có áp suất cao điện. vào cánh quạt thì tua bin - Rút ra kết luận về chuỗi sẽ quay. liên tiếp những quá trình biến đổi năng lượng trong nhà máy nhiệt điện. b) Thảo luận chung ở lớp về kết luận 1. Hoạt động 3 Tìm hiểu các bộ phận chính của nhà máy thủy điện và quá trình III. THỦY ĐIỆN biến đổi năng lượng trong Trong nhà máy thủy điện, các bộ phận đó, thế năng của nước trong a) Làm việc theo nhóm: hồ nước trong hồ chứa - Tìm hiểu các bộ phận Hỏi thêm: được chuyển hóa thành chính của nhà máy thủy - Vì sao nhà máy thủy điện năng. điện trên hình 61.2 SGK. điện phải có hồ chứa - Chỉ ra quá trình biến đổi nước ở trên cao? năng lượng trong ống dẫn - Thế năng của nước phải nước, tua bin và máy phát biến thành dạng năng điện. lượng trung gian nào rồi - Trả lời C5, C6. mới biến thành điện IV. VẬN DỤNG - Rút ra kết luận về chuỗi năng? C7: A=Ph=Vdh= liên tiếp những quá trình - Các bộ phận chính của =1 000 000.1. biến đổi năng lượng trong nhà máy nhiệt điện và 10 000.200=2.1012J nhà máy thủy điện. thủy điện? Công đó bằng thế năng b) Thảo luận chung ở lớp - Các bộ phận chính của của lớp nước, khi vào tua về kết luận 2. nhà máy nhiệt điện và bin sẽ được chuyển hóa Hoạt động 4 Vận dụng - thủy điện? thành điện năng. củng cố - Hướng dẫn - Sử dụng điện năng có học bài. lợi gì so với sử dụng các a) Trả lời câu hỏi củng cố dạng năng lượng khác? của GV nếu được yêu Công việc về nhà: cầu. - Đọc kĩ SGK và vở ghi – b) Cá nhân tự đọc phần nắm vững phần ghi nhớ. ghi nhớ. - Làm các bài tập trong c) Thảo luận chung ở lớp, SBT bài 61. Đọc phần “Có trả lời câu hỏi nêu ở đầu thể em chưa biết”. bài. 271
  24. Tiết 68 Ngày soạn: 24/04/2011 Ngày dạy: 26/04/2011 BÀI 62: ĐIỆN GIÓ- ĐIỆN MẶT TRỜI- ĐIỆN HẠT NHÂN A.MỤC TIÊU: -Nêu được các bộ phận chính của một máy phát điện gió, pin mặt trời, nhà máy phát điện nguyên tử. Chỉ ra được sự biến đổi năng lượng trong các bộ phận chính của các máy trên. -Nêu được ưu điểm, nhược điểm của việc sản xuất và sử dụng điện gió, điện mặt trời, điện hạt nhân. B. PHƯƠNG PHÁP Quan sát, đàm thoại, gợi mở, tổ chức nhóm C. CHUẨN BỊ: ĐỐI VỚI NHÓM HỌC SINH ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN Nội dung bài giảng, dự kiến D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: HOẠT ĐỘNG CỦA HS HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO GHI BẢNG VIÊN Hoạt động 1 Phát hiện ra - Yêu cầu HS nhắc lại, trogn nhà cách sản xuất điện mới máy nhiệt điện và thủy điện, không cần đến nhiên liệu, muốn cho máy phát điện hoạt I. MÁY PHÁT đó là gió hoặc từ ánh sáng động ta phải cung cấp cho nó cái ĐIỆN GIÓ mặt trời. gì? a) Quan sát GV làm TN. - Nêu câu hỏi: ở nhà máy phát b) Trả lời câu hỏi của GV. điện đó, việc cung cấp than đá và C1: - Gió thổi Phát hiện ra năng lượng gió nước khá tốn kém và phức tạp. cánh quạt làm và năng lượng sáng đã rất Có cách nào sản xuất điện năng cánh quạt quay . dồi dào trong tự nhiên và đơn giản không cần dùng đến - Cánh quạt quay có thể chuyển hóa thành nhiên liệu đốt hay nguyên liệu rất kéo theo roto. điện năng. nhiều hay không? - Roto và stato - Làm TN biểu diẫn: biến đổi cơ năng Hoạt động 2 Tìm hiểu cấu + Cho máy phát điện gió hoạt thành điện năng. tạo và hoạt động của máy động. phát điện gió, quá trình + Cho pin mặt trời hoạt động. biến đổi năng lượng trong - Nêu câu hỏi: Trong các thiết bị máy phát điện gió. trên, năng lượng nào đã được II. PIN MẶT Làm việc theo nhóm. chuyển hóa thành điện năng? TRỜI. Quan sát hình 62.2 SGK, nguồn năng lượng đó có dễ kiếm Pin mặt trời là kết hợp với máy phát điện và nhiều trong tự nhiên không? những tấm phẳng gió trên bàn GV, chỉ ra - Lần lượt chuyển máy phát điện làm bằng chất những bộ phận chính của gió cho các nhóm HS quan sát. silic. Nếu chiếu máy và sự biến đổi năng - Nêu câu hỏi bổ sung: So với ánh sáng mặt trời lượng qua các bộ phận đó. nhiệt điện và thủy điện thì việc vào tấm đó thì Trả lời C1 và câu hỏi của sản xuất điện gió có thuận lợi và năng lượng của GV. Thảo luận chung ở khó khăn gì hơn? ánh sáng mặt trời 272
  25. lớp. - Giới thiệu cho HS tấm pin mặt sẽ trực tiếp chuyển Hoạt động 3 Tìm hiểu cấu trời, hai cực của tấm pin (giống hóa thành điện tạo và hoạt động của pin như hai cực của một pin thường năng mặt trời. dùng). a) Nhận biết hình dạng tấm - Dùng đèn 220V-100W chiếu pin mặt trời, hai cực âm và ánh sáng vào bề mặt tấm pin, pin dương của pin. phát điện. Vậy quá trính biến đổi III. NHÀ MÁY b) Nhận biết nguyên tắc năng lượng trong pin mặt trời ĐIỆN HẠT hoạt động, khi chiếu ánh khácvới trong máy phát điện chỗ NHÂN sáng vào bề mặt tấm pin thì nào? Nhà máy điện hạt xuất hiện dòng điện, không - Nêu câu hỏi: Dòng điện do pin nhân có thể cho cần máy phát điện. mặt trời cung cấp là dòng điện công suất rất lớn - Nhận biết được trong pin gì? (một chiều hay xoay chiều) và tốn ít nhiên mặt trời, quang năng trực Dùng đèn LED để kiểm tra lại. liệu, nhưng cũng tiếp biến đổi thành điện - Việc sản xuất pin mặt trời có gì cần có thiết bị bảo năng, không cần một cơ thuận lợi và khó khăn? vệ rất cẩn thận . cấu trung gian nào cả. - Thông báo cho học sinh hai Hoạt động 4 Nhận biết thông số kĩ thuật của pin mặt trời một số tính năng kĩ thuật thường dùng. của pin mặt trời (công suất, - Yêu cầu học sinh quan sát hình hiệu suất) để ứng dụng vào 62.2 SGK để chỉ ra cách lắp đặt thực tế. pin mặt trời. Cá nhân làm việc. Trả lời Nêu câu hỏi: C2. - Hãy quan sát hình 61.1 và hình Thảo luận chung ở lớp về 62.3 SGK để chỉ ra hai nhà máy lời giải. điện (nhiệt điện và điện nguyên Hoạt động 5 Tìm hiểu các tử) có bộ phận chính nào giống bộ phận chính của nhà máy nhau, khác nhau? điện nguyên tử và các quá - Bộ phận lò hơi và lò phản ứng trình biến đổi năng lượng tuy khác nhau nhưng có nhiệm trong các bộ phận đó. vụ gì giống nhau? a) Làm việc cá nhân. Thông báo ưu điểm của nhà máy b) Quan sát hình 61.1 và điện nguyên tử (công suất rất 62.3 SGK, trả lời câu hỏi lớn) và biện pháp đảm bảo an của GV, thảo luận chung ở toàn. lớp. Hoạt động 6 Tìm hiểu - Tổ chức cho HS thảo luận nguyên tắc chung của việc chung ở lớp để trả lời C3, C4. sử dụng điện năng và các - Nêu câu hỏi: Vì sao biện pháp biện pháp tiết kiệm điện tiết kiệm điện chủ yếu là hạn chế năng. dùng điện trong giờ cao điểm a) Làm việc cá nhân. Thảo (buổi tối, nhiều nhà cùng sử dụng luận chung ở lớp, trả lời điện)? C3. b) Tự đọc thông báo trong SGK để nêu lên biện pháp 273
  26. tiết kiệm điện. Trả lời câu hỏi của GV. c) Tự đọc bảng 1 SGK để trả lời C4. TUẦN 35: Ngày soạn: 16/03/2013 Ngày dạy: 19/03/2013 Tiết 70 KIỂM TRA HK II TuÇn 2: Ngµy so¹n : 17/10/2013 TiÕt 2 Ngµy d¹y : 18/10/2013 Lớp dạy: 9A, 9B, 9C Chủ đề 2 ÔN TẬP VỀ CÔNG THỨC TÍNH ĐIỆN TRỞ CỦA DÂY DẪN I. Mục tiêu 1. Kiến thức - Ôn tập sự phụ thuộc của điện trở vào chiều dài dây dẫn - Ôn tập sự phụ thuộc của điện trở vào tiết diện của dây dẫn - Ôn tập điện trở suất của vật liệu làm dây dẫn - Ôn tập sự phụ thuộc của điện trở vào vật liệu làm dây dẫn 2. Kĩ năng II.CHUẨN BỊ: GV: Bảng phụ, thước. HS: Nêu các kiến thức đã học. III.Tổ chức hoạt động của học sinh 1.Ổn định tổ chức: 2.Kiểm tra bài cũ: 3.Bài mới: Trợ giúp của GV Hoạt động của HS ? Nêu sự phụ thuộc của điện trở vào Hoạt động 1: Ôn tập lại kiến thức cũ chiều dài dây dẫn HS trả lời các câu hỏi 274
  27. ? Nêu sự phụ thuộc của điện trở vào tiết diện của dây dẫn ? Nêu điện trở suất của vật liệu làm dây Hoạt động 2 Luyện tập: dẫn Bài 1: ? Nêu sự phụ thuộc của điện trở vào vật Khi mắc bóng đèn vào mạch điện thì liệu làm dây dẫn điện trở của mạch bằng tổng điện trở Bài 1:Mắc một bóng đèn vào 2 cực của của bóng đèn và của dây nối. 1 viên pin bằng dây dẫn ngắn thì đền -Khi dây nối ngắn thì điện trở của dây sáng bình thường, nhưng nếu thay bằng nối không đáng kể, điện trở của mạch dây dẫn khá dài thì dèn sáng yếu hơn. bằng điện trở của đèn, cường độ dòng Hãy giải thích tại sao? điện qua đèn bằng cường độ dòng điện định mức nên đèn sáng bình thường H/S Đọc đầu bài -Khi dây nối dài thì điện trở của dây nối - H/S Nêu cách làm là đáng kể, điện trở của mạch bằng tổng - H/S Lên bảng làm điện trở của đèn, và điện trở của dây nối H/S Khác nhận xét nên lớn hơn điện trở của đèn, theo định luật ôm, cường độ dòng điện qua đèn và Bài 2: dây nối sẽ giảm, nên đèn sáng yếu hơn Một dây dẫn bằng đồng có điện trở bình thường. 12  với lõi gồm 25 sợi đồng mảnh. Bài 2: - gọi điện trở của mõi sợi dây Tính điện trở của mỗi sợi dây đồng đồng mảnh, coi dây dẫn bằng đồng có mảnh này, cho rằng chúng có tiết diện điện trở 12 được tạo thành nhờ 25 sợi như nhau. đồng mảnh mắc song song với nhau.ta -H/S Đọc đầu bài có điện trở tương đương - H/S Nêu cách làm R Rtđ= suy ra R= 25Rtđ= 25.12 - H/S Lên bảng làm 25 H/S Khác nhận xét = 300  Bài 3: Hai dây dẫn có cùng chiều dài, Bài 3: Điện trở của các dây dẫn cùng làm bằng cùng một chất, dây thứ nhất có chiều dài và được làm từ cùng một loại 2 tiết diện S1= 0,3mm ,dây thứ 2 có tiết vật liệu thì tỉ lệ nghịch với tiết diện của 2 diện S2= 1,5mm .so sánh điện trở của 2 chúng dây này. l l Ta có: R1= p ; R2= p -H/S Đọc đầu bài S1 S2 - H/S Nêu cách làm hayR1 = S2 mặt khácS2 = 1,5 = 5 - H/S Lên bảng làm R2 S1 S1 0,3 H/S Khác nhận xét R1 R1 nên = 5suy ra R2= Bài 4: tra bảng điện trở suất của một số R2 5 45 chất ta thấy con stantan có điện trở suất áp dụng: với R1= 45 ,R2 =15  p= 0,5.10-6  .m. 5 a. con số 0,5.10-6  .m cho ta biết điều Bài 4: a. Điện trở suất -6 gì? = 0,5.10  .m có nghĩa là một dây dẫn b.Tính điện trở của đoạn dây dẫn con làm băng con stantan có chiều dài l= 2 stantan dài l = 3m và có tiết diện đều S 1m, tiết diện= 1m thì có điện trở là R = -6 = 1mm2. 0,5.10  . b.áp dụng công thức R= pl thay số, S 275
  28. 3 ta được R= 0,5.10-6. = 1,5 . 10-6 TuÇn 3: Ngµy so¹n : 7/11/2013 TiÕt 3 Ngµy d¹y : 8/11/2013 Lớp dạy: 9A, 9B, 9C Chủ đề 3 ÔN TẬP VỀ CÔNG SUẤT ĐIỆN - ĐIỆN NĂNG I.Mục tiêu: 276
  29. Ôn tập Kiến thức cơ bản: Công suất định mức của dụng cụ dùng điện số oát(W)ghi trên 1 dụng cụ dùng điện cho biết công suất định mức của dụng cụ đó,nghĩa là công suất điện của dụng cụ này khi nó hoạt động bình thường -công thức tính công suất điện : Công suất điện của một đoạn mạch bằng tích của hiệu điện thế giữa 2 đầu đoạn mạch và cường độ dòng điện qua nó: P = UI. Điện năng: Dòng điện có năng lượng vì nó có thể thực hiện công và cung cấp nhiệt lượng.năng lượng của dòng điện được gọi là điện năng. - Công của dòng điện sản ra 1 đoạn mạch là số đo lượng điện năngchuyển hóa thành các dạng năng lượng khác trong đoạn mạch đó.công thức :A=Pt=UIt. Đơn vị của công là Jun.công của dòng điện thường dùng đơn vị KWh: 1kWh = 3600000J.Trên thực tế lượng điện năng sử dụng được đo bằng công tơ điện II. Chuẩn bị : GV bảng phụ, thước Hs ôn lại kiến thức đã học. III. Tổ chức hoạt động của học sinh 1: Ổn định tổ chức 2. Kiểm tra 3. Bài mới Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Bài 1: Đơn vị nào dưới đây không phải Hoạt động 1( ):Bài tập trắc nghiệm là đơn vị điện năng? HS đọc đầu bài a. Jun (J) b. Niu tơn (N) Hs chọn câu trả lời đúng c. Ki lô oát giờ (kW h) Bài 1: Đơn vị niu tơn (N) không phải là d. Số đếm của công tơ điện đơn vị điện năng .chú ý: số đếm của Hs đọc đầu bài công tơ điện là 1 con số,bản thân nó HS chọn đáp án đúng không phải là đơn vị điện năng ,nhưng HS nhận xét nếu kèm theo đơn vị kWh thì nó cho biết lượng điện năng tiêu thụ. Bài 2: Số đếm của công tơ điện ở gia HS nhận xét đình cho biết: Bài 2: HS đọc đầu bài a. Thời gian sử dụng điện của gia đình Hs chọn câu trả lời đúng b. Công suất điện mà gia đình sử dụng Số đếm của công tơ điện ở gia đình cho c. Điện năng mà gia đình đã sử dụng biết điện năng mà gia đình đã sử dụng d. Số dụng cụ và thiết bị đang được sử .Câu C là đúng. dụng Hs nhận xét HS đọc đầu bài Hoạt động 2( ):Bài tập tự luận Hs chọn câu trả lời đúng Bài 1: HS nhận xét Hs đọc đầu bài Bài 1:Trên 1 bóng đền xe máy có ghi Hs lên bảng làm 12V-6W và đèn này được sử dụng với a)Điện trở của đèn: đúng hiệu điện thế định mức trong 1 giờ U 2 122 R = = = 24  .Hãy tính: P 6 a.Điện trở của đèn khi đó b)Vì đèn này được sử dụng với đúng b.Điện năng mà đèn sử dụng trong thời hiệu điện thế định mức nên trong 1giờ gian trên. điện năng đèn đã sử dụng là 277
  30. Hs đọc đầu bài 6Wh= 6.3600J= 21600J. Hs lên bảng làm từng phần Hs nhận xét Hs nhận xét Bài 2: Bài 2: Một bàn là được sử dụng với Hs đọc đầu bài đúng hiệu điện thế định mức là 220V HS trả lời trong 15 phút thì tieu thụ 1 lượng điện a)Công suất điện của bàn là: năng là 720kJ.Hãy tính: P= A = 720000 = 800W. a.Công suất điện của bàn là. t 15.60 b.Cường độ dòng điện chạy qua bàn là b)Điện trở của bàn là và điện trở của nó khi đó. U 2 2202 R= = = 60,5  HS đọc đầu bài P 800 Hs trả lời Cường độ dòng điện chạy qua bàn là: I= U = 220 = 3,636A. R 60,5 Hs nhận xét Bài 3: HS đọc đầu bài Hs trả lời Số của công tơ điện tăng thêm 90 số tức Hs nhận xét là trong 30 ngày gia đình này đã sử Bài 3: Trong 30 ngày chỉ số của công tơ dụng điện năng là A= 90kWh Thời gian điện của 1 gia đình tăng thêm 90 số.Biết t = 30.4 = 120giờ rằng thời gian sử dụng điện trung bình trong mỗi ngày là 4 giờ.Tính công suất tiêu thụ điện năng trung bình của gia đình này. HS đọc đầu bài Hs trả lời Hs nhận xét TuÇn 4: Ngµy so¹n : 4/12/2013 TiÕt 4 Ngµy d¹y : 7/12/2013 Lớp dạy: 9A, 9B, 9C chuyªn ®Ò 4: Nam ch©m - tõ tr­êng I môc tiªu: - Cñng cè hÖ thèng l¹i c¸c kiÕn thøc vÒ Nam ch©m vÜnh cöu. 278
  31. - M« t¶ ®­îc tõ tÝnh cña nam ch©m, x¸c ®Þnh ®­îc c¸c cùc tõ cña nam ch©m - NhËn biÕt sù tån t¹i cña tõ tr­êng , x¸c ®Þnh ®­îc chiÒu ®­êng søc tõ - BiÕt vËn dông qui t¾c n¾m tay ph¶i x¸c ®Þnh chiÒu ®­êng søc tõ trong lßng èng d©y. - VËn dông ®­îc qui t¾c bµn tay tr¸i t×m chiÒu lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn d©y dÉn cã dßng ®iÖn ch¹y qua. - HS biÕt vËn dông c¸c hÖ thøc trªn ®Ó gi¶i c¸c bµi tËp vËt lý vµ gi¶i thÝch ®­îc c¸c hiÖn t­îng cã liªn quan ®Õn thùc tiÔn. - RÌn tÝnh cÈn thËn khi x¸c ®Þnh chiÒu ®­êng søc tõ , lùc tõ , dßng ®iÖn , c¸c cùc cña nam ch©m - HS cã th¸i ®é häc tËp ®óng ®¾n. B - ChuÈn bi: - GV : Gi¸o ¸n + S¸ch bµi tËp vËt lý + B¶ng phô - HS : Vë ghi + S¸ch bµi tËp vËt lý C - TiÕn tr×nh lªn líp : I - æn ®Þnh tæ chøc: 9 A: II - KTBC: ( kÕt hîp trong giê ) III - C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc: 1 - Ho¹t ®éng1: «n l¹i kiÕn thøc Trợ giúp của GV Hoạt động của HS 1 - Ho¹t ®éng1: «n l¹i kiÕn thøc 1. TÝnh chÊt tõ cña Nam ch©m : - HS tr¶ lêi c¸c c©u hái cña GV - BÊt k× nam ch©m nµo còng cã hai tõ cùc. Khi ®Ó tù do, cùc lu«n chØ h­íng B¾c gäi + Nªu c¸c tÝnh chÊt tõ cña Nam lµ cùc B¾c, cßn cùc lu«n chØ h­íng Nam ch©m ? gäi lµ cùc Nam. - Khi ®Æt hai nam ch©m gÇn nhau, c¸c tõ cùc cïng tªn ®Èy nhau, c¸c tõ cùc kh¸c tªn hót nhau. 2 .C¸ch x¸c ®Þnh mét vËt b»ng kim lo¹i + Nªu C¸ch x¸c ®Þnh mét vËt b»ng kimcã ph¶i lµ mét nam ch©m hay kh«ng lo¹i c¨n cø vµo mét trong c¸c ®Æc ®iÓm sau: cã ph¶i lµ mét nam ch©m hay kh«ng+ Cã kh¶ n¨ng hót s¾t hay bÞ s¾t hót c¨n cø vµo mét trong c¸c ®Æc ®iÓm + Khi ®Ó quay tù do , nã lu«n lu«n ®Þnh nµo ? h­íng B¾c- Nam 3.C¸ch x¸c ®Þnh c¸c cùc tõ cña mét nam ch©m C¸ch 1: c¨n cø vµo kÝ hiÖu trªn nam + Nªu C¸ch x¸c ®Þnh c¸c cùc tõ ch©m cña mét nam ch©m vÜnh cöu ? C¸ch 2: NÕu nam ch©m bÞ mÊt c¸c kÝ hiÖu cã thÓ sö dông mét nam ch©m kh¸c cßn kÝ hiÖu c¸c cùc tõ , cho chóng t­¬ng t¸c víi nhau C¸ch 3 : §Ó Nam ch©m tù do , nã lu«n lu«n ®Þnh h­íng B¾c- Nam + Nªu kh¸i niÖm vÒ tõ tr­êng ? 2. Tõ tr­êng: Lµm thÕ nµo ®Ó nhËn biÕt ®­îc tõ + Kh«ng gian xung quanh nam ch©m , 279
  32. tr­êng ? xung quanh dßng ®iÖn cã kh¶ n¨ng t¸c dông lùc tõ lªn kim nam ch©m ®Æt trong nã . Ta nãi kh«ng gian ®ã cã tõ tr­êng + T¹i mçi vÞ trÝ nhÊt ®Þnh trong tõ tr­êng cña thanh nam ch©m hay cña Ho¹t ®éng 2: Gi¶i bµi tËp dßng ®iÖn , kim nam ch©m ®Òu chØ mét Bµi 1: §­a thanh kim lo¹i ®Õn gÇn h­íng x¸c ®Þnh mét c¸i ®inh ghim , hiÖn t­îng nµo + §Ó nhËn biÕt trong mét vïng kh«ng cho phÐp ta kÕt luËn thanh kim gian cã tõ tr­êng hay kh«ng ng­íi ta lo¹i lµ mét nam ch©m? dïng kim nam ch©m thö - GV yªu cÇu HS suy nghÜ tr¶ lêi c©u hái Gi¶i: - 1 HS ®øng t¹i chç tr¶ lêi c©u hái. Khi ®­a thanh kim lo¹i ®Õn gÇn mét ®inh - HS th¶o luËn thèng nhÊt ph­¬ng ghim , nÕu thanh kim lo¹i hót ®inh ghim ¸n ®óng th× thanh kim lo¹i lµ nam kim lo¹i lµ nam ch©m , nÕu kh«ng hót th× ®ã kh«ng ph¶i lµ Bµi 2: H×nh vÏ kh«ng ®Çy ®ñ vÒ nam ch©m tªn c¸c cùc tõ , chiÒu dßng ®iÖn vµ chiÒu cña ®­êng søc tõ cña èng d©y. H·y x¸c ®Þnh c¸c cùc tõ, chiÒu Gi¶i: ®­êng søc tõ vµ chiÒu dßng ®iÖn S N trong èng d©y S N N S I Bµi 3: Lµm thÕ nµo cã thÓ t¹o Gi¶i: ®­îc mét nam ch©m ®iÖn m¹nh §é m¹nh cña nam ch©m ®iÖn sÏ cµng gia víi mét dßng ®iÖn cã c­êng ®é cho t¨ng nÕu èng d©y cã nhiÒu vßng d©y vµ tr­íc . H·y nªu mét ph­¬ng ¸n c­êng ®é qua èng d©y lín. NÕu trong ®¬n gi¶n ®Ó thùc hiÖn viÖc ®ã ®iÒu kiÖn cã c­êng ®é dßng ®iÖn lµ nh­ nhau th× nªn dïng d©y dÉn m¶nh ®Ó quÊn nhiÒu vßng , nh­ thÕ sÏ t¹o ®­îc mét nam ch©m ®iÖn m¹nh. TuÇn 5: Ngµy so¹n : 9/1/2014 TiÕt 5 Ngµy d¹y : 10/1/2014 Lớp dạy: 9A, 9B, 9C chuyªn ®Ò 5 Lùc ®iÖn tõ - HiÖn t­îng c¶m øng ®iÖn tõ I môc tiªu: 280
  33. - Chuyªn ®Ò : Lùc ®iÖn tõ - HiÖn t­îng c¶m øng ®iÖn tõ ®­îc d¹y trong 8 tiÕt theo ch­¬ng tr×nh b¸m s¸t. - «n l¹i vµ n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n . - N¾m ®­îc kh¸i niÖm vÒ lùc ®iÖn tõ vµ biÕt c¸ch sö dông quy t¾c bµn tay tr¸i ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu lùc ®iÖn tõ. - N¾m ®­îc c¸c hiÖn t­îng c¶m øng ®iÖn t­ nh­ cho nam ch©m vÜnh cöu vµ cuén d©y khÝn chuyÓn ®éng t­¬ng ®èi víi nhau. - Häc sinh biÕt cÊu t¹o vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña biÕn thÕ ®iÖn vµ c¸c øng dông cña biÕn thÕ ®iÖn trong cuéc sèng. - Häc sinh cã kü n¨ng vËn dông quy t¾c bµn tay tr¸i ®Ó x¸c ®Þnh chiÒu cña lùc ®iÖn tõ , chiÒu dßng ®iÖn hay chiÒu ®­êng søc tõ khi biÕt hai trong ba yÕu tè cßn l¹i. - häc sinh cã kü n¨ng vËn dông c«ng thøc ®Ó gi¶i bµi tËp vÒ truyÒn t¶i dßng ®iÖn ®i xa - HS cã th¸i ®é häc tËp ®óng ®¾n. B - ChuÈn bi: C - TiÕn tr×nh lªn líp : I - æn ®Þnh tæ chøc: 9B: II - KTBC: ( kÕt hîp trong giê ) III - C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc: 1 - Ho¹t ®éng1: «n l¹i kiÕn thøc Trợ giúp của GV Hoạt động của HS Bµi tËp sè 1: Gi¶i bµi tËp sè 1 a)Nªu c¸c trõ¬ng hîp cã thÓ x¶y a,ra Khi dßng ®iÖn ®Æt trong tõ tr­êng cã khi hai tr­êng hîp x¶y ra : ®¹t mét d©y dÉn cã dßng ®iÖn ch¹y+ NÕu d©y dÉn kh«ng song song víi qua ®­êng søc tõ th× lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn trong tõ tr­êng d©y dÉn . ChiÒu lùc ®iÖn tõ ®­îc x¸c ®Þnh b»ng b) H·y vÏ thªm lùc t¸c dông lªn d©yquy t¾c bµn tay tr¸i dÉn +NÕu d©y dÉn song song víi ®­êng søc tõ th× trong c¸c tr­êng hîp sau: kh«ng cã lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn nã . b, C¸c lùc ®iÖn tõ ®­îc x¸c ®Þnh nh­ sau: N  S N  S F S  N S I N F Chó ý: C¸c kÝ hiÖu: N  S  chØ chiÒu dßng ®iÖn cã ph­¬ng vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng giÊy vµ cã chiÒu S I N ®i tõ ngoµi vµo trong F = 0  chØ dßng ®iÖn cã ph­¬ng vu«ngBµi sè 2: Trªn h×nh 2.14 mòi tªn chØ chiÒu gãc chuyÓn ®éng cña ®o¹n d©y AC trªn hai víi mÆt ph¼ng giÊy vµ cã chiÒu thanh®i ray dÉn ®iÖn AB vµ CD . §­êng søc tõ tõ vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng ABCD . Em trong ra ngoµi h·y x¸c ®Þnh chiÒu ®­êng søc tõ ? 281
  34. - GV cho HS ®äc kü ®Çu bµi. - Bµi tËp ®· cho biÕt yÕu tè nµo ? - ChiÒu dßng ®iÖn trªn thanh AC ®i nh­ thÕ nµo ? Bµi gi¶i - ChiÒu lùc ®iÖn tõ ®i nh­ thÕ ChiÒu cña ®­êng søc tõ vu«ng gãc víi mÆt nµo ? khung ABCD vµ ®i vÒ phÝa trong tê giÊy.+ Bµi sè 3: D©y dÉn chuyÓn ®éng nh­ thÕ nµo trong c¸c tr­êng hîp sau ( h×nh 2.15) ? DÊu chÊm chØ dßng ®iÖn ch¹y vÒ phÝa tr­íc mÆt, §Ó x¸c ®Þnh chiÒu ®­êng søc tõ dÊu + chØ dßng ®iÖn ch¹y vÒ phÝa sau ta vËn dông quy t¾c nµo ? - GV cho HS ®äc kü ®Çu bµi. - Bµi tËp ®· cho biÕt yÕu tè nµo ? - Lµm thÕ nµo x¸c ®Þnh ®­îc ph­¬ng vµ chiÒu ®­êng søc tõ ? Bµi gi¶i - ChiÒu dßng ®iÖn cã ph­¬ng ¸p dông qui t¾c bµn tay tr¸i sao cho ®­êng nh­ thÕ nµo ? chiÒu cña dßng søc tõ ®i vµo lßng bµn tay ( lßng bµn tay ®iÖn ®­îc quy ­íc nh­ thÕ nµo h­íng vÒ ph¸i cùc B¾c N ) ? a./ D©y dÉn chuyÓn ®«ng tõ tr¸i sang ph¶i . b./ D©y dÉn chuyÓn ®«ng tõ ph¶i sang tr¸i c./ D©y dÉn chuyÓn ®«ng tõ ph¶i sang tr¸i - VËn dông quy t¾c bµn tay tr¸i d./ D©y dÉn chuyÓn ®«ng tõ tr¸i sang ph¶i . x¸c ®Þnh chiÒu cña lùc ®iÖn tõ . e./ D©y dÉn chuyÓn ®«ng ra phÝa ngoµi g./ D©y dÉn kh«ng chuyÓn ®«ng ( dßng ®iÖn vµ ®­êng søc tõ cã ph­¬ng song song víi Bµi 4: H·y biÔu diÔn lùc ®iÖn tõ nhau ) . t¸c dông lªn c¸c ®o¹n d©y AB, Bµi gi¶i CD cña khung d©y dÉn cã dßng ®iÖn ch¹y qua B C F B C F 282
  35. S A D S N A S D N B B F C C S A S A N D N D TuÇn 6: Ngµy so¹n : 19/2/2014 TiÕt 6 Ngµy d¹y : 21/2/2014 Lớp dạy: 9A, 9B, 9C chuyªn ®Ò 6 Dßng diÖn xoay chiÒu I môc tiªu: - Chuyªn ®Ò : Dßng ®iÖn xoay chiÒu ®­îc d¹y trong 7 tiÕt theo ch­¬ng tr×nh b¸m s¸t. - «n l¹i vµ n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c¸ch t¹o ra dßng ®iÖn xoay chiÒu, c¸c øng dông cña dßng ®iÖn xoay chiÒu, c¸ch truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa, cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y biÕn thÕ. - HS ®­îc rÌn luyÖn kü n¨ng lµm bµi tËp. - HS cã th¸i ®é häc tËp ®óng ®¾n. B - ChuÈn bI: - GV : Gi¸o ¸n + S¸ch bµi tËp vËt lý + B¶ng phô - HS : Vë ghi + S¸ch bµi tËp vËt lý C - tiÕn tr×nh lªn líp : I - æn ®Þnh tæ chøc: II - KTBC: ( kÕt hîp trong giê ) III - C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc: 1 - Ho¹t ®éng1: Trợ giúp của GV Hoạt động của HS - GV yªu cÇu HS ®øng t¹i chç nªu 1. «n l¹i kiÕn thøc ®· häc : cÊu t¹o cña m¸y ph¸t ®iÖn. 1. CÊu t¹o cña m¸y ph¸t ®iÖn xoay chiÒu - Lo¹i 1 : Nam ch©m, khung d©y, cæ 283
  36. - Ho¹t ®éng cña 2 lo¹i m¸y ph¸t ®iÖn gãp ®iÖn nµy nh­ thÕ nµo ? - Lo¹i 2 : Nam ch©m, khung d©y 2. Nguyªn t¾c ho¹t ®éng : - Lo¹i 1 : Cho khung d©y quay trong tõ tr­êng cña nam ch©m vÜnh cöu. - M¸y ph¸t ®iÖn trong kÜ thuÊt cã - Lo¹i 2 : Cho nam ch©m quay quanh kh¸c m¸y trong PTN nh­ thÕ nµo ? cuén d©y kÝn. 3. M¸y ph¸t ®iÖn trong kü thuËt: M¸y ph¸t ®iÖn trong kÜ thuËt cã c­êng ®é 2000 A vµ HiÖu ®iÖn thÕ 25000 V c«ng suÊt 300 MW tÇn sè 50 Hz - Roto cña m¸y lµ nam ch©m ®iÖn m¹nh, stato lµ c¸c cuén d©y. - Dßng ®iÖn xoay chiÒu cã t¸c dông - T¹i sao cã sù hao phÝ trªn ®­êng nhiÖt, quang vµ tõ. d©y t¶i ®iÖn ? - Lùc tõ thay ®æi khi dßng ®iÖn ®æi chiÒu - Dïng Ampeke hay V«n kÕ xoay - C«ng thøc tÝnh c«ng suÊt hao phÝ chiÒu cã kÝ hiÖu AC ®Ó do gi¸ trÞ hiÖu trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn ? dông cña c­êng ®é dßng ®iÖn vµ hiÖu ®iÖn thÕ. Khi m¾c Ampeke ( hay V«n kÕ ) vµo dßng ®iÖn xoay chiÒu th× - Lµm c¸ch nµo ®Ó gi¶m hao phÝ trªn kh«ng cÇn ph©n biÖt chèt nµo cña ®­êng d©y t¶i ®iÖn ? chóng. 4 - Khi truyÒn t¶i ®iÖn n¨ng ®i xa b»ng ®­êng d©y t¶i ®iÖn sÏ cã mét phÇn ®iÖn n¨ng hao phÝ do hiÖn t­îng táa nhiÖt trªn ®­êng d©y. R P2 - tõ c«ng thøc PHP = U 2 GV yªu cÇu HS ®äc vµ nªu ra ph­¬ng C«ng suÊt hao phÝ do táa nhiÖt trªn ¸n cña m×nh. ®­êng d©y t¶i ®iÖn tØ lÖ nghÞch víi - Tæ chøc th¶o luËn ®­a ra kÕt luËn b×nh ph­¬ng hiÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu ®­êng d©y. - C¸ch lµm gi¶m hao phÝ : §Ó gi¶m hao phÝ ®iÖn n¨ng do táa nhiÖt trªn ®­êng d©y t¶i ®iÖn th× c¸ch tèt nhÊt lµ t¨ng hÖu ®iÖn thÕ ®Æt vµo hai ®Çu ®­êng d©y. Bµi tËp 36.4 SBT Muèn gi¶m hao phÝ ph¶i t¨ng hiÖu - GV yªu cÇu HS lµm bµi tËp. ®iÖn thÕ lªn, do ®ã, ph¶i ®Æt mét m¸y - Tæ chøc th¶o luËn ®­a ra kÕt luËn biÕn thÕ ( t¨ng thÕ ) ë ®Çu d©y t¶i ®iÖn. ë n¬i 284
  37. Bµi tËp : C«ng suÊt cÇn truyÒn ®i lµ sö dông ®iÖn, chØ th­êng sö dông hiÖu 100 MW. §iÖn trë d©y dÉn lµ 20  . ®iÖn thÕ 220 V . Nh­ vËy ph¶i cã mét Hái nÕu dïng hiÖu ®iÖn thÕ lµ 500 m¸y biÕn thÕ ( Gi¶m thÕ ) ®Æt ë n¬i sö 00V th× mçi ngµy tiÕt kiÖm ®­îc bao dông ®Ó gi¶m hiÖu ®iÖn thÕ. nhiªu ®iÖn n¨ng so víi hiÖu ®iÖn thÕ Bµi tËp 37.2 SBT lµ 400 000V ? L­îng ®iÖn n¨ng tiÕt U n theo hÖ thøc 1 1 ta cã : kiÖm ®­îc t­¬ng øng víi bao nhiªu U 2 n2 khèi l­îng x¨ng, biÕt n¨ng suÊt táa n2 240 6 U2 = U1. = 220 . = 12 ( V ) nhiÖt cña x¨ng 46 10 J/kg n1 4400 Bµi gi¶i NÕu dïng hiÖu ®iÖn thÕ 500 000V th× : P2 P1 = R. 2 = 1250 000 W U1 NÕu dïng hiÖu ®iÖn thÕ 400 000V th× : P2 P2 = R. 2 = 800 000 W U2 Dïng hiÖu ®iÖn thÕ U2 th× tiÕt kiÖm ®­îc 450 000 W. Nh­ vËy trong mét ngµy tiÕt kiÖm ®­îc ®iÖn n¨ng 3,88.107 kJ t­¬ng øng 843kg x¨ng 285
  38. TuÇn 7: Ngµy so¹n : 19/3/2014 TiÕt 7 Ngµy d¹y : 21/3/2014 Lớp dạy: 9A, 9B, 9C chuyªn ®Ò 7 : sù khóc x¹ ¸nh s¸ng - thÊu kÝnh I môc tiªu: - Chuyªn ®Ò : Sù khóc x¹ ¸nh s¸ng – ThÊu kÝnh ®­îc d¹y trong 11 tiÕt theo ch­¬ng tr×nh b¸m s¸t. - «n l¹i vµ n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ sù truyÒn th¼ng cña ¸nh s¸ng, ®Þnh luËt ph¶n x¹ ¸nh s¸ng - Häc sinh n¾m ®­îc néi dung cña ®Þnh luËt khóc x¹ ¸nh s¸ng, gi¶i thÝch ®­îc t¹i sao khi nh×n xuèng ao hå ta thÊy n«ng h¬n thùc tÕ. - Häc sinh hiÓu ®­îc vµ ph©n biÖt ®­îc hai lo¹i thÊu kÝnh, biÕt ®­îc c¸c kh¸i niÖm cña thÊu kÝnh, ph©n biÖt ®­îc c¸c tia bÆc biÖt cña thÊu kÝnh. - N¾m ®­îc c¸ch vÏ ¶nh cña mét vËt qua thÊu kÝnh, tõ ®ã x¸c ®iÞnh tÝnh chÊt ¶nh cña vËt, BiÕt tÝnh khãng c¸ch cña ¶nh khi biÕt kho¶ng c¸ch tõ vËt tíi thÊu kÝnh vµ tiªu cù cña thÊu kÝnh vµ ng­îc l¹i - HS cã th¸i ®é häc tËp ®óng ®¾n. B - ChuÈn bI: - GV : Gi¸o ¸n + S¸ch bµi tËp vËt lý + B¶ng phô - HS : Vë ghi + S¸ch bµi tËp vËt lý C - tiÕn tr×nh lªn líp : I - æn ®Þnh tæ chøc: II - KTBC: ( kÕt hîp trong giê ) III - C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc: 1 - Ho¹t ®éng1: HÖ thèng kiÕn thøc ®· häc Trợ giúp của GV Hoạt động của HS ThÕ nµo gäi lµ hiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh HiÖn t­îng khóc x¹ ¸nh s¸ng : s¸ng ? a, Kh¸i niÖm: HiÖn t­îng tia s¸ng truyÒn tõ m«i tr­êng trong suèt nµy sang m«i tr­êng trong suèt kh¸c bÞ g·y khóc t¹i mÆt ph©n c¸ch gi÷a hai m«i - Khi ¸nh s¸ng truyÒn tõ kh«ng khÝ tr­êng, ®­îc gäi lµ hiÖn t­îng khóc x¹ sang thñy tinh, hay n­íc th× sao ? ¸nh s¸ng . - ThÊu kÝnh héi tô cã ®Æc ®iÓm g× ? b, C¸c kÕt luËn: - Khi ¸nh s¸ng ®i tõ kh«ng khÝ sang - ThÕ nµo gäi lµ tiªu ®iÓm cña thÊu n­íc, hay thuû tinh th×: kÝnh héi tô ? + Tia khóc x¹ n»m trong mÆt ph¼ng tíi. ( mÆt ph¼ng chøa tia tíi - Quang t©m cña thÊu kÝnh lµ g× ? vµ ph¸p tuyÕn ) , ë vÒ phÝa bªn kia ph¸p tuyÕn so víi tia tíi . + Gãc khóc x¹ nhá h¬n gãc tíi. 286
  39. - trôc chÝnh cña thÊu kÝnh nh­ thÕ ThÊu kÝnh héi tô: nµo ? - ThÊu kÝnh héi tô th­êng dïng cã phÇn r×a máng h¬n phÇn gi÷a. Khi chïm tia tíi song song víi trôc chÝnh - Tiªu cù cña thÊu kÝnh héi tô lµ g× ? cña thÊu kÝnh th× chïm tia lã héi tô t¹i tiªu ®iÓm cña thÊu kÝnh . - ThÊu kÝnh ph©n kú cã ®Æc ®iÓm g× ? - Quang t©m cña thÊu kÝnh héi tô lµ ®iÓm mµ mäi tia s¸ng ®i qua ®Òu tiÕp - ThÕ nµo gäi lµ tiªu ®iÓm cña thÊu tôc ®i th¼ng. kÝnh ph©n kú ? - Trôc chÝnh cña thÊu kÝnh lµ ®­êng th¼ng ®i qua quang t©m vµ vu«ng gãc - Quang t©m cña thÊu kÝnh lµ g× ? víi thÊu kÝnh. - Mçi thÊu kÝnh héi tô cã 2 tiªu ®iÓm F vµ F’, n»m vÒ 2 phÝa cña thÊu kÝnh , - Trôc chÝnh cña thÊu kÝnh nh­ thÕ c¸ch ®Òu quang t©m . nµo ? - Kho¶ng c¸ch tõ quang t©m ®Õn mçi tiªu ®iÓm gäi lµ tiªu cù cña thÊu kÝnh . - §­êng truyÒn cña mét sè tia s¸ng - Tiªu cù cña thÊu kÝnh ph©n kú lµ g× ®Æc biÖt qua thÊu kÝnh héi tô : ? +Tia tíi qua quang t©m cho tia lã tiÕp tôc truyÒn th¼ng. +Tia tíi song song víi trôc chÝnh cho tia lã ®i qua tiªu ®iÓm. §­êng truyÒn cña 3 tia s¸ng ®Æc biÖt +Tia tíi qua tiªu ®iÓm cho tia lã song qua thÊu kÝnh ph©n kú sÏ ®i nh­ thÕ song víi trôc chÝnh nµo ? 2 - Ho¹t ®éng2: Bµi tËp Bµi sè 42 – 43 . 5 SBT Sö dông 2 tia ®Æt biÖt ®Ó dùng ¶nh A’B’ B I ’ F A’ A F O B’ Ta thÊy BB’I ~ 0B’F’ B B ' B I B0 = => 1 + = 2 Bµi sè 44 – 45 . 2 0 B ' 0 F ' B '0 B0 => = 1 ( * ) B '0 MÆt kh¸c ta cã AB0 ~ A’B’0 AB AO B0 = = = 1 A' B ' 0A' B '0 vËy A’B’ = AB hay d’ = d 287
  40. A0 = 0A’ hay h’ = h Bµi sè 44 – 45 . 2 a, S’ lµ ¶nh ¶o v× ¶nh vµ vËt cïng ë mét phÝa víi thÊu kÝnh. b, ThÊu kÝnh ®· cho lµ thÊu kÝnh ph©n kú c, Tõ S ta kÎ tia S S’ c¾t trôc chÝnh t¹i quang t©m. Tõ quang t©m ta dùng vÕt thÊu kÝnh, Tõ S ta kÎ ®­êng SI // trôc chÝnh thÊu kÝnh , tõ I kÎ tia IS’ c¾t trôc chÝnh t¹i tiªu ®iÓm F LÊy F’ ®èi xøng víi thÊu kÝnh. S I S’ F O F’ 288
  41. TuÇn 8: Ngµy so¹n: 24/4/2014 TiÕt 8 Ngµy d¹y: 25/4/2014 Lớp dạy: 9A, 9B, 9C chuyªn ®Ò 8 : m¾t vµ c¸c quang cô I môc tiªu: - Chuyªn ®Ò : M¾t vµ c¸c quang cô ®­îc d¹y trong 7 tiÕt theo ch­¬ng tr×nh b¸m s¸t. - «n l¹i vµ n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ m¾t vµ c¸c dông cô cã sö dông ®Õn thÊu kÝnh héi tô vµ thÊu kÝnh ph©n kú - Häc sinh n¾m ®­îc cÊu t¹o cña m¾t v¸ c¸c tËt cña m¾t, tõ ®ã biÕt c¸ch kh¾c phôc ®Ó kh«ng bÞ tËt vÒ m¾t hay kh¾c phôc c¸c tËt mµ m¾t m¾c ph¶i - Häc sinh hiÓu ®­îc vµ ph©n biÖt ®­îc hai lo¹i kÝnh cËn vµ kÝnh l·o. - Häc sinh n¾m ®­îc cÊu t¹o cña m¸y ¶nh, kÝnh lóp - VËn dông ®­îc kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i bµi tËp - HS cã th¸i ®é häc tËp ®óng ®¾n. B - ChuÈn bI: - GV : Gi¸o ¸n + S¸ch bµi tËp vËt lý + B¶ng phô - HS : Vë ghi + S¸ch bµi tËp vËt lý C - tiÕn tr×nh lªn líp : I - æn ®Þnh tæ chøc: II - KTBC: ( kÕt hîp trong giê ) III - C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc: 1 - Ho¹t ®éng1: HÖ thèng kiÕn thøc ®· häc Trợ giúp của GV Hoạt động của HS - M¾t cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo ? 1. CÊu t¹o cña m¾t : - Hai bé phËn quan träng lµ thuû tinh thÓ vµ mµng l­íi . - ThÓ thuû tinh ®ãng vai trß nh­ vËt kÝnh trong m¸y ¶nh , cßn mµng l­íi nh­ phim . ¶nh cña vËt mµ ta nh×n hiªn trªn mµng l­íi. 2. §iÓm cùc viÔn , kho¶ng cùc viÔn : 289
  42. - ThÕ nµo lµ ®iÓm cùc viÔn , kho¶ng - §iÓm xa m¾t nhÊt ta cã thÓ nh×n thÊy cùc viÔn ? râ khi kh«ng ®iÒu tiÕt gäi lµ ®iÓm cùc viÔn .Kho¶ng c¸ch tõ m¾t ®Õn ®iÓm cùc viÔn gäi lµ kho¶ng cùc viÔn . - ThÕ nµo lµ ®iÓm cùc cËn vµ kho¶ng 3. §iÓm cùc cËn, kho¶ng cùc cËn : cùc cËn ? - §iÓm gÇn m¾t nhÊt ta cã thÓ nh×n thÊy râ khi kh«ng ®iÒu tiÕt gäi lµ ®iÓm cùc cËn .Kho¶ng c¸ch tõ m¾t ®Õn ®iÓm cùc cËn gäi lµ kho¶ng cùc cËn . 4. Sù ®iÒu tiÕt m¾t : - ThÕ nµo ®­îc gäi lµ sù ®iÒu tiÕt cña - Khi m¾t nh×n c¸c vËt ë kho¶ng c¸ch m¾t kh¸c nhau mµ vÉn râ vËt th× thñy tinh thÓ cña m¾t ph¶i phång lªn hay sÑp xuèng ®Ó ¶nh cña vËt hiÖn lªn ®óng vâng m¹c, Khi ®ã ta nãi m¾t ®· ®iÒu tiÕt. 5. §iÒu kiÖn nh×n râ cña m¾t : Khi vËt n»m tõ ®iÓm cùc cËn ®Õn ®iÓm - khi nµo m¾t cã thÓ nh×n râ ®­îc vËt cùc viÔn th× m¾t nh×n râ vËt. ? 6. M¾t cËn : - M¾t cËn thÞ lµ m¾t chØ nh×n thÊy c¸c ThÕ nµo lµ m¾t cËn thÞ ? vËt ë gÇn mµ kh«ng nh×n râ c¸c vËt ë xa. Nuyªn nh©n nµo mµ m¾t kh«ng nh×n - Nguyªn nh©n : Do ®iÓm cùc viÔn cña râ c¸c vËt ë xa ? m¾t ch¹y l¹i gÇn m¾t h¬n ng­êi b×nh th­êng. - Lµm thÕ nµo kh¾c phôc ®­îc tËt - C¸ch kh¾c phôc : Ng­êi cËn thÞ ph¶i cËn thÞ ®eo kÝnh ph©n kú ®Ó khi nh×n c¸c vËt ë xa th× qua kÝnh sÏ t¹o ra ¶nh cña vËt ë gÇn m¾t h¬n. 7. M¾t l·o ( ViÔn thÞ ) : ThÕ nµo lµ m¾t viÔn thÞ ( m¾t l·o ) - M¾t l·o lµ m¾t kh«ng nh×n râ c¸c vËt ë gÇn . Nuyªn nh©n nµo mµ m¾t kh«ng nh×n - Nguyªn nh©n : Do ®iÓm cùc cËn ch¹y râ c¸c vËt ë gÇn ? ra xa m¾t h¬n ng­êi b×nh th­êng - C¸ch kh¾c phôc : Ng­êi viÔn thÞ ph¶i - Lµm thÕ nµo kh¾c phôc ®­îc tËt ®eo kÝnh héi tô ®Ó khi nh×n c¸c vËt ë viÔn thÞ ( M¾t l·o ) ? gÇn th× kÝnh sÏ t¹o ra ¶nh cña vËt ë xa m¾t h¬n vµo kho¶ng nh×n thÊy cña m¾t. 2 - Ho¹t ®éng2: Bµi tËp GỢI Ý: Bµi sè 1 b) Xác định được kính người ấy phải 290
  43. Một người chỉ nhìn rõ các vật cách đeo dựa vào câu a. (Để người ấy nhìn mắt từ 15cm đến 50cm. rõ các vật ở xa vô cực). a) Mắt người ấy có tật gì? Khi đeo kính vào ảnh của những vật ở xa vô cực hiện lên ở vị trí nào của b) Người ấy phải đeo kính loại gì? kính? Để mắt người đó nhìn ảnh mà Khi đeo kính phù hợp người ấy sẽ không cần điều tiết. Vậy ảnh ở vị trí nhìn rõ vật xa nhất cách mắt bao nào của mắt. F ? hay OF = ? nhiêu? Tiêu cự của kính đeo là Đs: b) f = 50cm. bao nhiêu? Bµi gi¶i Bµi sè 2 a./ Dùng ¶nh nh­ h×nh vÏ : §Ò bµi : Mét vËt ®Æt c¸ch mét kÝnh lóp 6cm. Cho biÕt tiªu cù cña kÝnh lóp b»ng 10cm. a./ Dùng ¶nh cña vËt qua kÝnh lóp ( kh«ng cÇn ®óng tØ lÖ ) b./ Anh lµ ¶nh thËt hay ¶nh ¶o ? Lín h¬n hay nhá h¬n vËt ? b./ Anh cña vËt qua kÝnh lóp lµ ¶nh ¶o . - Tam gi¸c OA’B’ ®ång d¹ng víi tam gi¸c OAB vµ F’A’B’ ®ång d¹ng víi F’OI ta rót ra ®­îc OA’ = 5cm vµ A’B’ / AB = 2,5 lÇn 291
  44. TuÇn 9: Ngµy so¹n :2 6/3/2012 TiÕt 9 Ngµy d¹y :27/3/2012 Lớp dạy: 9A, 9B, 9C chuyªn ®Ò 9 : I môc tiªu: - Chuyªn ®Ò : ¸nh s¸ng ®­îc d¹y theo ch­¬ng tr×nh b¸m s¸t - «n l¹i vµ n¾m v÷ng c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ ¸nh s¸ng nh­ ¸nh s¸ng ®¬n s¾c, ¸nh s¸ng kh«ng ®¬n s¾c, sù ph©n tÝch ¸nh s¸ng tr¾ng, sù trén ¸nh s¸ng, mµu s¾c c¸c vËt d­íi ¸nh s¸ng tr¾ng vµ ¸nh s¸ng mµu - Häc sinh biÕt vËn dông kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i thÝch c¸c hiÖn t­îng trong thùc tÕ ®êi sèng. - VËn dông ®­îc kiÕn thøc ®· häc ®Ó gi¶i bµi tËp - HS cã th¸i ®é häc tËp ®óng ®¾n. B - ChuÈn bI: - GV : Gi¸o ¸n + S¸ch bµi tËp vËt lý + B¶ng phô - HS : Vë ghi + S¸ch bµi tËp vËt lý C - tiÕn tr×nh lªn líp : I - æn ®Þnh tæ chøc: II - KTBC: ( kÕt hîp trong giê ) III - C¸c ho¹t ®éng d¹y - häc: 1 - Ho¹t ®éng1: HÖ thèng kiÕn thøc ®· häc Trợ giúp của GV Hoạt động của HS 1. ¸nh s¸ng tr¾ng: ¸nh s¸ng do mÆt trêi vµ c¸c ®Ìn cã sîi - ThÕ nµo lµ ¸nh s¸ng tr¾ng ? tãc nãng s¸ng ph¸t ra ¸nh s¸ng tr¾ng, ¸nh s¸ng tr¾ng cã 7 mµu c¬ b¶n ( §á, da cam, vµng, lôc, lam, chµm , tÝm ) 292
  45. 2. ¸nh s¸ng mµu : ¸nh s¸ng cã mét mµu ®­îc gäi lµ ¸nh - ThÕ nµo lµ ¸nh s¸ng mµu ? s¸ng mµu. - Cã mét sè nguån ph¸t ra ¸nh s¸ng mµu - Cã thÓ t¹o ra ¸nh s¸ng mµu b»ng c¸ch chiÕu ¸nh s¸ng tr¾ng qua tÊm läc mµu 3. C¸ch t¹o ra ¸nh s¸ng mµu: - Muèn t¹o ra ¸nh s¸ng mµu ta lµm - Muèn cã s¸ng mµu nµo th× ta chiÕu nh­ thÕ nµo ? ¸nh s¸ng tr¾ng qua tÊm läc mµu ®ã ta sÏ ®­îc ¸nh s¸ng cã mµu ®ã cña tÊm läc mµu ®ã . - TÊm läc mµu nµo th× hÊp thô Ýt ¸nh s¸ng mµu ®ã , nh­ng hÊp thô nhiÒu ¸nh s¸ng mµu ®ã , do ®ã ¸nh s¸ng cã mµu cña tÊm läc mµu ®i qua tÊm läc mµu ®ã nh­ng ¸nh s¸ng mµu kh¸c th× kh«ng ®i qua ®­îc tÊm läc mµu Êy . Mµu s¾c c¸c vËt d­íi ¸nh s¸ng tr¾ng vµ ¸nh s¸ng mµu : - D­íi ¸nh s¸ng tr¾ng vËt cã mµu nµo th× cã ¸nh s¸ng mµu ®ã ®i vµo m¾t ta. - VËt cã mµu tr¾ng cã kh¶ n¨ng t¸n x¹ tÊt c¶ c¸c ¸nh s¸ng mµu . - VËt mµu nµo th× t¸n x¹ ¸nh s¸ng mµu ®ã , nh­ng t¸n x¹ kÐm ¸nh s¸ng mµu kh¸c . - VËt mµu ®en kh«ng cã kh¶ n¨ng t¸n x¹ bÊt k× anh s¸ng mµu nµo. C¸c t¸c dông cña ¸nh s¸ng : - Anh s¸ng chiÕu vµo c¸c vËt sÏ lµm chóng nãng lªn . §ã lµ t¸c dông nhiÖt cña ¸nh s¸ng . - Anh s¸ng cã thÓ g©y ra mét sè biÕn ®«i nhÊt ®Þnh cña c¸c sinh vËt . §ã lµ t¸c dông sinh häc cña ¸nh s¸ng . 2 - Ho¹t ®éng2: Bµi tËp - T¸c dông cña ¸nh s¸ng lªn pin mÆt Bµi sè 1 trêi gäi lµ t¸c dông quang ®iÖn cña ¸nh a) Nếu ta chiếu một chùm ánh sáng s¸ng . - Anh s¸ng cã n¨ng l­îng , n¨ng l­îng vào một lăng kính màu xanh, thì ®ã ®­îc biÕn ®æi thµnh c¸c n¨ng l­îng chùm ánh sáng ra khỏi lăng kính sẽ kh¸c . có mầu gì và truyền đi như thế nào? Gîi ý gi¶i 293
  46. Vì sao em khẳng định như thế? Để trả lời được câu a cần giải đáp b) Một bóng đèn phát ra ánh sáng được một số vấn đề sau: trắng. Nếu đi qua các kính lọc sao cho mầu vàng , mầu lam, mầu tím + Lăng kính có phải là tấm lọc mầu bị ngăn lại, dựa vào bảng trừ mầu cho biết bóng đèn có mầu gì? không? Dựa vào đặc điểm tấm lọc mầu nào cho ánh sáng mầu đó đi qua và chặn ánh sáng mầu khác lại. + Nếu chỉ có một loại ánh sáng mầu qua lăng kính thì mức độ khúc xạ của các tia như thế nào? => Kết luận gì về dạng của chùm sáng khúc xạ mầu đó? b) Hs tự trả lời. TUẦN 24: Ngày soạn: 2/1/2018 Tiết 47 t Ngày dạy: 5/2/2018 BÀI 29: THỰC HÀNH VÀ TRẢI NGHIỆP SÁNG TẠO CHẾ TẠO NAM CHÂM VĨNH CỬU I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Chế tạo được lá thép thành nam châm(kim nam châm), biết cách nhận biết 1 vật có phải là nam châm hay không. - Biết dùng kim nam châm để xác định tên từ cực của ống dây có dòng điện chạy qua và chiều dòng điện chạy trong ống dây. 2. Kĩ năng: - Rèn kĩ năng thực hành và viết báo cáo thực hành. 3. Thái độ: - Biết làm việc tự lực để tiến hành TN có kết quả công việc thực hành, biết sử lí và báo cáo KQ thực hành theo mẫu, có tinh thần hợp tác với các bạn trong nhóm. II. Chuẩn bị: *Moãi nhoùm HS : -1 đèn cồn, thanh nam châm, kìm -1 oáng daây khoaûng 300 coøng, treân maët oáng daây coù khoeùt loå troøn. 294
  47. -1 giaù thí nghieäm; 1 nguoàn ñieän 6 voân, 1 coâng taéc ñieän. -2 ñoaïn daây, moät baèng theùp, moät baèng ñoàng daøi 3,5 cm. -5 ñoaïn daây noái; 1 buùt daï; 2 ñaïn chæ daøi 15 cm. C. PHƯƠNG PHÁP Thực nghiệm, gợi mở. tổ chức hoạt động nhóm D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: HOAÏT ÑOÄNG CUÛA HS TRÔÏ GIUÙP CUÛA GV NOÄI DUNG 1.OÅn ñònh :(1ph) 2.Hoaït ñoäng daïy hoïc Hoaït ñoäng 1 : Chuaån bò thöïc haønh -Kieåm tra söï chuaån bò cuûa C1: Ñaët thanh theùp HS. trong töø tröôøng cuûa -Caù nhaân traû lôøi. -Yeâu caàu HS traû lôøi caâu nam chaâm, cuûa doøng hoûi trong maãu baùo caùo ñieän. -Toùm taét yeâu caàu thöïc C2: Treo kim nam haønh , nhaéc nhôû thaùi ñoä chaâm baèng sôïi daây hoïc taäp. maûnh khoâng xoaén xem -Nhaän duïng cuï -Phaùt duïng cuï coù chæ höôùng Nam-Baéc hay khoâng hoaëc ñöa nam chaâm laïi gaàn caùc maït saét xem kim coù huùt ñöôïc maït saét hay khoâng C3: Ñaët kim nam chaâm vaøo trong loøng vaø gaàn moät ñaàu oáng daây. Caên cöù vaøo söï ñònh höôùng cuûa kim nam chaâm maø xaùc ñònh chieàu caùc ñöôøng söùc töø trong loøng oáng daây. Töø ñoù xaùc ñònh töø cöïc cuûa oáng daây. Sau ñoù, duøng qui taéc naém tay phaûi ñeå xaùc ñònh chieàu doøng ñieän chaïy trong caùc voøng cuûa oáng daây. Hoaït ñoäng 2 : thöïc haønh cheá taïo nam chaâm vónh cöûu -Caù nhaân nghieân cöùu -Yeâu caàu neâu toùm taét caùc SGK neâu toùm taét caùc böôùc thöïc haønh. böôùc cheá taïo nam chaâm 295
  48. vónh cöûu. -Tieán haønh TN theo -Yeâu caàu HS tieán haønh TN nhoùm theo nhoùm. -Hoaøn thaønh baûng 1 -Theo doõi , höôùng daãn caùc nhoùm TN Hoaït ñoäng 3 : Toång keát –Daën doø -Caù nhaân Hoaøn thaønh -Thu baûng baùo caùo maãu baùo caùo vaønoäp -Thu doïn duïng cuï thöïc -Nhaän xeùt thöïc haønh. haønh *Veà nhaø oân laïi qui taéc naém tay phaûi vaø qui taéc baøn tay traùi. BÀI 27: LỰC ĐIỆN TỪ A. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: Mô tả được thí nghiệm chứng tỏ tác dụng của lực điện từ lên đoạn dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt trong từ tường.Vận dụng được quy tắc bàn tay trái biểu diễn lực điện từ tác dụng lên dòng điện thẳng đặt vông góc với đường sức từ, khi biết chiều đường sức từ và chiều dòng điện. 2. Kỹ năng: Mắc mạch điện theo sơ đồ; Sử dụng biến trở và các dụng cụ điện; Vẽ và xác định chiều đường sức từ của nam châm 3. Thái độ: Cẩn then, trung thực và yêu thích môn học. B. PHƯƠNG PHÁP Quan sát, gợi mở, tổ chức hoạt động nhóm C. CHUẨN BỊ : ĐỐI VỚI HỌC SINH ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN 1NC chữ U; 1 nguồn điện 6V; 1đoạn Nội dung bài giảng, dự kiến dây dẫn dài 10cm; 1 biến trở ; 1khóa; 1 +Các TBTN cho các nhóm HS giá TN; 1ampe kế D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: HOẠT ĐỘNG CỦA HS HOẠT ĐỘNG CỦA GHI BẢNG GIÁO VIÊN 1. Hoạt động 1: Kiểm tra + Yêu cầu HS Trả lời câu bài cũ hỏi: + Trả lời câu hỏi của GV: -Nêu thí nghiệm Ơcxtét Nêu thí nghiệm Ơcxtét chứng tỏ dòng điện có tác chứng tỏ dòng điện có tác dụng từ? dụng từ +ĐVĐ: Dòng điện tác +Nêu dự đoán. dụng lực từ lên kim NC, I. TÁC DỤNG CỦA TỪ ngược lại kim NC có tác TRƯỜNG LÊN DÂY 2. Hoạt động 2: Thí dụng lực từ lên dòng điện DẪN CÓ DÒNG ĐIỆN: nghiệm về tác dụng của hay không?. Yêu cầu HS 1. Thí nghiệm: 296
  49. từ trường lên dây dẫn có nêu dự đoán +Dụng cụ: dòng điện: + Yêu cầu HS nghiên cứu +Tiến hành-Hiện tượng: -Nghiên cứu mục I Sgk: TN H27.1 Sgk-73: -Khi đóng khóa K, đoạn Nêu các dụng cụ cần thiết -Cho HS quan sát H 27.1; dây dẫn AB bị hút vào để tiến hành thí nghiệm Yêu cầu HS nêu các dụng trong lòng NC (hoặc bị theo H 27.1 Sgk-73 cụ TN? đẩy ra ngoài NC). -Nhận dụng cụ TN; tiến -Giao dụng cụ TN cho +Nhận xét: Như vậy Từ hành TN theo nhóm: Cả HS; Yêu cầu HS làm TN trường tác dụng lực từ lên nhóm quan sát hiện tượng theo nhóm. dây dẫn AB có dòng điện xảy ra khi đóng khóa K. -Lưu ý HS cách bố trí chạy qua. -Đại diện nhóm báo cáo TN: Đoạn dây dẫn AB 2. Kết luận: kết quả thí nghiệm và so phải đặt sâu trong lòng Từ trường tác dụng lực sánh với dự đoán ban NC chữ U, không để dây lên đoạn dây dẫn AB có đầu: Khi đóng khóa K, dẫn chạm vào NC. dòng điện chạy qua đặt đoạn dây dẫn AB bị hút Yêu cầu HS làm C 1 Sgk- trong từ trường . Lực đó vào trong lòng NC (hoặc 73; So sánh với dự đoán gọi là lực điện từ . bị đẩy ra ngoài NC). Như ban đầu để rút ra Kết luận II. CHIỀU CỦA LỰC vậy Từ trường tác dụng +Từ kết quả các nhóm ta ĐIỆN TỪ. QUY TẮC lực từ lên dây dẫn AB có thấy dây dẫn AB bị hút BÀN TAY TRÁI: dòng điện chạy qua. hay đẩy ra ngoài hai cực 1.Chiều của lực điện từ 3. Hoạt động 3: Tìm hiểu của nam châm tức là phụ thuộc vào những chiều của lực điện từ: chiều của lực từ trong TN yếu tố nào? +Nêu dự đoán: Chiều của của các nhóm khác nhau. a.Thí nghiệm 1: lực điện từ có thể phụ Vậy chiều của lực điện từ +Dụng cụ: thuộc vào chiều dòng phụ thuộc vào yếu tố nào? +Tiến hành-Hiện tượng: điện chạy qua dây dẫn và +Cần làm thí nghiệm như -Khi đóng khóa K, đoạn cách đặt nam châm (chiều thế nào để kiểm tra được dây dẫn AB bị hút vào của đường sức từ). điều đó?. trong lòng NC (hoặc bị +Nêu cách thí nghiệm +HDHS thảo luận cách đẩy ra ngoài NC). kiểm tra: thí nghiệm kiểm tra: -Đổi chiều dòng điện chạy +Tiến hành TN theo +Yêu cầu HS tiến hành qua dây dẫn AB chiều lực nhóm: Đổi chiều dòng TN 1: Kiểm tra sự phụ điện từ thay đổi. điện chạy qua dây dẫn thuộc của chiều lực điện +Nhận xét: Như vậy Từ AB, đóng K qua sát hiện từ vào chiều dòng điện trường tác dụng lực từ lên tượng để rút ra kết luận: chạy qua dây dẫn AB dây dẫn AB có dòng điện Khi đổi chiều dòng điện +Yêu cầu HS tiến hành chạy qua. Khi đổi chiều chạy qua dây dẫn AB thì TN 2: Kiểm tra sự phụ dòng điện chạy qua dây chiều lực điện từ thay đổi. thuộc của chiều lực điện dẫn AB thì chiều lực điện +Tiến hành TN theo từ vào chiều của lực điện từ thay đổi nhóm: Đổi chiều đường từ bằng cách đổi vị trí các b.Thí nghiệm 2: sức từ , đóng K qua sát cực của nam châm chữ U. +Dụng cụ: hiện tượng để rút ra kết +Qua 2 TN trên ta rút ra +Tiến hành-Hiện tượng: luận: Khi đổi chiều được kết luận gì? -Đổi chiều đường sức từ , đường sức từ thì chiều lực +Vậy làm thế nào để xác đóng K chiều lực điện từ điện từ thay đổi. định chiều của lực điện từ thay đổi. +Nêu kết luận chung cho khi biết chiều dòng điện +Nhận xét: 297
  50. 2 TN trên: Chiều của lực và chiều của đường sức -Chiều của lực điện từ tác điện từ tác dụng lên dây từ? dụng lên dây dẫn AB phụ dẫn AB phụ thuộc vào -Yêu cầu HS nêu Quy tắc thuộc vào chiềuđường sức chiều dòng điện chạy bàn tay trái Sgk-74 từ trong dây dẫn và chiều -Cho HS qua sát H27.2 c.Kết luận: của đường sức từ hiểu rõ hơn quy tắc bàn -Chiều của lực điện từ tác +Tìm hiểu quy tắc bàn tay trái. Vận dụng quy tắc dụng lên dây dẫn AB phụ tray trái: Vận dụng quy để đối chiếu với chiều thuộc vào chiều dòng điện tắc để đối chiếu với chiều chuyển động của dây dẫn chạy trong dây dẫn và chuyển động của dây dẫn AB trong thí nghiệm đã chiều của đường sức từ AB trong thí nghiệm đã quan sát được ở trên. 2.Quy tắc bàn tay trái: quan sát được ở trên. +Yêu cầu HS trả lời câu Đặt bàn tay trái sao cho 4.Hoạt động 4: hỏi: Chiều của lực điện từ các đường sức từ hướng +Vận dụng-Củng cố: tác dụng lên dây dẫn AB vào lòng bàn tay, chiều từ -Trả lời câu hỏi của GV: phụ thuộc vào những yếu cổ tay đến ngón tay giữa +Về nhà: tố nào? Phát biểu qtắc bàn hướng theo chiều dòng -Học, nắm vững nội dụng tay trái? điệnthì ngón tay trái choãi của bài, áp dụng Trả lời + HDVN: ra 900chỉ chiều của lực câu hỏi C2; C3; C4-Sgk- -Học, nắm vững nội dụng điện từ BT27 nSBT: của bài, áp dụng Trả lời -Chuẩn bị T30: Động cơ câu hỏi C2; C3; C4-Sgk- điện một chiều BT27 SBT: -Chuẩn bị T30: Động cơ điện một chiều 298
  51. BÀI 28: ĐỘNG CƠ ĐIỆN MỘT CHIỀU A. MỤC TIÊU 1. Kiến thức: -Mô tả được các bộ phận chính, giải thích được hoạt động của động cơ điện một chiều. -Nêu được tác dụng của mỗi bộ phận chính trong động cơ điện. -Phát hiện sự biến đổi điện năng thành cơ năng trong khi động cơ điện đang hoạt động. 2. Kỹ năng: -Vận dụng quy tắc bàn tay trái xác định chiều lực điện từ, biểu diễn lực điện từ. -Giải thích được nguyên tắc hoạt động của động cơ điện một chiều 3. Thái độ: Ham hiểu biết, yêu thích môn học. B. PHƯƠNG PHÁP Quan sát, thực nghiệm, gợi mở, tổ chức hoạt động nhóm C. CHUẨN BỊ : ĐỐI VỚI HỌC SINH ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN 1 Mô hình động cơ điện một chiều 6V; Nội dung bài giảng, dự kiến 1 bộ đổi nguồn +Các TBTN cho các nhóm HS D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: HOẠT ĐỘNG CỦA HS HOẠT ĐỘNG CỦA GHI BẢNG GIÁO VIÊN 1. Hoạt động 1: Kiểm + Yêu cầu HS Trả lời câu tra bài cũ-Đặt vấn đề hỏi: bài mới: -Phát biểu quy tắc bàn tay + Trả lời câu hỏi của GV: trái? -Phát biểu quy tắc bàn tay -Giải bài tập 27.3 SBT trái? +ĐVĐ: Nếu đưa liên tục +Giải bài tập 27.3 SBT dòng điện vào trong khung dây thì khung dây sẽ liên tục chuyển động I. NGUYÊN TẮC CẤU quay trong từ trường của TẠO CỦA ĐỘNG CƠ 2. Hoạt động 2: Tìm hiểu nam châm, như vậy ta có ĐIỆN MỘT CHIỀU: nguyên tắc cấu tạo của một động cơ điện 1.Các bộ phận chính của động cơ điện một chiều: +Phát mô hình động cơ động cơ điện một chiều: +Quan sát mô hình; Đọc điện một chiều cho các -Khung dây dẫn: phần 1 Sgk-76: Chỉ ra các nhóm HS. -Nam châm: Tạo ra từ 299
  52. bộ phận chính của động +Yêu cầu HS quan sát mô trường cơ điện một chiều. hình; Đọc phần 1 Sgk-76: -Cổ góp điện: Đảo chiều -Khung dây dẫn Chỉ ra các bộ phận chính dòng điện trong khung -Nam châm. của động cơ điện một -Cổ góp điện. chiều. +Nêu tác dụng của các bộ +Vẽ mô hình cấu tạo đơn 2. Hoạt động của động phận chính: giản lên bảng. cơ điện một chiều: 3.HĐ3: Tìm hiểu NTHĐ +Yêu cầu HS nêu tác -Dựa trên tác dụng của từ động cơ điện một chiều: dụng của các bộ phận trường lên khung dây dẫn +Đọc Sgk nêu NTHĐ của chính? có dòng điện chạy qua đặt động cơ điện một chiều: trong từ tường. Dựa trên tác dụng của từ + Yêu cầu HS đọc Sgk, trường lên khung dây dẫn nêu NTHĐ của động cơ -Khi cho dòng điện vào có dòng điện chạy qua đặt điện một chiều? khung dây, dưới tác dụng trong từ tường. + Yêu cầu HS trả lời C1: của từ trường xuất hiện +Trả lời câu C1: Vận +HDHS thảo luận nhóm cặp lực tác dụng lên 2 dụng QT bàn tay trái, xác kết quả câu C1. GV gợi ý: cạnh AB, CD của khung định cặp lực từ tác dụng Cặp lực vừa vẽ được có làm cho khung quay lên 2 cạnh AB, CD của tác dụng gì đối với khung quanh OO’ khung dây dây ? 3. Kết luận: Sgk-77 +Trả lời C2: Nêu dự đoán + Yêu cầu HS tiến hành III. SỰ BIẾN ĐỔI hiện tượng xảy ra với TNKT dự đoán (C3) NĂNG LƯỢNG khung dây +Qua phần 1, hãy nêu lại: TRONG ĐỘNG CƠ +Tiến hành TN KT dự Động cơ điện một chiều ĐIỆN: đoán (C3). Quan sát , so có các bộ phận chính là -Khi động cơ điện một sánh với dự đoán rút ra gì? Nó hoạt động theo chiều hoạt động, điện kết luận: NTHĐ của động nguyên tắc nào? năng được chuyển hóa cơ điện một chiều thành cơ năng 5.HĐ 4: Phát hiện sự +HDHS nêu nhận xét: biến đổi năng lượng Khi có dòng điện chạy trong động cơ điện: qua, động cơ quay. Vậy IV.VẬN DỤNG: +Nêu nhận xét về sự năng lượng đã được C5 Sgk-78: Khung dây chuyển hoá năng lượng chuyển hóa từ dạng nào trong H28.3 quay ngược trong động cơ điện . sang dạng nào? chiều kim đồng hồ -Khi động cơ điện một +Yêu cầu HS làm C5, C6, C6 Sgk-78: Để chế tạo chiều hoạt động, điện C7 : động cơ đện có công suất năng được chuyển hóa lớn, không dùng nam thành cơ năng +Yêu cầu HS đọc nội châm vĩnh cửu mà dùng 6.Hoạt động 5: dung ghi nhớ-Có thể em nam châm điện vì nam +Vận dụng-Củng cố: chưa biết Sgk- châm điện tạo ra từ trường -Trả lời C5, C6, C7 lớn hơn nam châm vĩnh -Đọc nội dung ghi nhớ- + HDVN: cửu. Có thể em chưa biết -Học, nắm vững nội dụng C7 Sgk-78 +Về nhà: của bài, áp dụng Trả lời -Học, nắm vững nội dụng câu hỏi-BT 28 SBT của bài, áp dụng Trả lời -Chuẩn bị T 31: Kẻ mẫu 300
  53. câu hỏi-BT28 SBT báo cáo thực hành; và trả -Chuẩn bị T 31: Kẻ mẫu lời phần 1 Sgk-81 báo cáo thực hành; và trả lời phần 1 Sgk-81 BÁO CÁO V/v: Tổ chức cho học sinh tham gia hoạt động “Trải nghiệm sáng tạo – ” năm học 2017 – 2018. Thực hiện kế hoạch giáo dục TNST năm học 2017-2018 của Trường THCS Quang Trung, kế hoạch TNST của bộ môn: khối Sau khi triển khai thực hiện Giáo viên phụ trách: xin được báo cáo như sau: I. Về công tác chỉ đạo, hướng dẫn, tổ chức thực hiện: ( Trình bày công tác chỉ đạo của nhà trường, chuyên môn, tổ chuyên môn .) II. Kết quả cụ thể: 1. Số lượng người tham gia: - Giáo viên: . - Học sinh : . - Thành phần khác: 2 Kết quả: - HS: - GV: ( Trình bày các kết quả đạt được sau khi thực hiện - có hình ảnh lồng ghép ) III.Bài học kinh nghiệm (Nêu các vấn đề cần đúc rút kinh nghiệm sau khi thực hiện và Kiến nghị đề xuất) 301
  54. Trên đây là báo cáo kết quả về việc tổ chức cho HS tham gia hoạt động “Trải nghiệm sáng tạo” . TUẦN 18: Ngày soạn: 22/12/2019 Tiết 35 Ngày dạy: 23/12/2019 BÀI 30: BÀI TẬP VẬN DỤNG QUY TẮC NẮM TAY PHẢI VÀ QUY TẮC BÀN TAY TRÁI A. MỤC TIÊU + Vận dụng được quy tắc nắm tay phải xác định chiều đường sức từ của ống dây khi biết chiều dòng điện và ngược lại. + Vận dụng được quy tắc bàn tay trái xác định chiều lực điện từ tác dụng lên dây dẫn thẳng có dòng điện chạy qua đặt vuông góc với đường sức từ hoặc chiều đường sức từ (hoặc chiều dòng điện) khi biết hai trong ba yếu tố trên. B. PHƯƠNG PHÁP gợi mở, tổ chức hoạt động nhóm C. CHUẨN BỊ : ĐỐI VỚI HỌC SINH ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN -1ống dây (500-700 vòng); 1 thanh NC; Nội dung bài giảng, dự kiến 1 sợi dây 20cm; 1giá TN; 1 nguồn điện 6V; 1 khoá; dây nối. D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: HOẠT ĐỘNG CỦA HS HOẠT ĐỘNG CỦA GHI BẢNG GIÁO VIÊN 3.HĐ 3: Giải bài tập 2: +Đọc đề bài nêu cách giải +Yêu cầu HS giải bài tập +Vẽ hình vào vở. áp dụng 2. quy tắc bàn tay trái để giải bài tập. Biểu diễn kết quả +Nêu lại quy ước ký hiệu trên hình vẽ +; cho biết điều gì. Bài tập 2: +HS giải lần lượt các phần Luyện cách đặt bàn tay a. 302
  55. a, b,c. Thảo luạn nhóm để trái theo quy tắc phù hợp đi đến KQ đúng. với mỗi hình vẽ để tìm  +Qua bài tập HS nhận được lời giải cho bài tập 2. F : Vận dụng quy tắc bàn tay trái xác định được chiều +Yêu cầu HS trình bày lực điện từ tác dụng lên dây bài giải: Biểu diễn kết dẫn thẳng có dòng điện quả trên hình vẽ đồng chạy qua đặt trong từ thời giải thích các bước trường (vuông góc với thực hiện tương ứng với đường sức từ; Hoặc xác các phần a,b,c của bài 2. định chiều dòng điện, chiều b.  đường sức từ khi biết 2 +Nhận xét chung, nhắc F trong 3 yếu tố. nhở những sai sót của HS thường mắc khi áp dụng  quy tắc bàn tay trái F 4.HĐ 4: Giải bài tập 3. + Yêu cầu HS giải bài tập c. +Đọc đề bài nêu cách giải 3. +Vẽ hình vào vở. áp dụng + Yêu cầu HS trình bày quy tắc bàn tay trái để giải bài giải: Biểu diễn kết bài tập. Biểu diễn kết quả quả trên hình vẽ đồng trên hình vẽ thời giải thích các bước thực hiện. +Nhận xét chung, nhắc Bài tập 3:  nhở những sai sót của HS a.Lực F1 và F2 được 5.HĐ 5: Rút ra các bước thường mắc. biểu diễn giải bài tập-HDVN: +HDHS trao đổi, nhận +Trao đổi, nhận xét để đưa xét để đưa ra các bước ra các bước chung khi giải chung khi giải bài tập vận bài tập vận dụng quy tắc dụng quy tắc nắm tay nắm tay phải; Quy tắc bàn phải; Quy tắc bàn tay trái.   tay trái. + HDVN: Học, nắm b.Khi lực F và F có +Về nhà: vững nội dụng của bài, áp 1 2 chiều ngược lại. Muốn -Học, nắm vững nội dụng dụng Trả lời câu hỏi-BT vậy phải đổi chiều dòng của bài, áp dụng Trả lời câu 30.2; 30.3 SBT: điện trong khung dây hỏi-BT30.2; 30.3 SBT -HDHS giải bài 30.2: Để hoặc chiều từ trường xác định chiều lực điện từ cần biết yếu tố Bµi sè : Trªn h×nh 2.14 nào?Trong trường hợp mòi tªn chØ chiÒu chuyÓn này chiều đường sức từ ®éng cña ®o¹n d©y AC trªn được xác định như thế hai thanh ray dÉn ®iÖn AB nào? vµ CD . §­êng søc tõ -Chuẩn bị T 33: Hiện vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng tượng cảm ứng điện từ ABCD . Em h·y x¸c ®Þnh chiÒu ®­êng søc tõ ? Bµi sè : 303
  56. Trªn h×nh 2.14 mòi tªn chØ chiÒu chuyÓn ®éng cña ®o¹n d©y AC trªn hai thanh ray dÉn ®iÖn AB vµ CD . §­êng søc tõ vu«ng gãc víi mÆt ph¼ng ABCD . Em h·y x¸c ®Þnh chiÒu ®­êng søc tõ ? Tiết 36 Ngày soạn: 23/12/2019 Ngày dạy: 24/12/2019 ÔN TẬP - BÀI TẬP A. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: +Tự ôn tập và tự Kiểm tra được những yêu cầu về kiến thức và kĩ năng của học kỳ I +Vận dụng được những kiến thức và kĩ năng đã nhận thức được để giải các bài tập trong chương trình của học kỳ I 2.Kỹ năng: +Rèn khả năng tổng hợp, khái quát kiến thức đã học 3.Thái độ: +Khẩn trương, tự đánh giá được khả năng tiếp thu kiến thức đã học. B. PHƯƠNG PHÁP Hệ thống, gợi mở, tổ chức hoạt động nhóm B. PHƯƠNG PHÁP: - Hệ thống, đàm thoại, gợi mở, tổ chức hoạt động nhóm C. CHUẨN BỊ: ĐỐI VỚI MỖI NHÓM HỌC SINH ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN - Ôn tập theo đề cương giáo viên cho về - Nội dung bài giảng 304
  57. nhà D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: HOẠT ĐỘNG CỦA HS HOẠT ĐỘNG GHI BẢNG CỦA GIÁO VIÊN 1. Hoạt động 1: Hệ I. Các công thức cần ôn tập: U U thống hóa kiến thức + Yêu cầu HS báo 1 : I ; 2 : R ; U I . R + Các nhóm báo cáo kết cáo kết quả đã R I 3 : R 1 n t R 2 R t d R 1 R 2 quả đã chuẩn bị ở nhà. chuẩn bị ở nhà. 1 1 1 4 : R / / R 1 2 R R R + Yêu cầu HS Trình t d 1 2 l + Trình bày các câu hỏi bày các câu hỏi 5 : R . ; 6 : Q I 2 . R .t S phần tự kiểm tra phần tự kiểm tra. U 2 7 : A U . I .t .t I 2 . R .t R U 2 + Nhận xét cho 8 : P U . I I 2 . R R điểm. II. Vận dụng 2. Hoạt động 1: Vận Bài tập 1: Vì sao thực tế người dụng +Lưu ý các công ta thường làm dây dẫn điện thức: bằng đồng hoặc nhôm mà không làm bằng kẽm, sắt? + nhẹ, bền ? tính chất vật lý của Bài tập 2: Khi quạt điện đang + Điện trở suất nhỏ dây đồng, nhôm như quay, ta không nên giữ cánh + Điện trở nhỏ thế nào quạt. Làm như vậy quạt sẽ cháy ? so sánh điện trở vì sao? suất Bài tập 3: Cơ năng ? giá trị điện tở như Khi khởi động bình ắc quy của Nội năng thế nào xe máy 12V có cường độ dòng điện khoảng 100A đi qua a) tính công suất của dòng điện ? Quạt quay điện khi đó? P = 1200W năng chuyển hóa b) tại sao dây nối từ ắc quy tới S lớn R nhỏ I lớn thành động cơ Để chịu được cường độ ? khi giữ điện năng Bài 17 Sgk-: lớn chuyển hóa U = 12V; Gữ lâu I lớn R1nt R2: I = 0,3A R1=?; Hỏng ắc quy +Yêu cầu HS giải R2=? bài tập 17: R1// R2: I’ = 1,6A +HDHS giải bài tập Bài giải: +Giải bài tập 17: 17: U 12 U 12 R ntR R R 40(1) R ntR R R 40(1) -Bài toán cho biết 1 2 1 2 1 2 1 2 I 0,3 I 0,3 R .R U 12 gì? Phải tìm gì? R // R 1 2 7,5(2) R1.R2 U 12 1 2 R // R 7,5(2) R1 R2 I ' 1,6 - R1nt R2: I = 1 2 R1 R2 I ' 1,6 R1 R2 40 0,3A=> Điện trở Từ (1),(2)=> R1 R2 40 R .R 300 toàn mạch được tính Từ (1), (2)=> 1 2 R .R 300 theo công thức nào 1 2 =>R1=30  ; R2=10  - R1// R2: I’ = =>R1=30  ; R2=10  Hoặc R1=10  ; R2=30  1,6A=> Điện trở Hoặc R1=10  ; R2=30  tương đương được 305
  58. tính theo công thức nào - Từ (1), (2)=> R1 R2 40 R1.R2 300 => R1=?  ; R2=?  TUẦN 19: Ngày soạn: 29/12/2019 Ngày dạy: 30/12/2019 Tiết 37 ÔN TẬP - BÀI TẬP A. MỤC TIÊU 306
  59. 1.Kiến thức: +Tự ôn tập và tự Kiểm tra được những yêu cầu về kiến thức và kĩ năng của học kỳ I +Vận dụng được những kiến thức và kĩ năng đã nhận thức được để giải các bài tập trong chương trình của học kỳ I 2.Kỹ năng: +Rèn khả năng tổng hợp, khái quát kiến thức đã học 3.Thái độ: +Khẩn trương, tự đánh giá được khả năng tiếp thu kiến thức đã học. B. PHƯƠNG PHÁP Hệ thống, gợi mở, tổ chức hoạt động nhóm C. CHUẨN BỊ : ĐỐI VỚI HỌC SINH ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN -Chuẩn bị các câu hỏi tự kiểm tra Sgk- Nội dung bài giảng, dự kiến 105 -Câu hỏi, bài tập thích hợp D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: HOẠT ĐỘNG HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO GHI BẢNG CỦA HS VIÊN 1.Hoạt động 1: + Yêu cầu HS Trả lời câu hỏi: Bài 1: (Điền vào chỗ Kiểm tra bài cũ- Bài 1: (Điền vào chỗ để để được khẳng định Đặt vấn đề bài được khẳng định đúng): đúng): mới: Câu 1: Chiều quy ước của đường Câu 1: Chiều quy ước + Trả lời câu hỏi sức từ là chiều của kim của đường sức từ là chiều của GV: nam châm đặt trên đường sức từ từ cực nam xang cực bắc Câu 1: Chiều quy đó. của kim nam châm đặt ước của đường sức Câu 2: Sắt , thép đặt trong từ trên đường sức từ đó. từ là chiều từ cực trường , đều bị Câu 2: Sắt , thép đặt nam xang cực bắc Sau khi đã bị nhiễm từ, sắt trong từ trường , đều bị của kim nam châm non giữ được từ tính lâu nhiễm từ. Sau khi đã bị đặt trên đường sức dài, còn thép nhiễm từ, sắt non không từ đó. thì giữ được từ tính lâu dài, Câu 2: Sắt , thép Câu 3: Có thể làm tăng lực từ của còn thép thì giữ được từ đặt trong từ trường nam châm điện tác dụng lên một tính lâu dài , đều bịnhiễm từ. vật bằng cách Câu 3: Có thể làm tăng Sau khi đã bị Câu 4:Quy tắc bàn tay trái dùng lực từ của nam châm nhiễm từ, sắt non để xác định điện tác dụng lên một vật không giữ được từ đặt trong bằng cách tăng cường độ tính lâu dài, còn từ trường dòng điện hoặc tăng số thép thì giữ được Câu 5:Trong thí nghiệm phát vòng dây của nam châm từ tính lâu dài hiện tác dụng từ của dòng điện điện Câu 3: Có thể làm (TN Ơcxtét), dây dẫn AB được Câu 4:Quy tắc bàn tay tăng lực từ của bố trí : trái dùng để xác định nam châm điện tác A. Tạo với kim nam châm một chiều lực điện từ tác dụng lên một vật góc bất kì. dụng lên dây dẫn mang bằng cách tăng B. Song song với kim nam châm. dòng điện đặt trong từ cường độ dòng C. Vuông góc với kim nam trường điện hoặc tăng số châm. Câu 5:Trong thí nghiệm vòng dây của nam D. Tạo với kim nam châm một phát hiện tác dụng từ của 307
  60. châm điện góc nhọn. dòng điện (TN Ơcxtét), Câu 4:Quy tắc bàn Câu 6:Từ trường không tồn tại ở dây dẫn AB được bố trí : tay trái dùng để A. Xung quanh nam châm. Song song với kim nam xác định chiều lực B. Xung quanh dòng điện. châm. điện từ tác dụng C. Xung quanh điện tích đứng Câu 6:Từ trường không lên dây dẫn đặt yên. tồn tại ở : trong từ trường D. Xung quanh trái đất. Xung quanh điện tích Câu 7:Theo quy tắc bàn tay trái đứng yên. thì chiều từ cổ tay đến ngón tay giữa chỉ chiều của : A.Đường sức từ B.Dòng điện Câu 7:Theo quy tắc bàn C. Lực điện từ. tay trái thì chiều từ cổ D. Cực Nam, Bắc địa lí. tay đến ngón tay giữa 2.Hoạt động 2: Câu 8: Các đường sức từ của một chỉ chiều của : Dòng Câu 6:Từ trường ống dây có dòng điện một chiều điện không tồn tại ở : không đổi chạy qua có chiều: Xung quanh điện A.Từ cực Nam đến cực Bắc ở tích đứng yên. ngoài ống dây. B.Từ cực Bắc đến cực Nam ở Câu 7:Theo quy tắc trong ống dây. Câu 8: Các đường sức từ bàn tay trái thì C.Từ cực Bắc đến cực Nam ở của một ống dây có dòng chiều từ cổ tay ngoài ống dây. điện một chiều không đổi đến ngón tay giữa D.Từ cực Nam đến cực Bắc địa chạy qua có chiều: chỉ chiều của : lí. Từ cực Bắc đến cực Nam Dòng điện Câu 9: Biết chiều các đường sức ở ngoài ống dây. từ của nam châm như hình vẽ, Câu 8: Các đường hãy cho biết tên các cực từ của sức từ của một ống nam châm? dây có dòng điện Câu 10: Một ống dây đặt gần một chiều không một thanh nam châm như hình đổi chạy qua có vẽ. Biết thanh nam châm bị đẩy Câu 9: chiều: ra xa. Hãy cho biết tên các cực từ Từ cực Bắc đến của nam châm? cực Nam ở ngoài Câu 11: Trên hai đèn dây tóc có ống dây. ghi: Đ 1: 220V-100W; Đ 2: 220V- Câu10 40W.a.So sánh điện trở của hai Câu 9: đèn khi chúng hoạt động bình thường. b.Mắc nối tiếp hai đèn vào Hiệu điện thế 220V. Đèn nào Câu11: sáng hơn? Vì sao? Tính điện Uđ1= Uđ2= 220V Câu 10: năng mà mạch điện này sử dụng Pđ1 =100W trong 1 giờ. Pđ2 = 40W + HDVN: U= 220V -Học, nắm vững nội dụng của a. R1= ?; R2= ? 308
  61. bài, áp dụng Trả lời câu hỏi-BT: b. U1= ?;U2= ? -Chuẩn bị T 37: Dòng điện xoay A= ? (t= 1h) Bài giải : a. Từ công thức U 2 U 2 P R ta có 5.Hoạt động 5: R P +Vận dụng-Củng cố: +Về nhà: -Học, nắm vững nội dụng của bài, áp dụng Trả lời câu hỏi-BT Sgk- 105,106 -Chuẩn bị T37: Dòng điện xoay chiều 309
  62. Tiết 38 Ngày soạn: 30/12/2019 Ngày dạy: 1/1/2020 KIỂM TRA KH I (Thời gian: 45 phút) I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc. - KiÓm tra, ®¸nh gi¸ møc ®é tiÕp thu cña häc sinh tõ bµi 1- 30 2. KÜ n¨ng. - RÌn kÜ n¨ng t­ duy, gi¶i c¸c bµi tËp VËt lÝ. 3. Th¸i ®é. - RÌn luyÖn tÝnh cÈn thËn, chÝnh x¸c. - Cã tÝnh trung thùc khi lµm bµi. II. H×nh thøc ra ®Ò: Tù luËn III. ChuÈn bÞ. A. Ma trËn ®Ò kiÓm tra. Chủ đề- Cấp độ 1 Cấp độ 2 Cấp độ 3 Tổng điểm Nội dung KT (Tái hiện) (VD Vận dụng (vận dụng phối Tỉ lệ % đơn giản, giản hợp sáng tạo) tương tự) Kiến thức: -Điện trở dây dẫn -Ý nghĩa công -Vận dụng được -Cho mạch điện -Định luật Ôm suất của các dụng định luật Ôm hỗn hợp tường -Công suất cụ điện, điện năng tính điện trở . minh. Xác định - Điện năng sử dụng của điên -Vận dụng được lực điện từ tác - Quy tắc bàn tay trở dây dẫn. các công thức P dụng lên AB và trái - Viết được hệ = U.I, A = P .t = giải thích. - Quy tắc nắm bàn thức định luật U.I.t và các công tay phải Ôm. Nêu rõ các thức khác để đại lượng và đơn tính công, điện vị có trong công năng, công suất thức. - Viết các hệ thức -Vận dụng quy tính công suất, tắc nắm bàn tay điện năng sử phải xác định các 310
  63. dụng. cực của ống dây có dòng điện - Nắm được quy -Vận dụng quy tắc bàn tay trái, tắc bàn tay trái quy tắc nắm bàn xác định một đại tay trái, lượng khi biết 8 điểm hai đại lượng 80% Số câu:3 câu Số câu:1 câu Số điểm: 5 đ Số điểm:2 đ Số câu:1 câu Số điểm: 1 đ Phương pháp: Có kĩ năng trình bày các bước suy luận lôgic. Năng lực xã hội Tính điện năng 1 điểm tiêu thụ và tiền điện phải trả 10% Số câu: câu 1c Số điểm:1 đ Năng lực cá thể -Đánh giá mức độ1 tiêu điểm thụ điện Số câu: câu 1c 10% Số điểm:1 đ Tổng số điểm Tổng số điểm 1đ Tổng số điểm 6đ Tổng số điểm Tổng số Số câu hỏi Số câu: 1 Số câu: 3 3đ điểm 10đ Tỉ lệ % Tỉ lệ: 10% Tỉ lệ: 60% Số câu:1 Số câu:5 Tỉ lệ: 30% Tỉ lệ:100% B. §Ò ra C©u 1 : Viết hệ thức định luật Ôm, công thức tính công suất, điện năng sử dung? Câu 2: Khi m¾c mét bãng ®Ìn vµo hiÖu ®iÖn thÕ U =220V th× c­êng ®é dßng ®iÖn ch¹y qua lµ 0,5A a. TÝnh ®iÖn trë cña ®Ìn b. TÝnh c«ng suÊt cña bãng ®Ìn c. TÝnh ®iÖn n¨ng tiªu thô vµ tiÒn ®iÖn ph¶i tr¶ cña bãng ®Ìn nµy trong 30 ngµy, biÕt trung b×nh mçi ngµy ®Ìn sö dông 6 giê vµ gi¸ ®iÖn 2000® mçi kW.h C©u 3: Treo thanh nam ch©m gÇn mét èng d©y(HV) A B 311
  64. S N a. Cã hiÖn t­îng g× ra víi thanh nam ch©m? b. §æi chiÒu dßng ®iÖn ch¹y qua c¸c vßng d©y, hiÖn t­îng x¶y ra nh­ thÕ nµo? C©u 4: X¸c ®Þnh chiÒu lùc ®iÖn tõ, chiÒu dßng ®iÖn, c¸c cùc nam ch©m trong c¸c tr­êng hîp sau. S F   S N F N Câu 5: Cho hình vẽ A  B a. Xác định lực điện từ tác dụng lên thanh AB, thanh Absẽ chuyển động như thế nào? b. Đổi chiều dòng điện hiện tượng xảy ra như thế nào? C. §¸p ¸n – Thang ®iÓm. Câu Đáp án Điểm U 1 I = 1 R P = U.I A = U.I.t =P.t 2 U 220 3 a. R = = 440 I 0.5 b. P = U.I => P = 220.0,5 = 110W = 0.11kW 312
  65. c.¸p dông c«ng thøc A = P.t=> §iÖn n¨ng ®Ìn ®· tiªu thô: A = 110.180.3600= 7128.104 J A = 0,11.180 = 19,8 kW.h T = 19,8.2000® = 39600® 3 a.Lóc ®Çu nam ch©m bÞ đẩy ra xa èng d©y. 2 b. Lóc ®Çu nam ch©m bÞ ®Èy ra xa, sau ®ã nã xoay ®i vµ khi cùc b¾c cña nam ch©m h­íng vÒ phÝa ®©ud B cña èng d©y th× nam ch©m bÞ hót vµo èng d©y. 4 2 5 2 A  B 313
  66. TUẦN 20: Tiết 39 Ngày soạn: 5/1/2020 Ngày dạy: 6/1/2020 ÔN TẬP - BÀI TẬP A. MỤC TIÊU: 1.Kiến thức: +Tự ôn tập và tự Kiểm tra được những yêu cầu về kiến thức và kĩ năng của học kỳ I +Vận dụng được những kiến thức và kĩ năng đã nhận thức được để giải các bài tập trong chương trình của học kỳ I 2.Kỹ năng: +Rèn khả năng tổng hợp, khái quát kiến thức đã học 3.Thái độ: +Khẩn trương, tự đánh giá được khả năng tiếp thu kiến thức đã học. B. PHƯƠNG PHÁP Hệ thống, gợi mở, tổ chức hoạt động nhóm B. PHƯƠNG PHÁP: - Hệ thống, đàm thoại, gợi mở, tổ chức hoạt động nhóm C. CHUẨN BỊ: ĐỐI VỚI MỖI NHÓM HỌC SINH ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN - Ôn tập theo đề cương giáo viên cho về - Nội dung bài giảng nhà D. CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: HOẠT ĐỘNG CỦA HS HOẠT ĐỘNG GHI BẢNG CỦA GIÁO VIÊN 1. Hoạt động 1: Hệ I. Các công thức cần ôn tập: 314
  67. U U thống hóa kiến thức + Yêu cầu HS báo 1 : I ; 2 : R ; U I . R + Các nhóm báo cáo kết cáo kết quả đã R I 3 : R 1 n t R 2 R t d R 1 R 2 quả đã chuẩn bị ở nhà. chuẩn bị ở nhà. 1 1 1 4 : R / / R 1 2 R R R + Yêu cầu HS Trình t d 1 2 l + Trình bày các câu hỏi bày các câu hỏi 5 : R . ; 6 : Q I 2 . R .t S phần tự kiểm tra phần tự kiểm tra. U 2 7 : A U . I .t .t I 2 . R .t R U 2 + Nhận xét cho 8 : P U . I I 2 . R R điểm. II. Vận dụng 2. Hoạt động 1: Vận Bài tập 1: Vì sao thực tế người dụng +Lưu ý các công ta thường làm dây dẫn điện thức: bằng đồng hoặc nhôm mà không làm bằng kẽm, sắt? + nhẹ, bền ? tính chất vật lý của Bài tập 2: Khi quạt điện đang + Điện trở suất nhỏ dây đồng, nhôm như quay, ta không nên giữ cánh + Điện trở nhỏ thế nào quạt. Làm như vậy quạt sẽ cháy ? so sánh điện trở vì sao? suất Bài tập 3: Cơ năng ? giá trị điện tở như Khi khởi động bình ắc quy của Nội năng thế nào xe máy 12V có cường độ dòng điện khoảng 100A đi qua a) tính công suất của dòng điện ? Quạt quay điện khi đó? P = 1200W năng chuyển hóa b) tại sao dây nối từ ắc quy tới S lớn R nhỏ I lớn thành động cơ Để chịu được cường độ ? khi giữ điện năng Bài 17 Sgk-: lớn chuyển hóa U = 12V; Gữ lâu I lớn R1nt R2: I = 0,3A R1=?; Hỏng ắc quy +Yêu cầu HS giải R2=? bài tập 17: R1// R2: I’ = 1,6A +HDHS giải bài tập Bài giải: +Giải bài tập 17: 17: U 12 U 12 R ntR R R 40(1) R ntR R R 40(1) -Bài toán cho biết 1 2 1 2 1 2 1 2 I 0,3 I 0,3 R .R U 12 gì? Phải tìm gì? R // R 1 2 7,5(2) R1.R2 U 12 1 2 R // R 7,5(2) R1 R2 I ' 1,6 - R1nt R2: I = 1 2 R1 R2 I ' 1,6 R1 R2 40 0,3A=> Điện trở Từ (1),(2)=> R1 R2 40 R .R 300 toàn mạch được tính Từ (1), (2)=> 1 2 R .R 300 theo công thức nào 1 2 =>R1=30  ; R2=10  - R1// R2: I’ = =>R1=30  ; R2=10  Hoặc R1=10  ; R2=30  1,6A=> Điện trở Hoặc R1=10  ; R2=30  tương đương được tính theo công thức nào - Từ (1), (2)=> 315
  68. R1 R2 40 R1.R2 300 => R1=?  ; R2=?  Ngày soạn:8/01/2020 Tiết 40 Ngày dạy: 9/01/2020 BÀI 31: HIỆN TƯỢNG CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ I. Mục tiêu: 1. Kiến thức: - Làm được TN dùng nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện để tạo ra dòng điện cảm ứng. - Mô tả được cách làm xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín bằng nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện. - Sử dụng được đúng 2 thuật ngữ mới, đó là dòng điện cảm ứng và hiện tượng cảm ứng điện từ. 2. Kĩ năng: - Quan sát và mô tả chính xác hiện tượng xảy ra. - Có kĩ năng thực hành. 3. Thái độ: - Nghiêm túc, trung thực trong học tập. 4. Định hướng phát triển năng lực: + Năng lực chung: Năng lực sáng tạo, năng lực tự quản lí, năng lực phát hiện và giải quyết vấn đề, năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực vận dụng kiến thức vào cuộc sống, năng lực quan sát. + Năng lực chuyên biệt bộ môn: Năng lực sử dụng ngôn ngữ, năng lực tính toán, năng lực thực hành, thí nghiệm II. Chuẩn bị: 1.Giáo viên: Giáo án. 2.Học sinh: Mỗi nhóm chuẩn bị: - 1 cuộn dây có gắn bóng đèn LED - 1 thanh nam châm. - 1 nam châm điện và nguồn điện. III. Hoạt động dạy học: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới Họat động của giáo viên Họat động của học sinh Nội dung HOẠT ĐỘNG 1: Khởi động (5’) Mục tiêu: HS biết được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới. Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương 316
  69. pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp. Đặt vấn đề: Để tạo ra dòng điện, phải dùng nguồn điện là pin hoặc nguồn điện -> Tìm thêm trường hợp không dùng pin hoặc ắc quy mà vẫn tạo ra dòng điện được không? HOẠT ĐỘNG 2: Hình thành kiến thức Mục tiêu: - Mô tả được cách làm xuất hiện dòng điện cảm ứng trong cuộn dây dẫn kín bằng nam châm vĩnh cửu hoặc nam châm điện. - Sử dụng được đúng 2 thuật ngữ mới, đó là dòng điện cảm ứng và hiện tượng cảm ứng điện từ. Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp. 1Cấu tạo và hoạt động của Đinamô - GV: Chiếu cấu tạo I. Cấu tạo và hoạt động của đinamô xe đạp lên màn Đinamô ở xe đạp. hình. Yêu cầu HS quan - HS: Quan sát -> Nhận *Cấu tạo: sát hình 13.1 chỉ ra các các bộ phận chính của - Nam châm. bộ phận chính của đinamô xe đạp. - Cuộn dây. đinamô xe đạp. - Lõi sắt non. - GV: Hoạt động của bộ - Núm chính nào của đinamô xe - HS: Dự đoán câu trả - Trục quay. đạp gây ra dòng điện? lời. *Hoạt động: Khi quay núm của đi namô thì nam châm quay theo -> Đèn sáng. 2: Tìm hiểu cách dùng nam châm để tạo ra dòng điện II. Dùng nam châm để tạo GV: Yêu cầu HS nghiên ra dòng điện cứu câu C1 nêu dụng cụ cần thiết để tiến hành TN 1. Dùng nam châm vĩnh và các bước tiến hành. cửu: - Giao dụng cụ TN cho - HS: Làm TN theo các nhóm yêu cầu HS nhóm. Thí ngiệm1: (Hình làm TN câu C1 theo Quan sát hiện tượng -> 31.2/SGK) nhóm. Thảo luận, trả lời C1, Thời gian: 8phút. C2. - GV: Hướng dẫn HS các 317
  70. thao tác TN + Cuộn dây dẫn phải C1: Dòng điện xuất hiện được nối kín trong cuộn dây dẫn kín khi: + Động tác nhanh, dứt + Di chuyển nam châm lại khoát. gần cuôn dây. - GV: Hết thời gian, yêu - HS: Đại diện nhóm báo + Di chuyển nam châm ra cầu các nhóm báo cáo cáo kết quả thí nghiệm, xa cuộn dây. kết quả thí nghiêm. trả lời C1, C2. C2: Trong cuôn dây có xuất hiện dòng điện cảm ứng. - GV: Qua TN các em hãy rút ra nhận xét. * Nhận xét: Dòng điện xuất => Nam châm điện có - HS: Đọc nội dung nhận hiện trong cuộn dây dẫn kín thể tạo ra dòng điện hay xét 1 trong sgk. khi ta đưa một cực của nam không? châm lại gần hay ra xa một đầu cuộn dây đó hoặc ngược lại. 3: Dùng nam châm điện 2. Dùng nam châm điện - GV: Yêu cầu HS đọc - HS: Tiến hành TN 2 TN 2, nêu dụng cụ cần theo nhóm. * Thí nghiệm 2: thiết. Thời gian: 5 phút C3: Dòng điện xuất hiện - GV: Hướng dẫn HS lắp - Trong khi đóng mạch điện đặt dụng cụ TN lưu ý lõi của nam châm điện. sắt của nam châm điện - Trong khi ngắt mạch điện đưa sâu vào lòng cuộn của nam châm điện. dây. - GV: Khi đóng mạch ( *Nhận xét 2: Dòng điện hay ngắt mạch điện) thì - HS: Đại diện nhóm báo xuất hiện ở cuộn dây dẫn dòng điện có cường độ cáo kết quả thí nghiệm. kín trong thời gian đóng và thay đổi ntn? Từ trường - HS: Đọc phần nhận xét ngắt mạch của nam châm của nam châm điện thay SGK/86. điện, nghĩa là trong thời đổi ntn? gian dòng điện của nam châm điện biến thiên. - GV: Kết luận. 4: Dòng điện cảm ứng điện từ - GV: Gọi HS đọc phần III. Hiện tượng cảm ứng thông báo sgk. điện từ - GV: Qua TN 1 và 2, - Dòng điện xuất hiện như hãy cho biết khi nào xuất trong thí nghiệm trên gọi là hiện dòng điện dòng điện - HS: Trả lời. dòng điện cảm ứng. Hiện 318
  71. cảm ứng. tượn xuất hiện dòng điện cảm ứng gọi là hiện tượng - GV: Kết luận cảm ứng điện từ. HOẠT ĐỘNG 3: Hoạt động luyện tập (10') Mục tiêu: Luyện tập củng cố nội dung bài học Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp. Câu 1: Đinamô ở xe đạp có cấu tạo gồm: A. Nam châm và cuộn dây dẫn. B. Điện tích và cuộn dây dẫn. C. Nam châm và điện tích. D. Nam châm điện và điện tích. Câu 2: Ta có thể dùng nam châm nào để tạo ra dòng điện? A. Nam châm vĩnh cửu. B. Nam châm điện. C. Cả nam châm điện và nam châm vĩnh cửu . D. Không có loại nam châm nào cả. Câu 3: Cách làm nào dưới đây có thể tạo ra dòng điện cảm ứng? A. Nối hai cực của pin vào hai đầu cuộn dây dẫn. B. Nối hai cực của nam châm với hai đầu cuộn dây dẫn. C. Đưa một cực của acquy từ ngoài vào trong một cuộn dây dẫn kín. D. Đưa một cực của nam châm từ ngoài vào trong một cuộn dây dẫn kín. Câu 4: Hiện tượng nào sau đây không liên quan đến hiện tượng cảm ứng điện từ? A. Dòng điện xuất hiện trong dây dẫn kín khi cuộn dây chuyển động trong từ trường. B. Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây khi nối hai đầu cuộn dây với đinamô xe đạp đang quay. C. Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây nếu bên cạnh đó có một dòng điện khác đang thay đổi. D. Dòng điện xuất hiện trong cuộn dây nếu nối hai đầu cuộn dây vào hai cực của bình acquy. Câu 5: Cách nào dưới đây không thể tạo ra dòng điện? A. Quay nam châm vĩnh cửu trước ống dây dẫn kín. B. Đặt nam châm vĩnh cửu trước ống dây dẫn kín. C. Đưa một cực của nam châm từ ngoài vào trong một cuộn dây dẫn kín. D. Rút cuộn dây ra xa nam châm vĩnh cửu. Câu 6: Quan sát hình vẽ và cho biết khi nào kim của ampe kế sẽ bị lệch (Tức là xuất hiện dòng điện cảm ứng)? 319
  72. Chọn trường hợp đúng trong các trường hợp sau: A. Dịch chuyển đoạn dây dẫn MN tịnh tiến xuống dưới. B. Dịch chuyển đoạn dây dẫn MN tịnh tiến theo phương ngang. C. Dịch chuyển đoạn dây dẫn MN tịnh tiến lên trên. D. Cả 3 trường hợp, kim của ampe kế đều bị lệch. HOẠT ĐỘNG 4: Hoạt động vận dụng (8’) Mục tiêu: Vận dụng làm bài tập Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp. - GV: Yêu cầu các HS trả - HS: Trả lời C4, C5. C4: Trong cuộn dây có lời C4, C5. dòng điện cảm ứng xuất hiện. C5: Đúng là nhờ nam châm ta có thể tạo ra dòng điện. HOẠT ĐỘNG 5: Hoạt động tìm tòi và mở rộng (2’) Mục tiêu: Tìm tòi và mở rộng kiến thức, khái quát lại toàn bộ nội dung kiến thức đã học Phương pháp dạy học: Dạy học nhóm; dạy học nêu và giải quyết vấn đề; phương pháp thuyết trình; sử dụng đồ dung trực quan Định hướng phát triển năng lực: Năng lực thực nghiệm, năng lực quan sát, năng lực sáng tạo, năng lực trao đổi. Phẩm chất tự tin, tự lập, giao tiếp. - Nêu các cách dùng nam châm để tạo ra dòng điện trong cuộn dây dẫn kín? - Khi nào xuất hiện dòng điện cảm ứng? Vẽ sơ đồ tư duy 4. Hướng dẫn về nhà: - Học bài và làm bài tập 30 (SBT) - Đọc và chuẩn bị nội dung bài tiếp theo. Nhận xét giờ học. 320